«Զարթնիր, Լաո»․ փողոցային պայքար Երևանում
Հայաստանի ընդդիմությունը շարունակում է բողոքի ակցիաներ իրականացնել վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի պահանջով։ Ցուցարարները Երևանում փողոցներ ու կամուրջներ են փակում, պետական շենքերի առջև ակցիաներ իրականացնում, քայլերթեր կազմակերպում մարզային քաղաքներից դեպի մայրաքաղաք։
«Հայաստան, ոտքի», «Արցախ, ոտքի» կոչերով ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցությունը փողոցային պայքարի է դուրս եկել ապրիլի 25-ից։ Ավելի վաղ՝ ապրիլի 17-ից «Ազատության» հրապարակում նստացույց է իրականացնում ԱԺ ընդդիմադիր «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունը՝ ի դեմս ղեկավար, ԱԱԾ նախկին տնօրեն Արթուր Վանեցյանի։
Ընդդիմադիրները գործող իշխանությանը մեղադրում են Լեռնային Ղարաբաղի հարցում անհարկի զիջումների համար՝ պնդելով, որ Փաշինյանի կառավարությունը «մտադիր է Արցախը ճանաչել Ադրբեջանի կազմում»։
«Պատիվ ունեմ» և «Հայաստան» խմբակցությունները գործում են առանձին, բայց հանուն մեկ նպատակի՝ իշխանափոխության։ Կարծում են՝ ապակենտրոն, ցանցային պայքարն այս պահին ամենաարդյունավետ տարբերակն է։
Ընդդիմության բողոքի ակցիաները, իշխանականների մեկնաբանությունը, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք։
«Հայաստան» խմբակցությունը Երևանում և մարզերում երթեր է իրականացնում
Ընդդիմադիր «Հայաստան» խմբակցության պատգամավորներն ու նրանց համակիրները մայրաքաղաք Երևանում ապրիլի 25-ից իրականացնում են իրազեկման երթեր։ Երթի մասնակիցներն արդեն եղել են մայրաքաղաքի տարբեր վարչական շրջաններում, հրապարակներում։
Աժ ընդդիմադիր փոխնախագահ Իշխան Սաղաթելյանի խոսքով՝ իրազեկման երթերը պայքարին միանալու կոչեր են։
Բողոքի ակցիաներին մասնակցում են նաև երիտասարդները։ Ապրիլի 26-ին նրանք Լեռնային Ղարաբաղի դրոշը պարզած շրջել են բուհերով՝ կոչ անելով ուսանողներին միանալ պայքարին։ Երիտասարդները քայլերթով մոտեցել են կառավարության շենքին ու նշել, թե վարչապետին «նվեր» ունեն հանձնելու՝ «առաջին անհրաժեշտության պարագաներ, որոնք կօգտագործի կալանավայրում»։ Ոստիկանները, սակայն, թույլ չեն տվել շենքի աստիճաններին թողնել «նվերը»։
Փողոցային պայքարի մեկնարկի օրը ընդդիմադիրների մի խումբ հայտարարեց, որ Տավուշի մարզի Իջևան քաղաքից քայլերթով շարժվում են Երևան։ Մեկ օր անց նմանատիպ քայլերթ նախաձեռնվեց Արարատի մարզի Տիգրանաշեն գյուղից։
Իջևանը վարչապետ Փաշինյանի ծննդավայրն է, իսկ Տիգրանաշենը մեկն է այն համայնքներից, որոնք հանդիսացել են Խորհրդային Ադրբեջանի անկլավներ և որոնց «վերադարձման» մասին խոսակցությունները ակտիվացել են 44-օրյա պատերազմից հետո։
Տիգրանաշեն-Երևան քայլերթի մասնակիցներից «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Աննա Գրիգորյանը հայտարարել է, որ «Տիգրանաշենը հայկական գյուղ է և մշտապես լինելու է հայկական»։
Իջևանից մեկնարկած քայլերթը առաջնորդում են նույն խմբակցության պատգամավորներ Գեղամ Նազարյանն ու Ասպրամ Կրպեյանը։ «Զարթնիր, Լաո» կարգախոսով մեկնարկած երթը դեռ չի հասել վերջնակետին։
Ընդդիմադիրների խոսքով՝ քայլերթի նպատակը «մարդկանց թմբիրից հանելն է», օգնելը, որ տեսնեն իրականությունն ու «այն վտանգները, որոնց մեջ է Հայաստանն այսօր»:
«Պատիվ ունեմ»-ը շարունակում է նստացույցը
Ընդդիմադիր մյուս խմբակցությունը՝ «Պատիվ ունեմ»-ը շարունակում է նստացույցն Ազատության հրապարակում։ Խմբակցության ղեկավար Արթուր Վանեցյանը ողջունել է «Հայաստան»-ի գործընկերների փողոցային պայքարն ու ևս մեկ անգամ նշել, որ «ապակենտրոն ու ցանցային պայքարն այս փուլում ամենաարդյունավետն է»․
«Ինչ-որ մի կետում անպայման ինչ-որ մի օր այդ բոլորը հատվելու են, որովհետև բոլորի նպատակը մեկն է։ Եվ նպատակը հանուն մեր երկրի, հանուն անվտանգ Հայաստանի, հանուն անվտանգ Արցախի և հանուն Հայաստանում և Արցախում արժանապատիվ ապրող քաղաքացու համար է: Առանց իշխանափոխության այդ նպատակին չենք հասնելու»։
Վանեցյանի գնահատմամբ՝ մարդկանց «արթնացնելու» խնդիրը լուծված է, այս փուլում պետք է շարունակել ակցիաները՝ ավելի լայն շերտեր ներգրավելու համար։
Կվերադառնա ԱԺ, թե ոչ՝ կախված է զարգացումներից։
«Եթե չհաջողենք այս պայքարում և հասկանանք, որ ամեն ինչ մնալու է այնպես, ինչպես կա, այսինքն՝ Նիկոլ Փաշինյանը շարունակելու է պաշտոնավարել, և որևէ կերպ չենք կարողանալու մենք այն խնդիրը, որը մեր առջև դրված է, լուծենք, ես, իհարկե, չեմ վերադառնա խորհրդարան», — հայտարարել է Վանեցյանը։
Ընդդիմադիր գործիչը համարում է, որ իշխանափոխությունը պետք է տեղի ունենա սահմանադրական ճանապարհով, այսինքն՝ խորհրդարանում:
Խորհրդարանի աշխատանքներին չեն մասնակցում նաև մյուս ընդդիմադիր պատգամավորները։ Իշխանականները նրանց մեղադրում են աշխատանքի չներկայանալու և վարձատրվելու համար։ «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» խմբակցությունները հայտնել են, որ դեռ չեն քննարկում պատգամավորական մանդատները վայր դնելու հարց, մանդատները պահում են միայն նրա համար, որ «միգուցե անհրաժեշտություն լինի խորհրդարանում վերջնական հանգուցալուծման հասնել»:
Կան բերման ենթարկվածներ, այդ թվում՝ խուլիգանության կասկածանքով
Փողոցային պայքարի մասնակիցների մեջ կան նաև բերման ենթարկվածներ։ Ապրիլի 26-ին Ոստիկանությունը հաղորդել էր, որ օրվա տարբեր ակցիաների ընթացքում բերման է ենթարկվել 10 քաղաքացի։ Մեկ օր անց՝ ապրիլի 27-ին հայտնի դարձավ, որ բերման են ենթարկվել 11 քաղաքացիներ, բոլորն ազատ են արձակվել, բացի 3-ից։
Ցուցարարներից 3-ի նկատմամբ հարուցվել է քրեական գործ։ Նրանք բերման էին ենթարկվել խուլիգանության կասկածանքով։
Ընդդիմությունը սա համարում է «աբսուրդ մեղադրանք»՝ նշելով, որ քաղաքացիներն էլ չեն հասկանում՝ իրենց որ գործողություններն են որակվել որպես խուլիգանություն։
Ոստիկանության տեղեկություններով՝ ևս 11 ցուցարարներ բերման են ենթարկվել այսօր՝ ապրիլի 27-ին Հանրապետության հրապարակում տեղի ունեցած բողոքի ակցիայի ժամանակ։
Ընդդիմության ապագա անելիքների մասին
Ընդդիմադիրները դեռևս չեն բացահայտում գործողությունների պլանը կամ օրակարգը։ Նշում են միայն, որ մտադիր են շարունակել բողոքի ակցիաները մինչև մայիսի 1-ը։ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր, խորհրդարանի փոխնախագահ Իշխան Սաղաթելյանի փոխանցմամբ՝ դրանից հետո անցնելու են «շատ ավելի կոնկրետ ու հստակ գործողությունների»։
Իշխանականների կարծիքը․ «Նախկինում պատերազմով էին վախեցնում, հիմա՝ խաղաղությամբ»
«Իշխանությունը զավթելու համար ընդդիմությունը պատերազմ է հայտարարել խաղաղությանը», ընդդիմության բողոքի ակցիաներն այսպես է գնահատել խորհրդարանի իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության ղեկավար Հայկ Կոնջորյանը ։
«Ընդդիմությունն ամեն կերպ հրեշացնում է խաղաղության գաղափարը Հայաստանում, ներկայացնում է, որ, ժողովուրդ, հասեք, այս դավաճան իշխանություններն ուզում են խաղաղություն կնքել թուրքի հետ։ Եվ սա ևս մի շատ տարօրինակ գաղափար է, իսկ ո՞ւմ հետ պետք է գնալ խաղաղության: Պիտի գնալ խաղաղության նրա հետ, ում հետ որ կռվում ես, չէ՞, այս պարագայում ադրբեջանցիների հետ, չէ՞»,- «Ազատության» հետ զրույցում նշել է Կոնջորյանը։
Պատգամավորի դիտարկմամբ՝ ընդդիմությունը փորձում է խաղաղության գաղափարն իբրև մահակ օգտագործել գործող իշխանությանը հարվածելու և «իշխանությունը վերազավթելու համար»։
«Արդյոք ո՞ւմ շահերին է ծառայում ընդդիմությունը, ո՞ւմ շահերից է բխում, որ հայ ժողովուրդը և ՀՀ-ն մշտապես գտնվի պատերազմի և կոնֆլիկտների շրջապտույտի մեջ»,- հարցնում է Կոնջորյանը։
Իշխանական պատգամավորի գնահատմամբ՝ ընդդիմությունը, որ նախկինում՝ որպես իշխանություն ժողովրդին վախեցնում էր պատերազմով, այժմ վախեցնում է խաղաղությամբ։
«Ասում է՝ «ժողովուրդ ջան, եկեք, օգնենք, մենք գանք իշխանության, թե չէ խաղաղություն կլինի»,- նշում է պատգամավորն ու հավելում, որ նման «չափազանց վտանգավոր, չափազանց այլանդակ» քաղաքականությունը կարող է «չափազանց վտանգավոր» հետևանքներ ունենալ հայ ժողովրդի և ՀՀ համար։
Իշխող խմբակցության պատգամավորներից Հրաչյա Հակոբյանը կարծում է՝ ընդդիմությունը չի կարող հասնել իշխանափոխության։
Ասում է՝ հանրային պահանջ չկա, օրակարգ էլ չունեն։ Անդրադառնալով «ԼՂ կարգավիճակի հարցում նշաձողն իջեցնելու» մասին վարչապետի հայտարարությանը՝ Հակոբյանը նշել է, որ «չգիտի՝ ինչ նկատի ուներ վարչապետը»։
«Իրենք ասում էին՝ Արցախը հանձնում են, հիմա վարչապետը կառավարության նիստի ժամանակ էլ ասաց, որ առանց հանրային լայն քննարկումների որևէ գործողություն չի կարող լինել, չե՞ն լսել»,- շեշտել է պատգամավորն ու հիշեցրել վարչապետի հնչեցրած «Արցախը իր չէ, որ հանձնես կամ չհանձնես» արտահայտությունը։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանը դեռևս դժվարանում է գնահատել ընդդիմության գործողություններն ու ասել, թե ինչ տրամաբանությամբ կզարգանան դրանք։ Ասում է՝ 2018 թ․-ին տեղի ունեցածի «պատճենային վերարտադրությունից» բացի այլ բան չի նշմարվում, ընդդիմության վարքագիծն անորոշ է։
Հակոբ Բադալյանի դիտարկմամբ՝ կարևոր է հասկանալ՝ որոնք են ընդդիմության իրական նպատակները, ոչ թե լսել նրանց կողմից բարձրաձայնվող քարոզչական թեզերը։ Ասում է՝ քաղաքականության մեջ իրական նպատակները կարող են լինել «ավելի ցածր նշանակության»։
«Անկասկած է, որ դրված է առավելագույնս ճգնաժամային իրավիճակ խթանելու խնդիր, այսինքն՝ ստեղծել իրավիճակ, երբ մի կողմից բարձրաձայնված նպատակներն անհասանելի են, քանի որ չկա հասարակական բավարար չափի աջակցություն, մյուս կողմից՝ գուցե ունեն մարդկային և նյութական այնքան ռեսուրս, որ կարող են անընդհատ լարվածության, քաոսի միջավայր ստեղծել և դրանով իսկ ստիպել քաղաքական իշխանությանը հաշվի նստել իրենց հետ»։
Քաղաքական մեկնաբանի գնահատմամբ՝ միայն պատճենելով որևէ քաղաքական հաջողության հասնել հնարավոր չէ, իսկ ընդդիմությունը հանրության աջակցությունը չունի։
«Գլխավոր պատճառն այն է, որ այդ ընդդիմությունը նախկին իշխանությունն է, և հասարակությունը նույնիսկ առ այսօր իր մաշկի վրա զգում է այդ իշխանության, մեղմ ասած, անարդյունավետության հետևանքը, մնացած մի շարք գործոններ ածանցվում են այս հանգամանքից և գործնականում անհնարին դարձնում հասարակական այն աստիճանի աջակցությունը, որը կստիպի իշխանությանը հաշվի նստել ընդդիմության բոլոր պահանջների հետ, այդ թվում՝ իշխանությունը թողնելու»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նշել է Հակոբ Բադալյանը։
Չի բացառում, որ կարող են լինել արտաքին իրադարձություններ, որոնք ազդեցություն կթողնեն ընդդիմություն-իշխանություն ուժային հարաբերակցության վրա, սակայն, ըստ Բադալյանի, դա «ավելի շուտ քաոսի և ապակայունացման հեռանկար է պարունակում, քան ինչ-որ քաղաքական հանգուցալուծման»։
Բադալյանի կարծիքով՝ եթե իրավիճակն անկառավարելի չդառնա, ներքաղաքական այս իրավիճակը կարող է աշխատել Հայաստանի օգտին, մասնավորապես՝ ԼՂ-ի վերաբերյալ բանակցությունների ժամանակ։
«Իհարկե, դա կախված է նրանից, թե ինչ տրամաբանությամբ կզարգանան իրադարձությունները։ Եթե դրանք չվերածվեն քաոսի, չբերեն քաղաքացիական բախումների, ապա, անշուշտ, կարող են օգտակար լինել Հայաստանին։ Այսինքն ընդդիմության այս ընդվզումը, բողոքը կարող է դառնալ փաստարկ, խաղաքարտ քաղաքական իշխանության ձեռքին արտաքին դաշտում մանևրելու համար, հատկապես, երբ տեսնում ենք, որ Հայաստանի համար արտաքին միջավայրը, մեղմ ասած, բարենպաստ չէ»։
