Ինչպես Բեռլինում հանդիպեցին ադրբեջանցին, հայն ու վրացին, կամ «Տոլմայի օրագրեր» ֆիլմը
Հայը, ադրբեջանցին և վրացին Բեռլինում ապրում են միևնույն բնակարանում․ սա հնչում է ինչպես Կովկասում տարածված կատակներից մեկի սկիզբ։ Եվ հենց այս կերպ էլ մեկնարկում է «Տոլմայի օրագրեր» նոր վեբ ֆիլմաշարը:
Հարավային Կովկասից և Գերմանիայից մի խումբ ակտիվիստներ և հեռուստալրագրողներ որոշել են փորձել տարածաշրջանում առկա վիրավորանքներին և թշնամու կերպարին, հատկապես ղարաբաղյան հակամարտության համատեքստում, հակադրել գեղարվեստական պատումն ու հումորը։
Ութ սերիայի սցենար գրվել է 2017 և 2018 թվականներին՝ Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարարության աջակցությամբ։ 2021 թվականի ամռանը Ֆրիդրիխ Էբերտ հիմնադրամի աջակցությամբ Բեռլինում նկարահանվել է առաջին սերիան, որը համացանցում լայնորեն տարածվել է 2022 թվականի հոկտեմբերին։
Այստեղ կարող եք դիտել առաջին և առայժմ միակ սերիան։ Ինչպես նաև ընթերցել JAMnews-ի հարցազրույցը սերիալի պրոդյուսեր Օլիվեր Մյուզերի հետ:
Սերիան հայերեն, ադրբեջաներեն, վրացերեն, անգլերեն կամ ռուսերեն դիտելու համար ընտրեք համապատասխան կարգավորումը
Ֆիլմաշարի պրոդյուսեր Օլիվեր Մյուզերը պատասխանում է JAMnews-ի հարցերին
Ինչպե՞ս ստեղծվեց «Տոլմայի օրագրեր» շարքը
Պատասխանելու համար պետք է վերադառնամ 2015 թվական։ Այդ ժամանակ համակարգում էի խաղաղարարական նախագիծ, որին մասնակցում էին լրագրողներ Հայաստանից և Ադրբեջանից։ Մենք քննարկում էինք հակամարտությունից հետոն՝ ապագան, և մասնակիցները մեծամասամբ շատ լավ էին լեզու գտնում միմյանց հետ:
Իսկ հետո, նախագծի ավարտից ընդամենը շաբաթներ անց, 2016 թվականի ապրիլին բախումներ եղան: Եվ դրանց հետ մեկտեղ համացանցում ազգայնական ատելության ալիք բարձրացավ։
Այդ ժամանակ շատերի, այդ թվում՝ ինձ մոտ հիասթափության զգացում առաջացավ։ Թվում էր, թե մերձեցման ուղղությամբ քաղաքացիական հասարակության բոլոր ջանքերը ընդհանուր առմամբ քիչ ազդեցություն ունեն հասարակության վրա: Դրան հաջորդեց մի գործընթաց՝ մտածելու, թե ինչը կարող է պոտենցիալ ազդեցություն ունենալ մարդկանց վրա: Դա Netflix-ի դարաշրջանի գագաթնակետն էր, և արագ պարզ դարձավ, որ առցանց ժամանցային սերիալը շանս ունի հասնելու երիտասարդների սրտերին և մտքերին:
Այդպես առաջացավ գաղափարը՝ ստեղծելու հայ-ադրբեջանա-վրացական համատեղ կատակերգական սերիալ, որը կհակադրվի թշնամու կերպարներին և ցույց կտա մարդուն։ Հանդիսատեսը կգար դիտելու կատակների համար և կմնար հանուն հերոսների:
Գաղափարը դուր եկավ Գերմանիայի ԱԳՆ-ին։ Նրանք ֆինանսավորեցին սցենարի մշակումը, մենք այն գրեցին վրացի, հայ և ադրբեջանցի հեղինակների՝ Ֆազիլ Ալիևի, Արտեմ Պետրոսյանի, Գեորգի Ջավախաձեի և Դիտո Ցինցաձեի հետ միասին։
Սակայն պարզվեց, որ արտադրության համար ֆինանսավորում ստանալը գործնականում գրեթե անհնար է։ Կատակերգական սերիալը շատ դոնոր կազմակերպությունների համար այնքան էլ սովորական չէր: Կարծում եմ, որ նրանք որոշակի զգուշավորությամբ էին մոտենում որոշ կատակների, որոնք կային մեր սցենարում, և գուցե նրանց աչքին քաղաքականապես կոռեկտ չէին:
Այսպիսով, շուրջ երկու տարի առաջընթաց չկար։ Մենք գրեթե հրաժարվել էինք սերիալի մտքից, երբ Ֆրիդրիխ Էբերտ հիմնադրամի տարածաշրջանային մասնաճյուղը կապ հաստատեց ինձ հետ, տեղեկացրին, որ իրենք կաջակցեն փորձնական սերիայի արտադրությանը:
Բայց դրանից հետո տեղի ունեցավ ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմը՝ վերջ դնելով բոլոր պլաններին։
- «Մարդիկ ուզում են ճանաչել միմյանց»․ ի՞նչ են խոսում հայերն ու ադրբեջանցիները
- Հայկանուշ անունով աղջիկը, կամ գտեք 10 նմանություն
- Պորտվեյնի շիշ, որը կոտրել է պատերազմը
2021 թվականին որոշեցինք շարունակել փորձնական սերիայի նկարահանումները։ Բայց պարզ էր, որ իրավիճակն ամբողջովին փոխվել է։ Այդ իսկ պատճառով մենք փոխեցինք սցենարը, հանեցինք այն ամենը, ինչը կարող էր թվալ չափազանց քաղաքական կամ ոչ նրբանկատ: Եվ գալիք սերիաները գովազդելու նպատակով թողարկեցին փորձնական սցենար։ Այն բաղկացած էր թեթև հումորային մի քանի ներածական տեսարաններից։
2021 թվականի ամռանը Բեռլինում նկարահանումներ իրականացնելու համար մենք ներգրավեցինք վրացի ռեժիսոր Դիտո Ցինցաձեին։ Իր փորձի շնորհիվ նա մեզ անցկացրեց նկարահանման օրերի միջով․ խմբի մնացած անդամները, այդ թվում՝ գլխավոր դերակատարները, երբեք նմանատիպ փորձ չէին ունեցել:
Հետո մոնտաժի երկար գործընթացն էր։ Մենք ավելացրինք Բեկա Բուչուկուրիի հեղինակած երաժշտությունը և ադրբեջանցի նկարչուհի Ֆիդան Ախունդովայի անիմացիան: Եվ այսպես, 2022 թվականի գարնանը վերջապես ավարտեցինք առաջին սերիան։
Իդեալական տարբերակում ապագայում մենք կկարողանանք թողարկել ավելի շատ սերիաներ: Եվ շատ մարդիկ ամեն շաբաթ կդիտեն նոր սերիա, ավելի ու ավելի շատ կներգրավվեն կերպարի կյանքում, այդ թվում՝ այլ երկրից։ Եվ ավելի ու ավելի դժվար կլինի ատել մի ամբողջ ազգի, երբ կարեկցես այդ երկրի կերպարին, ծիծաղես նրա կատակների վրա և ավելի լավ հասկանաս պատմության նրա կողմը:
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Արժե՞ կատակերգություններ նկարահանել մի իրավիճակում, որում այսօր գտնվում է Կովկասը
Այո, մի փոքր անհարմար էր հանրությանը ներկայանալ այսքան անհոգ սերիալով, երբ շատերի համար ողբերգական ժամանակներ են:
Բայց ես նաև չեմ հասկանում, թե ինչու մենք չենք կարող ծաղրել այն մտածելակերպը, որը թույլ է տալիս պատերազմն ընկալել որպես խնդիրների լուծման հնարավոր տարբերակ։
Մելվին Մեդոքը վաղուց գրել է պատերազմի և կատակերգության մասին. «Եթե կատակերգության նպատակը առօրյա կյանքի խելագարությունը բացահայտելն է, ապա պատերազմը կարող է ճանաչվել որպես ամենաբարձր խելագարություն և ամենաբարձր փորձություն կատակերգուի համար»։
Բացի այդ, 2020 թվականի պատերազմից հետո կատարած փոփոխություններից հետո ես «Տոլմայի օրագրերն» այլևս կատակերգական սերիալ չեմ համարում։ Սա հիմա ավելի շուտ պատմություն է մարդկանց մասին, որոնք հումորի չափաբաժին ունեն։ Եվ սա է հիմնական պատճառը, որ ավելի քան արդարացված եմ համարում սերիալը հիմա դիտելու առաջարկը։
Կա՞ն նմանատիպ ֆիլմեր, որոնք նկարահանվել են նման համատեքստում
Կոնֆլիկտային համատեքստում նկարահանված կատակերգական կամ զվարճալի սերիալների մի քանի օրինակներ կան:
Ամերիկյան Common Ground ոչ կառավարական կազմակերպությունը տարիների ընթացքում աֆրիկյան մի քանի երկրներում արտադրել է հորինված կերպարներով հեռուստաշոուների շարք, որ կոչվում է «Թիմ»: Այնտեղ տարբեր էթնիկ պատկանելության, բռնության երկարատև պատմություն ունեցող երիտասարդներ են, որոնք ընկերանում են ֆուտբոլի հանդեպ ընդհանուր սիրո շնորհիվ:
Գոյություն ունի նաև «Արաբական աշխատանք» իսրայելական կատակերգական սերիալը, որը պատմում է Երուսաղեմում աշխատող արաբ-իսրայելցի լրագրողի մասին: Սերիալը կառուցված է արաբա-իսրայելական կարծրատիպերը խաղարկելու վրա։
Իրականում կատակերգությունը սահմաններ չունի։ Գերմանիայում երեք տարի առաջ կատակերգական ֆիլմ են նկարահանել (գրքի հիման վրա) նույնիսկ Ադոլֆ Հիտլերի մասին, ով, իբր, վերադարձել է ժամանակակից Գերմանիա և հայտնվել ամենատարբեր զավեշտալի իրադարձությունների էպիկենտրոնում։
- Մեքենան, որը փրկել է ղարաբաղցի փախստականների լուսանկարները
- «Նրանք պետք է իմանան, որ մենք թշնամի ունենք»․ երեխաներն ու արցախյան հակամարտությունը
- Ադրբեջանցու արկածները Հայաստանում
Հանրությունն ինչպե՞ս արձագանքեց փորձնական սերիային
Կարծում եմ՝ նախագծի բոլոր մասնակիցները պարզապես ապշած են փորձնական սերիայի լավ ընդունելությունից։ Շատ շնորհակալ ենք բոլոր դրական և խաղաղասիրական մեկնաբանությունների համար։ Մենք հույս ունեինք, որ կլինեն շատ մարդիկ, որոնց նման սերիալը դուր կգա։ Բայց պատրաստվում էինք նաև բազմաթիվ բացասական արձագանքների և ատելություն պարունակող մեկնաբանությունների: Դեռ չենք տեսել այդպիսիք: Դա իսկապես հիասքանչ է։
Իհարկե, քննադատություններ կան։ Մասնավորապես, անարդարացիորեն գրում են, որ սա գերմանական նախագիծ է՝ Հարավային Կովկասին ուղղված արևմտյան հայացքով։ Այո, սերիալը ֆինանսավորել է գերմանական կազմակերպություն, ինքս գերմանացի եմ։ Բայց գործնականում ողջ սցենարը, հետևաբար նաև բուն բովանդակությունը գրվել է Հայաստանի, Ադրբեջանի և Վրաստանի գործընկերների կողմից: Սցենարը նույնպես կյանքի են կոչում այս երեք երկրների դերասանները։
Այս սերիայում ընդամենը երկու գերմանացի կերպար կա: Եվ երկուսն էլ քիչ գիտեն տարածաշրջանի մասին և շահագրգռված չեն հակամարտությամբ, միայն ուզում են, որ հերոսները խաղաղություն ու հանգստություն պահպանեն: Այսպիսով, նրանց կարելի է ընդունել որպես Հարավային Կովկասում արևմտյան քաղաքականության պարոդիա։
Մեկ այլ քննադատական մեկնաբանություն, որի հետ ես նույնպես համաձայն չեմ, այն է, որ ֆիլմն, իբր, պարունակում է անճշտություններ կամ կեղծ պնդումներ: Բայց սերիալի իմաստը դա չէ: Մենք լրատվամիջոց չենք, պատմական հանձնաժողով և միջազգային իրավունքի ներկայացուցիչներ չենք։ Մեր նպատակն է օգնել հասարակությունների մերձեցման գործընթացին։ Եվ մենք գործընթացին այլ տեսանկյունից ենք նայում, ինչը թույլ է տալիս պարզեցումներ անել։
Կան նաև այլ քննադատական արձագանքներ, և մենք դրանք անպայման հաշվի կառնենք հաջորդ սերիաներում: Իհարկե, կան շատ բաներ, որոնք կարելի է և պետք է բարելավվել: Եվ մենք ուզում ենք դուրս գալ ակնհայտ կլիշեների շրջանակից: Եվ արդարացի լինել ոչ միայն հայերի և ադրբեջանցիների, այլև վրացիների և նրանց հարևանների միջև հարաբերությունների ողջ բարդության առնչությամբ։
Ես լավատեսորեն եմ տրամադրված։ Որքան ավելի շատ մարդիկ տեղեկացնեն, որ ուզում են տեսնել շարունակությունը, այնքան ավելի շատ հնարավորություններ կունենանք նոր սերիաներ նկարահանելու և ցուցադրելու:
Օլիվերի և թիմի հետ կարող եք կապ հաստատել [email protected] հասցեով։
