Երևանում շտապ օգնության աշխատանքի մասին․ պատմություններ, տեսանյութ
Երևանի շտապ օգնության խնդիրները
«Այս տարվա հունվար ամսին Երևանի շտապ օգնության ծառայությունը 94.609 զանգ է ստացել: 73․065-ն անմիջապես միացել են։ Մնացածը չեն կարողացել առաջին անգամից միանալ։ Այդ պահին բոլոր օպերատորները զբաղված են եղել։ Բայց երկրորդ կամ հազվադեպ երրորդ անգամից միացել են, դա տևել է վայրկյաններ», — հավաստիացնում են Երևանի քաղաքապետարանի առողջապահության վարչությանից։
Մայրաքաքաղաքի բնակչությանը շտապ բժշկական օգնություն է ցուցաբերում 43 անձնակազմ, ինչն այստեղ բնակվող մեկ միլիոնից ավելի մարդկանց համար բավարար քանակ չէ։
Յուրաքանչյուր բրիգադ 24 ժամվա ընթացքում ունենում է 25-30 կանչ։ Փորձագետների կարծիքով՝ սա ոչ այլ ինչ է, քան գերծանրաբեռնվածություն։
Ինչպե՞ս են բժիշկները դիմանում այս ռիթմով աշխատանքին, ինչպե՞ս է լուծվում շտապ օգնության հիմնական խնդիրը՝ ժամանակին հասնել առավել հրատապ կանչերին։
- Շտապօգնություն մոպեդներով․ խնդրի լուծո՞ւմ, թե՞ խճճում
- Doctor Yan. բժշկի հետ պացիենտի ուղիղ կապն ապահովող հայկական հավելված
- Կյանք կյանքի դիմաց. երեխա ունենալու հնարավորություն պատերազմում որդի կորցրած հայ ծնողներին
«Չես կարող մարդու կյանքը փրկել, եթե արտասվես գործելու փոխարեն»
26-ամյա Վերոնիկա Նազարյանը շտապ օգնության երիտասարդ բժիշկներից է։ Համակարգում է ինը ամիս։ Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանն ավարտելուց հետո որոշել է կարիերան սկսել շտապ բուժօգնությունից։
Վերոնիկայի շարժակազմում ավագ գործընկերներն են բուժքույր Անահիտը, որը համակարգում է 40 տարի, ու վարորդ Վաչիկը։ Նա էլ ՇՕ է վարում շուրջ 15 տարի։
Անքուն ու սթրեսային գիշերների մասին բրիգադը կատակով է խոսում, բայց բոլորի աչքերը մատնում են հոգնածությունը։ Վերոնիկան ասում է՝ բժիշկի համազգեստը հագնելիս, ինքնաբերաբար ստանձնում է մեծ պատասխանատվություն մարդկանց առաջ։ Ու մոռանում է թե՛ հոգնածության, թե՛ անձնական խնդիրների մասին։
«Ծանրաբեռնված ենք աշխատում, հերթափոխում ենք 24 ժամ։ Հատկապես վերջին երկու ամիսներին՝ սուր-շնչառական վիրուսների աճով պայմանավորված, կանչերը սովորականից շատ են։ Բայց սա սեզոնային բնույթ ունի, այնպես որ մոտենում եմ գիտակցորեն, ավելի ճիշտ է ասել՝ մասնագիտորեն։ Բժիշկը երբեք չի հոգնում»,- կատակում է Վերոնիկան։
Երիտասարդ բժշկուհին խոստովանում է՝ մինչև աշխատանքի անցնելն այսքան լարված ու սթրեսային չի պատկերացրել շտապ օգնության բժիշկի ծառայությունը։ Բայց չի դժգոհում, սպիտակ խալաթ հագնելու մասին երազել է մանկուց։ Ասում է՝ հասցնում է նաև սպորտով զբաղվել, սիրում է երգել ու պարել։
«Մեր մասնագիտության բարդությունն այն է, որ աշխատավայրից դուրս գալուց հետո բժիշկ լինել չես դադարում։ Բժիշկը մարդ է, որը սիրում է մարդկանց։ Եթե մարդկանց սիրում ես, չես կարող անտարբեր լինել նրանց նկատմամբ՝ որտեղ էլ լինես։ Էլ չեմ խոսում բարեկամների ու հարազատների մասին, որոնք չարաշահում են մասնագիտական կարողություններս»,- ժպտալով ասում է Վերոնիկան։
Նեղ մասնագիտությամբ գաստրոէնտերոլոգ է։ Կարող էր որևէ բուժհաստատության հարմարավետ աշխատասենյակում հիվանդ ընդունել՝ օրական տասնյակ կանչերի մեկնելու փոխարեն։ Բայց ընտրությունը կատարել է գիտակցաբար․
«Կարծում եմ, որ շտապ օգնությունը յուրաքանչյուր բժիշկի համար շատ կարևոր օղակ է մասնագիտական աճի հասնելու տեսանկյունից։ Հոգեկան ամրության համար էլ է կարևոր։ Առաջին կանչերի ժամանակ յուրաքանչյուր հիվանդի մասին մտածում էի ժամերով, քաղցկեղ ունեցող հիվանդներին տեսնելուց հետո արտասվում էի։ Հիմա այս ամենին վերաբերում եմ սառնասրտորեն, այսինքն մասնագիտորեն։ Չես կարող արագ գործել, մարդու կյանքը փրկել, եթե արտասվես գործելու փոխարեն»:
Ինչպես չուշանալ, երբ անհապաղ օգնություն է պահանջվում
Բնակչությունը հաճախ դժգոհում է, որ 1-03 համարով կանչերին արձագանքող ՇՕ անձնակազմը ուշանում է։
Երևանի քաղաքապետարանից հաղորդում են, որ միայն այս տարվա հունվար ամսին՝ 18 օրերի ընթացքում, շտապ օգնության 19․599 կանչ է գրանցվել: Այս թիվը 14 տոկոսով գերազանցում է նախորդ տարվա ցուցանիշը։
Ընդ որում, մայրաքաղաքում կենտրոնացած ավելի քան մեկ միլիոն բնակչությանը սպասարկում է ավելի քիչ թվով բրիգադ, քան նախատեսվում է միջազգային ստանդարտով։
«Յուրաքանչյուր 20․000 բնակչին մեկ ՇՕ մեքենա է հատկացվում։ Սա նշանակում է, որ Երևան քաղաքի է 1.075.000 բնակչության պայմաններում մեզ պետք է նվազագույնը 53-55 շարժակազմ։ Եվ արդեն դիմել ենք, որ ավելացվի շարժակազմի քանակը»,- ասում է Երևանի քաղաքապետարանի առողջապահության վարչության պետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Դավիթ Կարապետյանը։
Բժիշկներն էլ չեն թաքցնում, որ գերծանրաբեռնվածության պատճառով երբեմն կանչերից ուշանում են։ Բայց համակարն արդեն այս հարցի լուծումը գտել է՝ կանչերը դասակարգվել են ըստ տեսակների։
Կան անհապաղ կանչեր, երբ բուժառուի կյանքին ակնհայտ վտանգ է սպառնում։ Այս դեպքում բրիգադը տեղում է լինում առավելագույնը 10-15 րոպեի ընթացքում։
Կան առաջին տեսակի շտապ օգնության կանչեր, երբ առողջությանը հասցվող ռիսկը գնահատվում է բարձր։ Դրանց ՇՕ մեքենան պետք է հասնի 20 րոպեի ընթացքում։ Կան նաև երկրորդ և երրորդ տեսակի շտապ օգնության կանչեր, որոնց շարժակազմը արձագանքում է 45-60 րոպեի ընթացքում։
«Շատ դեպքերում, երբ մարդիկ անհետաձգելի օգնության կարիք չունեն, օրինակ, բարձր ջերմություն ունեն, կանչ են գրանցում ու ակնկալում, որ 10 րոպեում բրիգադը հասնի։ Իհարկե, եթե բժիշկներ լինեն ազատ, կհասնեն։ Բայց մեզ համար անհապաղ կամ առաջին տեսակի կանչերն են հրատապ»,- բացատրում է Դավիթ Կարապետյանը։
Բժշկուհի Վերոնիկան ասում է՝ լինում են դեպքեր, երբ մարդիկ իրենց դիմավորում են նյարդայնացած, քանի որ ավելի երկար են սպասել, քան ակնկալում էին։ Բայց շեշտում է՝ դա, որպես կանոն, ոչ անհապաղ բուժօգնություն պահանջող կանչերի դեպքում է պատահում։
Անհարգալից վերաբերմունք և բռնություն բժշկի նկատմամբ
Վերջին շրջանում տեղի են ունեցել դեպքեր, երբ մասնագիտական պարտքը կատարող բժիշկների նկատմամբ անհարգալից վերաբերմունք է դրսևորվել։ Գրանցվել են նաև բռնության դեպքեր։
Տարեսկզբին 41-ամյա տղամարդը ՇՕ բժիշկից պահանջել էր ներարկել իր նախընտրած Տրամադոլ դեղամիջոցը։ Բայց բժիշկը հորդորել էր ապավինել իր որոշմանը և առաջարկել էր այլ ցավազրկող։ Հիվանդը ագրեսիվ պահվածք էր դրսևորել՝ պարտադրելով կամ իր ուզած դեղը ներարկել, կամ հեռանալ։ Բժշկի հասցեին հնչել են հայհոյանքներ, որից հետո 3 անձինք նրան ծեծի են ենթարկել։ Ավելի ուշ բուժօգնության դիմած բժշկի մոտ ախտորոշվել է ուղեղի ցնցում, քթի սալջարդ, դեմքի շրջանում քերծվածքներ։ Նման միջադեպերից, շտապ օգնության բժիշկների խոսքով, նրանցից ոչ մեկը, որքան էլ ցավալի է, ապահովագրված չէ։
Վերոնիկան ասում է, որ մասնագիտական գիտելիքներից բացի ՇՕ բժիշկը պետք է նաև ամուր նյարդեր ունենա, արագ կողմնորոշվի, չբռնկվի։
Առավել կարևոր է համարում՝ կարողանալ չարձագանքել վիրավորանքներին կամ սպառնալիքներին, լինել բարեհամբյուր ցանկացած իրավիճակում․
«Մենք շփվում ենք տարբեր մարդկանց հետ, որոնց թվում, երբեմն լինում են և ոչ ադեկվատ մարդիկ։ Պատահում է՝ ալկոհոլի, թմրամիջոցների ազդեցության տակ են լինում։ Իմ պրակտիկայում եղել է կանչ, երբ հիվանդը պարզապես հարբած էր, տան իրերն էր կոտրում, սպառնում էր իրեն նետել պատուհանից։ Նման դեպքերը վտանգի տակ են դնում ողջ բրիգադի կյանքը։ Դու որևէ օգնություն չես կարող ցուցաբերել տվյալ մարդուն։ Դրա համար ոստիկանություն ենք զանգահարել։
Լինում են դեպքեր, երբ հարազատին կորցնելու վախից մարդիկ իրենց կորցնում են։ Երբեմն դառնում են ագրեսիվ, կարող են վիրավորել, անգամ քաշքշել, մեղադրել բժիշկին։ Մարդիկ կան՝ այնքան են խառնվում իրար, որ չեն թողնում դեպքի վայր ժամանած բժիշկը իրենց օգնի։ Նման իրավիճակներում մեզ ոչինչ չի մնում, քան մտնել մարդկանց դրության մեջ»։
ՇՕ 7-րդ ենթակայանի վարիչ Նիկոլայ Սարգսյանը տասնամյակների փորձ ունի համակարգում՝ որպես բուժեղբայր, հետո՝ բժիշկ։ Ասում է՝ սթրեսը մասնագիտության անբաժանելի մասն է․
«Բժիշկը, հատկապես ՇՕ բժիշկը, պետք է ինչ-որ տեղ հոգեբան լինի, զգա, թե մարդն այդ պահին ինչի կարիք ունի։ Հիվանդությունը սթրես է, հիվանդի հարազատների համար ևս սթրես է։ Պետք է կարողանաս սուր անկյունները հարթես, չգնաս առճակատման։ Այլ տարբերակ չկա»։
Շտապ օգնության բժիշկը միայն առաջին օգնություն է ցուցաբերում
Վերոնիկան հատուկ շեշտում է, որ վերջին տարիներին ՇՕ մեքենայում գտնվող բժշկական սարքավորումները թարմացվել են։ Դրանք միանգամայն բավարար են առաջին բուժօգնություն ցուցաբերելու համար։ Երիտասարդ բժշկուհին ասում է՝ շատերն իրենցից ակնկալում են առողջական խնդրի լիակատար բուժում։ Բայց իրենք բուժում չեն նշանակում, ցուցաբերում են միայն առաջին օգնություն․
«Եթե տեսնում ենք, որ մարդն ունի հետազոտությունների կարիք, որոնք մեր ծառայության շրջանակից դուրս են, կամ կա նեղ մասնագիտական բժշկական հետազոտության անհրաժեշտություն, ուղղորդում ենք՝ ուր դիմի։ Կամ էլ առաջարկում ենք տեղափոխել հիվանդանոց, եթե վիճակն անհետաձգելի է»,- ասում է նա։
Մարդիկ նաև դժգոհում են, թե ՇՕ օգնությամբ հիվանդին չեն կարողանում տեղավորել իրենց ցանկացած հիվանդանոցը։
«Հիվանդանոցները ծանրաբեռնված են, հաճախ չեն ընդունում հիվանդներին։ Բայց մենք մշտական կապի մեջ ենք բոլորի հետ, գիտենք, թե որ հիվանդանոցի որ բաժանմունքում ազատ մահճակալ կա»,- հավաստիացնում է Նիկոլայ Սարգսյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Երևանի շտապ օգնության խնդիրները
