«Մոսկվան ստիպված կլինի հաշտվել նոր իրողությունների հետ». կարծիք Բաքվից
Կարծիք Բաքվից ՀՀ շարժման մասին
Հայ-ադրբեջանական սահմանին արդեն տեղադրվել են 40 սահմանային սյուներ, սահմանազատման գործընթացը բուռն ընթացքի մեջ է։ Սրան զուգահեռ Հայաստանում ընթանում է «Տավուշը հանուն հայրենիքի» քայլերթը, որի մասնակիցները պահանջում են չեղարկել սահմանազատման և չորս սահմանամերձ գյուղերն Ադրբեջանին փոխանցելու գործընթացը։
- «Սահմանազատման դեմ շարժման հետևում ՌԴ-ն ու 5-րդ շարասյունն են»․ կարծիք
- «Պուտինը Փաշինյանին ոչինչ չի առաջարկի, կհամոզի չմերձենալ Արևմուտքի հետ»․ կարծիքներ
- «Բաքուն 4 գյուղերի թեման իբրև խաղաթուղթ էր օգտագործում»․ Փաշինյան
JAMnews-ի ադրբեջանական խմբագրությունը քաղաքական մեկնաբան Հաջի Նամազովին խնդրել է մեկնաբանել սահմանազատման հետ կապված իրավիճակը և երթի հնարավոր հետևանքները երկու երկրների հարաբերությունների վրա։
Փորձագիտական կարծիք
«Տավուշը հանուն հայրենիքի» շարժումն ուղղված է «խաթարելուն Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև բոլոր պայմանավորվածությունները, որոնք վերջապես ձեռք են բերվել առանց միջնորդների՝ ուղիղ բանակցությունների արդյունքում»,- ասում է Նամազովը։
«Երկու ոչ այնքան բարեկամական երկրների միջև պետական սահմանի սահմանազատման և սահմանագծման սկիզբը պետք է նշեմ, որ պատմական տեսանկյունից շատ արժեքավոր է։ Դժվար թե գտնվեն այլ երկու երկրներ, որոնք արյունահեղ պատերազմներից կարճ ժամանակ անց կարողացել են տետ-ա-տետ պայմանավորվել սահմանների հաստատման հարցի լուծման շուրջ։
Կարծում եմ, որ նույնիսկ նրանց համար, ովքեր խորապես քաջատեղյակ չեն Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև հակամարտության պատմությանն ու շրջադարձներին, հասկանալի է, որ երթը դեպի Երևան չի կարող որևէ լավ բան բերել հայ ժողովրդին։ Ավելին, սա ավելի պարզ է դառնում շարժման ընթացքից: Դրան միանում են երկրի նախկին նախագահների կողմնակիցներն ու ընդդիմադիրները։ Հայ վերլուծաբաններն իրենք են նշում, որ նման բան հնարավոր չէ անել առանց արտաքին, մասնավորապես՝ Ռուսաստանի օգնության։
Դիտարկենք զուտ տեսական տարբերակ, եթե շարժման մասնակիցների պահանջները կատարվեն։ Ինչի՞ կարող է դա հանգեցնել: Այդ հարցին արդեն իսկ պատասխանել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
Իսկ մենք հնարավոր գործընթացները կդիտարկենք Ադրբեջանի դիրքերից։
Ենթադրենք Փաշինյանը մեծ ճնշման տակ ընդունել է ցուցարարների պահանջները և չեղարկել Հայաստանի Տավուշի մարզի և Ադրբեջանի Ղազախի շրջանի սահմանի սահմանազատման վերաբերյալ վերջին բոլոր որոշումները։ Դա կհանգեցնի այդ տարածքում ռազմական բախումների, որոնց ելքը կանխորոշված է հակառակորդ կողմերի ուժերի անհավասարակշռությամբ։
Այսինքն՝ այդ դեպքում կպարտվեն թե՛ իշխանությունները, թե՛ Հայաստանի ընդդիմությունը։ Մի բան է, երբ սահմանազատումն ընթանում է խաղաղ մթնոլորտում, և բոլորովին այլ բան, երբ մարդկային կորուստներ ես ունենում, բացի այն, որ «տարածքներ ես կորցնում», ինչպես պնդում են շարժման մասնակիցները։ Թեև ոչ ոք ընդհանրապես ոչինչ չի կորցնում, Ադրբեջանին են փոխանցվում իր միջազգայնորեն ճանաչված տարածքները։
Այս գործողության մեկ այլ հեռանկար կարող է լինել Հայաստանի կառավարության հրաժարականը։ Բայց դա քիչ հավանական է։ Առայժմ երթը չի առանձնանում իր մասշտաբներով։ Բայց քանի որ վերլուծում ենք հնարավոր սցենարները, անդրադառնանք նաև այդ տարբերակին։
Իշխանությունների վրա զանգվածային և ահռելի ճնշումների դեպքում Փաշինյանը կարող է հեռանալ այնպես, ինչպես եկել է իշխանության։ Ի՞նչ կլինի հետո։ Դժվար չէ կռահել. սկզբում դա կլինի նույնը, ինչ արդեն քննարկել ենք՝ բախումներ սահմանին, որտեղ Ադրբեջանը զիջումների չի գնա նույնիսկ հայկական կողմին ռուսական աջակցության ցուցաբերման պարագայում։
Իսկ ի՞նչ կլինի դրանից հետո: Որոշ քաղաքական մեկնաբանների կարծիքով՝ եթե Կրեմլը կարողանա իր ուզած մարդուն տեղավորել Հայաստանի վարչապետի աթոռին, ապա այդ քաղաքական գործիչը նախ պետք է շոշափելի ինչ-որ բանի հասնի իր վարկանիշը բարձրացնելու համար։
Հաշվի առնելով տարածաշրջանի ներկա պայմանները՝ սա բավականին խնդրահարույց է։ Ի՞նչ կարող է Ռուսաստանը «նվիրել» Երևանի իր աջակցին։ Տարածաշրջանի ներկայիս պայմաններում՝ գործնականում ոչինչ։ Անհնար է հաշվի չառնել Թուրքիայի գործոնը, որն Ադրբեջանի ռազմական դաշնակիցն է։ Դժվար թե Մոսկվան, հաշվի առնելով աշխարհում գոյություն ունեցող աշխարհաքաղաքական պայմանները, ցանկանա առճակատման մեջ մտնել Բաքվի և Անկարայի հետ։
Ելնելով նշված հանգամանքներից՝ գրեթե համոզված կարող ենք ասել, որ շարժումը դատապարտված է ձախողման։ Ինչ վերաբերում է Մոսկվային, ապա նա ստիպված կլինի հաշտվել տարածաշրջանի նոր իրողությունների հետ։ Այն, ինչ հիմա կատարվում է սահմանին, ձեռնտու է թե՛ Հայաստանին, թե՛ Ադրբեջանին»։
