«Կրեմլը որոշել է Հայաստանին զրկել անկախությունից». կարծիք Երևանից
Հայաստանի անվտանգային համակարգը փոխվո՞ւմ է
«Անվտանգային համակարգը, որին անդամակցում է Հայաստանը, ակնհայտ խնդիրներ է դրսևորում։ Մեր գործընկերները պետք է կատարեն իրենց պարտավորությունները»,- հայտարարել է ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը։ Խոսքը ռազմավարական դաշնակից Ռուսաստանի և նրա ղեկավարությամբ գործող ՀԱՊԿ ռազմական բլոկի անգործության մասին է, որին անդամակցում է Հայաստանը։
Այս տրամադրությունները կիսում են Հայաստանի բնակիչների մեծամասնությունն ու տեղի փորձագետները ադրբեջանական զինված ուժերի՝ Հայաստանի տարածք սեպտեմբերյան ներխուժումից հետո։ Իշխանությունները սահմանները պաշտպանելու համար օգնության խնդրանքով Ռուսաստանին և ՀԱՊԿ-ի դաշնակիցներին էին դիմել դեռևս նախորդ տարվա մայիսին, երբ Ադրբեջանի ԶՈւ-ն առաջին անգամ մտավ երկրի տարածք։ Բայց մինչև հիմա հստակ պատասխան չեն ստացել։ Հոկտեմբերի 28-ին սպասվում է ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի արտահերթ նիստ, որի ընթացքում, վերջապես, կքննարկվեն «Հայաստանին օգնելու միջոցառումները»։
Մինչդեռ հայ փորձագետներն ավելի շատ սպառնալիքներ են տեսնում Հայաստանի՝ Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունում մնալու, քան դրանից դուրս գալու մեջ։ Նույնիսկ երկրի իշխանություններն են արդեն բացահայտ արտահայտում իրենց դժգոհությունը, ինչը մինչ այս երբևէ չի եղել։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ սպասում է Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի դեմ Բաքվի ագրեսիային հստակ քաղաքական գնահատականի և Հայաստանի տարածքային ամբողջականության վերականգնման ճանապարհային քարտեզի։
Հայ վերլուծաբանի կարծիքն այն մասին, թե ինչ է կատարվում տարածաշրջանում, ինչ կարող է ակնկալել Հայաստանը իր դաշնակից Ռուսաստանից, ինչ միջոցներ պետք է ձեռնարկի սեփական շահերը պաշտպանելու համար։
- Ի՞նչ է քննարկվելու Փաշինյան-Ալիև հանդիպմանը Սոչիում. կարծիքներ
- Ռուսաստանցի գործիչները՝ անցանկալի անձ Հայաստանում. ինչո՞ւ
- «Անուղղակի սպառնալիքնե՞ր». Մոսկվայի ուղերձները եռակողմ հանդիպումից առաջ
Գլոբալիզացիայի և տարածաշրջանային համագործակցության կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Ստեփան Գրիգորյան
Հայաստանի անվտանգության համակարգը փլուզվեց
«Հայաստանում առնվազն մինչև 2018 թվականի «թավշյա հեղափոխությունը»՝ առնվազն 20 տարի, անվտանգային համակարգն ասոցացվում էր Ռուսաստանի հետ։ Այստեղ տեղակայվեց ռուսական ռազմաբազա, Հայաստանը դարձավ ՀԱՊԿ անդամ, Մոսկվային փոխանցվեցին մի շարք ռազմավարական նշանակության օբյեկտներ, Թուրքիայի և Իրանի հետ սահմանները պահպանվում են ռուս սահմանապահների հետ համատեղ, իսկ նոր կառավարության գալուց հետո ստեղծվել է միացյալ հակաօդային պաշտպանություն։ Ընդհանուր առմամբ, անվտանգության համալիրը կառուցվել է Ռուսաստանի և ՀԱՊԿ-ի հետ համագործակցության վրա, որտեղ նույնպես գերակայում է Ռուսաստանը։
Այո, Հայաստանը համագործակցել է նաև այլ երկրների հետ, բայց ռազմաքաղաքական բաղադրիչները կապել է Ռուսաստանի և ՀԱՊԿ-ի հետ։
Իսկ վերջին տարիներին Ռուսաստանը Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ ձեռք բերեց այլ շահեր, և Հայաստանի անվտանգային ողջ համակարգը փլուզվեց։
Եթե նախկինում միայն Հայաստանն էր Ռուսաստանի ռազմավարական դաշնակիցը Հարավային Կովկասում, ապա այժմ Մոսկվան նման պայմանագիր է ստորագրել Բաքվի հետ։ Ռուսաստանը և Թուրքիան լուրջ շահեր ունեն Սիրիայի, Լիբիայի և այլ հարցերում։
Մոսկվայի մերձեցումն այս երկրների հետ սերտացավ ուկրաինական պատերազմից հետո, երբ ամբողջ Արևմուտքը դուրս եկավ Ռուսաստանի դեմ, և բացի Թուրքիայից ու Ադրբեջանից նա այլ գործընկեր չուներ։
Ռուսական քաղաքականության փոփոխություն տեղի էր ունեցել դեռևս 2020 թվականի ղարաբաղյան պատերազմից առաջ, բայց պատերազմն ամեն ինչ իր տեղը դրեց։ Ռուսաստանի դիրքորոշումը բացարձակապես պարզ դարձավ։
Չափազանց պարզ է դարձել, որ Մոսկվան հրաժարվում է կատարել իր ռազմավարական և գործընկերային պարտավորությունները։ Եվ քանի որ Ռուսաստանը հրաժարվում է, ուրեմն, համապատասխանաբար, նաև ՀԱՊԿ-ը։ Իսկ Հայաստանն այսօր մնացել է առանց անվտանգային համակարգի ու դաշնակցի։
ՀԱՊԿ-ի դեպքում, բացի պարտավորություններից հրաժարվելուց, նույնիսկ դատապարտող հայտարարությունների տեսքով, մենք բախվեցինք նոր վտանգների. ՀԱՊԿ-ն Ադրբեջանի բոլոր ագրեսիաները Հայաստանի դեմ՝ սկսած 2021 թվականի մայիսից (Սև լիճ, Սոթք, Ջերմուկ) սկսեց մեկնաբանել որպես «սահմանային միջադեպեր»։ Այս կազմակերպությունը բացահայտորեն օրինականացնում է Ադրբեջանի հարձակումները Հայաստանի վրա՝ հայտարարելով, որ սահմանազատումն անհրաժեշտ է պարզելու համար՝ սա Հայաստանի տարածքն է, թե ոչ»։
Հայաստանը՝ նոր դաշնակիցների և անվտանգային նոր համակարգերի փնտրտուքի մեջ
«Մենք պետք է այլընտրանք ստեղծենք, ինչն էլ անում են Հայաստանի ներկայիս իշխանությունները՝ հարաբերություններ կառուցելով տարբեր երկրների հետ։ Ուղղակի լուրջ ուշացումով են անում։
Այժմ փորձ է արվում անվտանգության ոլորտում համագործակցել Ֆրանսիայի, ԱՄՆ-ի, Կանադայի, Հնդկաստանի և ԵՄ-ի հետ։ Եվրամիության հետ համագործակցությունը քաղաքական և տնտեսական է, ինչը նույնպես շատ կարևոր է։ Անվտանգային հարցերում շատ կարևոր է ԵՄ դիրքորոշումը։
Իհարկե, մենք չենք կարողանա դառնալ ՆԱՏՕ-ի նման մեկ այլ պաշտպանական դաշինքի մաս, բայց մենք կարող ենք անվտանգություն գտնել երկրների հետ երկկողմ հարաբերություններում։ Ավելին, կան երկրներ, ինչպիսին ԱՄՆ-ն է, որոնք նույնիսկ առանց զենքի մատակարարման, իրենց հայտարարություններով ու շահագրգռվածության դրսևորումներով լրջորեն ազդում են ընդհանուր մթնոլորտի վրա։
Հայաստանն արդեն այսօր քաղաքական և դիվանագիտական աջակցություն է ստանում Եվրոպական միությունից, Ֆրանսիայից, ԱՄՆ-ից և եվրոպական մի շարք երկրներից։ Եվ եթե չլիներ այդ աջակցությունը, այդ թվում՝ սեպտեմբերի 15-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստում, Ադրբեջանն արդեն նստած կլիներ Ջերմուկում»:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Հայաստանը ռազմական օգնության կարիք ունի
«Հայաստանը ստանում է աջակցություն, որը կարող է զսպել Ադրբեջանի ագրեսիան՝ առանց ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու։
Հայաստանի սահմանին արդեն աշխատում են ԵՄ-ի և ԵԱՀԿ-ի դիտորդական խմբերը։ Սա շատ լուրջ քայլ է` հաշվի առնելով այն, որ մենք միշտ համոզված ենք եղել, թե կա միայն Ռուսաստանը, և ուզես, թե չուզես, պետք է հաշվի նստես նրա հետ։ Այսօր արդեն այլ խաղացողներ կան գետնի վրա:
Հայաստանին, իհարկե, պետք են ոչ միայն դիտորդական առաքելություններ, այլև էական ռազմական աջակցություն՝ իրեն պաշտպանելու համար, բայց ՀԱՊԿ-ում գտնվելու հետ նման օգնությունը բացառված է։
Իշխանությունները, ակնարկելով, որ «ոչ թե Հայաստանը դուրս եկավ ՀԱՊԿ-ից, այլ ՀԱՊԿ-ը՝ Հայաստանից» և հայտարարելով, որ «այլևս ժամանակ չկա սպասելու ՀԱՊԿ-ի գործողություններին և արձագանքներին Հայաստանի դեմ ագրեսիայի վերաբերյալ», ակնկալում են հստակ պատասխան կազմակերպությունից։ Ասացեք՝ կարձագանքե՞ք Ադրբեջանի ագրեսիային, թե՞ ոչ։ Եթե դուք չեք արձագանքում, ուրեմն մենք գիտենք, թե ինչ անել:
Հայաստանը կարող է կա՛մ սառեցնել իր մասնակցությունը ՀԱՊԿ-ին, կա՛մ պարզապես դուրս գալ դաշինքից»։
Իսկ եթե՞ Ռուսաստանը նեղանա
«Հայաստանի զգուշավորությունն ու անգործությունը, Արևմուտքի մասնակցությունը տարածաշրջանում տորպեդահարելը, լուրջ հետևանքներ կունենան երկրի համար՝ ընդհուպ մինչև ոչնչացում։
Ռուսաստանն այնքան շահեր ունի Թուրքիայում և Ադրբեջանում, որ պատրաստ է շարունակել զոհաբերել Հայաստանը հանուն դրանց։ Նա կարող է նրանց տալ Մեղրիով անցնող «միջանցքը», ինչպես նաև Տավուշի մարզի, այսպես կոչված, «անկլավները», որոնք իրավաբանորեն գոյություն չունեն։ Դա արհեստական օրակարգ է։
Ադրբեջանը Հայաստանից պահանջում է, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցք»՝ իր էքսկլավ Նախիջևանի հետ հաղորդակցության համար։ Հայաստանի իշխանությունները համաձայն են տրամադրել ճանապարհներ, որոնք իրենք կվերահսկեն իրենց օրենսդրության համաձայն, բայց ոչ «միջանցք», քանի որ այդ տերմինը ենթադրում է նշված տարածքի նկատմամբ ինքնիշխանության կորուստ։
Միջանցքը մեզանից պահանջում է ոչ այնքան Ադրբեջանը, որքան հենց Ռուսաստանը։ Եվ եթե հայ ժողովուրդը համաձայն է, որ Հայաստանը պետք է մասնատվի ու կորցնի իր անկախությունը, ապա, այո, կարելի է հանգիստ նստել ու ոչինչ չփոխել։
Անցած տարվա մայիսից Նիկոլ Փաշինյանը սպասում էր, վախենալով, որ Ռուսաստանը կվիրավորվի՝ չդիմեց ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին, և դա հանգեցրեց Հայաստանի դեմ նոր ագրեսիայի։ Սխալ էր։
Հայաստանը պետք է անհապաղ դիմեր ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդին, երբ ադրբեջանական զորքերը մուտք էին գործել Հայաստանի տարածք [2021 թվականի մայիսին]։ Այդ ժամանակ մենք մեծ աղմուկ կբարձրացնեինք, իսկ այսօր նոր ագրեսիայի արդյունքում Ադրբեջանը կհայտնվեր պատժամիջոցների տակ։
Մենք շատ թանկ ենք վճարում այս սխալի համար։ Մենք գործել ենք ըստ հետևյալ տրամաբանության՝ իսկ եթե՞ Ռուսաստանը նեղանա»։
Կրեմլը որոշում է կայացրել
«Սեպտեմբերի 15-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդում կայացած հանդիպման ժամանակ մենք հասկացանք, որ ունենք և՛ դաշնակիցներ, և՛ ընկերներ: Այս երկրները պարզապես ջախջախեցին Ադրբեջանին Հայաստանի դեմ ագրեսիայի համար։
15 երկրներից 6-ը շատ կոշտ քննադատության ենթարկեցին Բաքվին և աջակցեցին Հայաստանին, մնացածը չեզոք էին, և միայն Ռուսաստանն էր Ադրբեջանի կողմից։
Կրեմլը Հայաստանին անկախությունից զրկելու որոշում ունի։ Եվ դրա համար բավական է, որ Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը ճեղքեն Մեղրիով անցնող միջանցքը, որպեսզի մեզ պոկեն Իրանից, ինչպես նաև գրավեն երկրի հյուսիսում գտնվող «անկլավները»՝ իրենց վերահսկողության տակ վերցնելով Վրաստանի հետ ճանապարհը։ Եվ Հայաստանը կկորցնի իր անկախությունը։
Երկիրը օդի պես այլընտրանքներ է փնտրում ոչ թե լավ կյանքից, ոչ թե ինչ-որ քմահաճույքից, այլ այն պատճառով, որ անվտանգային համակարգը փլուզվել է, և Հայադտանից պահանջում են հրաժարվել սեփական անկախությունից»։
Ռիսկերը միայն Հայաստանի համար են
«Այդ ռիսկերը կարող են լինել միայն Հայաստանի համար և միայն տնտեսական պատժամիջոցների տեսքով (գազի, էլեկտրաէներգիայի անջատում և այլն)։ Արցախին ոչինչ չի սպառնում։
Ռուսաստանը շատ լավ գիտի, որ եթե այնտեղ ինչ-որ բան հրահրի, հայերը կլքեն Լեռնային Ղարաբաղը, և ռուս խաղաղապահներն այնտեղ անելիք չեն ունենա։
Աշխարհն իր հերթին կպահանջի նրանց դուրս գալ տարածաշրջանից։ Արցախի ժողովրդի երաշխավորված անվտանգությունն այնտեղ Ռուսաստանի ներկայության երաշխիքն է։ Եվ դա միակ երաշխիքն է: Ուստի Կրեմլը դուրս չի գա ԼՂ-ի դեմ։ Այն ամենը, ինչ մտմտում է Մոսկվան, լինելու է միայն Հայաստանի դեմ»։
Հայաստանի անվտանգային համակարգը փոխվո՞ւմ է
