Ծեծկռտուք և վնասված պատգամավոր․ Հայաստանի խորհրդարանը քննարկում է կառավարության ծրագիրը

Հայաստանի խորհրդարանում երկու օր շարունակ քննարկվում է կառավարության մոտակա հինգ տարվա ծրագիրը։ Լարվածությունը գագաթնակետին է հասել, իշխանամետ և ընդդիմադիր պատգամավորների միջև լեզվակռիվ և ծեծկռտուք է տեղի ունենում։ Երկրորդ օրը բանը հասել է միմյանց վրա շշեր նետելուն և ձեռնամարտին։

Կառավարության ծրագրի քննարկումը աչքի է ընկել նաև բողոքի ակցիայով, որն անցկացրել են խորհրդարանում հավատարմագրված լրագրողները։ Լրատվամիջոցների ներկայացուցիչները Ազգային ժողովի աշխատանքը լուսաբանելու համար հատկացված օթյակում կանգնել էին պաստառներով, որոնց վրա գրված էր․ «Մամուլը երբեք այսքան անազատ չի եղել, որքան Նիկոլի օրոք»։

Եվ եթե առաջին օրը խորհրդարանի անվտանգության աշխատակիցները միայն խանգարում էին նրանց ցուցադրել պաստառները կամ կպցնել դրանք նիստի դահլիճից լրագրողներին առանձնացնող ապակուն, ապա երկրորդ օրը նրանք վռնդել են լրագրողներին օթյակից՝ բիրտ ուժ կիրառելով։

Ծրագիրն ինքնին ընդդիմությունը գրեթե չի քննարկել՝ այն գնահատելով որպես «կեղծ փաստաթուղթ», որը կուրսային աշխատանքի մակարդակի է։

Սակայն ծրագրի քննարկումն ու ընդունումը շարունակվելու է նաև օգոստոսի 26-ին։ Ընդդիմությունը չի կասկածում, որ այն ընդունվելու է, քանի որ իշխող կուսակցությունը դրա համար բավականաչափ մանդատներ ունի։

Մանրամասներ միջադեպերի մասին և ծրագրի առավել կարևոր կետերը։

• Ինչպե՞ս է Հայաստանը մտադիր պահովել իր անվտանգությունը․ կառավարության նոր ծրագիրը
• Կառավարությունը ճնշում է ընդդիմությա՞նը։ Հայաստանում կալանավորվել է ևս մեկ ընդդիմադիր պատգամավոր
• Բոյկոտ առաջին իսկ օրը․ ընդդիմությունը լքել է Հայաստանի նոր խորհրդարանի առաջին նիստը

Օր առաջին։ Ինչից է ամեն ինչ սկսվել

Առաջին օրը կառավարության ծրագիրը երեք ժամ ներկայացնում էր անձամբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Այնուհետև բուռն քննարկում սկսվեց։ Դահլիճում մթնոլորտն այնքան սրվեց, որ խորհրդարանի խոսնակ Ալեն Սիմոնյանն անվտանգության աշխատակիցներին հրահանգեց նիստերի դահլիճից հեռացնել «Պատիվ ունեմ» ընդդիմադիր դաշինքի պատգամավոր Աննա Մկրտչյանին։

Ամեն ինչ սկսվեց նրանից, որ հարցի փոխարեն պատգամավորը սկսեց թվարկել վարչապետի սխալները, վերջում էլ ավելացրեց, որ Նիկոլ Փաշինյանը նույնիսկ խորհրդարան է գալիս մեծ թվով անվտանգության աշխատակիցներով։

Այս արտահայտությունը զայրացրեց Փաշինյանի «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության պատգամավորներին, լեզվակռվի ընթացքում Աննա Մկրտչյանը նրանց անվանեց «կապիտուլյանտի» կողմնակիցներ։ Նա առաջին անգամ չէ, որ վարչապետին այդպես է անվանում այն բանի համար, որ 2020 թ-ի աշնանը նա ստորագրել է Արցախում հրադադարի մասին եռակողմ հայտարարությունը։ Այդ փաստաթուղթն ընդդիմությունը համարում է ծայրահեղ անբարենպաստ հայկական կողմի համար և դրանում մեղադրում Փաշինյանին։

Դրանից հետո խոսնակը սկզբից հրահանգեց անջատել ընդդիմադրի բարձրախոսը, իսկ հերթական լեզվակռվի ժամանակ անվտանգության աշխատակիցներին կոչ արեց հեռացնել Աննա Մկրտչյանին նիստերի դահլիճից։

Նրան պաշտպանելու համար «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» ընդդիմադիր դաշինքների պատգամավորները շրջապատեցին Մկրտչյանին, որ թույլ չտան անվտանգության աշխատակիցներին մոտենալ նրան։ Խոսնակը 20-րոպեանոց դադար հայտարարեց, որի ընթացքում ծեծկռտուք տեղի ունեցավ պատգամավորների և անվտանգության աշխատակիցների միջև։

Կին պատգամավորին Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ դուրս բերեցին խորհրդարանի նիստերի դահլիճից մարմնական վնասվածքներով։

Ավելի ուշ «Հայաստան» դաշինքի անդամ Արծվիկ Մինասյանը հաղորդեց, որ ծեծկռտուքի ժամանակ անվտանգության աշխատակիցները հարվածել են իր գլխին և ոտքերին, պատռել վերնաշապիկը։

Արձագանքը միջադեպին

Վարչապետը սատարեց պետական պահպանության ծառայության գործողությունները խորհրդարանում տեղի ունեցած ծեծկռտուքի ժամանակ և շնորհակալություն հայտնեց աշխատակիցներին իրենց «ծառայողական պարտականությունների» կատարման համար․

«Ես հետևել եմ Պետական պահպանության ծառայության գործողություններին նիստերի դահլիճում։ Նրանք պետք է շարունակեն իրենց աշխատանքը, որն ուղղղված է ԱԺ նորմալ գործունեության ապահովմանը՝ Հայաստանի խորհրդարանի խոսնակի հրահանգներին համապատասխան»։

Մինչդեռ Հայաստանի օմբուդսմենն այս միջադեպը «խիստ մտահոգիչ» անվանեց․

«Խորհրդարանը պետք է երաշխավորի հասարակությունում համերաշխության վերականգնումը և ծառայի մարդու առօրյա հոգսերին ու իրավունքներին», — գրել է Արման Թաթոյանը Ֆեյսբուքում։

Նա մեկնաբանել է նաև այն փաստը, որ Հայաստանի խորհրդարանը պահպանում են զինվորական համազգեստով մարդիկ։ Նրա խոսքով՝ դա ստեղծում է խորհրդարանի ռազմականացված մարմին լինելու հանրային տպավորություն այն դեպքում, երբ խորհրդարանը երկրում ժողովրդավարության գլխավոր երաշխավորն է։

Հայտարարությամբ են հանդես եկել նաև «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» դաշինքները՝ դատապարտելով Աննա Մկրտչյանի նկատմամբ բռնությունը․

«Օգոստոսի 24-ը խորհրդարանի պատմության ամենախայտառակ էջերից է լինելու, երբ մի խումբ անձինք, որոնք ապօրինաբար հայտարարել են օրենսդիր մարմնում իրենց իշխանության մասին՝ կոպտորեն խախտելով Սահմանադրությունն ու օրենքները, հանցանք են գործել ժողովրդավարական խորհրդարանական արժեքների դեմ»։

Օր երկրորդ։ Թռչող շշեր և ծեծկռտուք

Ամեն ինչ սկսվեց իշխող կուսակցության պատգամավոր Հայկ Սարգսյանի այն հայտարարությունից, որ «թավշյա» հեղափոխությունից առաջ Հայաստանում ակտիվորեն բանակից խուսափել են փողի դիմաց, ինչն, իր հերթին, պատգամավորի խոսքով, կոտրել է Զինված ուժերի ողնաշարը։

Սարգսյանը հայտարարել է, որ պաշտպանության բոլոր նախարարները, որոնց օրոք «փողի դիմաց կամ զանգով մարդիկ բանակից ազատվում էին, հայրենիքի դավաճաններ են»։

Այս խոսքերից հետո նրա վրա շիշ նետեց պաշտպանության նախկին նախարար, «Հայաստան» դաշինքի անդամ Սեյրան Օհանյանը։ Այնուհետև խորհրդարանի դահլիճում իրարանցում սկսվեց։ Պատգամավորները միմյանց վրա շշեր էին նետում բոլոր կողմերից։

Պաշտպանության նախկին նախարարը հայտարարեց, որ իշխող կուսակցության ներկայացուցիչ Հայկ Սարգսյանն իր ելույթով ծեծկռտուք է սադրել խորհրդարանում։

Այնուհետև իսկական կռիվ սկսվեց։ Տնտեսական հարցերի հանձնաժողովի ղեկավար, «Հայաստան» դաշինքի անդամ Վահե Հակոբյանն իր ելույթում կտրուկ քննադատեց իշխանությանն ու կառավարության ծրագիրն անվանեց «կուրսային»։ Նրա ելույթի ընթացքում իշխող կուսակցության պատգամավորները որոշ արտահայտություններ թույլ տվեցին նրա հասցեին։ Հակոբյանը պատասխանեց և ամբիոնից ուևորվեց դեպի աթռները, որոնք զբաղեցնում են «Քաղաքացիական պայմանագրի» պատգամավորները։

Լեզվակռվից հետո բռունցնքները գործի դրվեցին։ Խորհրդարանի խոսնակը կրկին ընդմիջում հայտարարեց։

Ավելի ուշ պարզ դարձավ, որ «Հայաստան» դաշինքի պատգամավոր Գեղամ Նազարյանը շտապօգնության մեքենայով հոսպիտալացվել է։ Վնասվել է նրա աչքը։

Նիկոլ Փաշինյանի ելույթը

Վարչապետը ելույթ է ունեցել երկու օր շարունակ։ Ահա նրա ելույթում հնչած առավել կարևոր կետերը, որոնք քննարկվում են մամուլում և հասարակությունում։

1.

Նիկոլ Փաշինյանը խոսել է այն մասին, որ պաշտոնական Երևանը պատրաստ է կառուցողական բանակցություններ վարել Արցախի հարցի շուրջ և կարևոր է համարում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակում բանակցային գործընթացի վերսկսումը։

2.

Վարչապետը հայտարարել է, որ անհրաժեշտ է հնարավորինս շուտ սկսել հայ-ադրբեջանական սահմանի դեմարկացիան․

«Ցավում եմ, որ քաղաքական աղմուկի պատճառով գարնանը հնարավոր չեղավ հասնել ծրագրված արդյունքի, բայց հայկական կողմը պատրաստ է այժմ սահմանազատման գործընթացը սկսելու»։

3.

Փաշինյանը խոսել է տարածաշրջանում ճանապարհների ապաարգելափակման մասին, ինչը նախատեսվում է իր և Ռուսաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների կողմից ստորագրված եռակողմ հայտարարությամբ։ Նա կրկին ընդգծել է, որ փաստաթղթում չկա որևէ «արտահայտություն, հիշատակում, ձևակերպում» Հայաստանի տարածքով միջանցքի ստեղծման մասին․

«Ինչպես Հայաստանն Ադրբեջանի տարածքով պիտի ճանապարհ ստանա ՌԴ-ի, Իրանի հետ տրանսպորտային հաղորդակցության համար, այնպես էլ Ադրբեջանը ՀՀ տարածքով պետք է ճանապարհ ստանա իր արևմտյան շրջանների, Նախիջևանի հետ տրանսպորտային կոմունիկացիոն հաղորդակցության համար»։

Վարչապետի խոսքով՝ ադրբեջանական կողմը միջանցքի մասին ապակառուցողական և սադրիչ հայտարարություններ է անում, ինչը կարող է խանգարել երեք երկրների փոխվարչապետների աշխատանքին։ Իսկ Հայաստանի կառավարությունը կարծում է, որ այդ գործընթացը «լրջագույն հնարավորություն է՝ ճեղքելու Հայաստանի՝ շուրջ 30 տարի շարունակվող շրջափակումը»։

4.

Կառավարության ծրագրում խոսվում է նոր Սահմանադրության կամ սահմանադրական փոփոխությունների ընդունման հնարավորության մասին։

Վարչապետի խոսքով՝ Արցախյան պատերազմից հետո շատերն են եկել այն եզրահանգման, որ կառավարման խորհրդարանական համակարգը երկրի համար լավագույն լուծումը չէ «անվտանգային նմանօրինակ միջավայրում»։ Հնարավոր է, որ Հայաստանը վերադառնա նախագահական կամ կիսանախագահական համակարգի։ Սակայն, ինչպես նշել է Փաշինյանը, պետք է «յոթ անգամ չափել, մեկ անգամ կտրել»։

5.

Պլանավորվում է բարեփոխել Զինված ուժերը, վերանայել պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետն ու շարժվել պրոֆեսիոնալ բանակի ստեղծման ուղղությամբ։

Պլանավորվում է նաև ավելի շատ կանանց ներգրավել այդ կառույց։ Փաշինյանի խոսքով՝ դա պայմանավորված է երկրի ժողովրդագրական ցուցանիշներով․ կանայք բնակչության մեծ մասն են կազմում։

Լրագրողների պայքարն իրենց իրավունքների համար

Կառավարության ծրագրի քննարկման առաջին օրը խորհրդարանում հավատարմագրված լրագրողները բողոքի ակցիա են անցկացրել։

Նրանց աշխատանքի համար տրամադրված օթյակում նրանք պարզել էին պաստառներ՝ «Նիկոլ Փաշինյան, էլ լրագրող չես», «Մամուլը երբեք այսքան անազատ չի եղել, որքան Նիկոլի օրոք» գրառումներով։

Լրագրողները հայտարարել են, որ ակցիայով փորձում են Նիկոլ Փաշինյանի ուշադրությունը գրավել, պահանջում են հանդիպում նրա հետ, քանի որ մյուս պաշտոնատար անձանցից չեն ստանում իրենց հարցերի պատասխանները։ Բանն այն է, որ վերջերս իշխանությունը նախաձեռնել է բազմաթիվ օրենսդրական փոփոխություններ, որոնք լրագրողական կազմակերպությունները խոսքի ազատության սահմանափակում են համարում։

Բացի այդ, նոր խորհրդարանի աշխատանքի առաջին իսկ օրը սահմանափակվել է Ազգային ժողովում հավատարմագրված լրագրողների՝ շենքում տեղաշարժվելու իրավունքը։

Իսկ օգոստոսի 25-ին խորհրդարանի անվտանգության աշխատակիցները, կոշտ ուժ կիրառելով, լրագրողներին վռնդել էին օթյակից, որը նախատեսված է հատուկ նրանց աշխատանքի համար։

Համացանցում հրապարակված տեսանյութում երևում է, թե ինչպես են զինվորական համազգեստով անձինք կոպտորեն դուրս հրում լրագրողներին իրենց սենյակից, քանի որ նրանք հրաժարվում են լքել այն։