«Գոհ չեմ, բայց առաջընթաց կա»․ Հայաստանի վարչապետը՝ դատական ոլորտի բարեփոխումների մասին
Դատական ոլորտի բարեփոխումներ Հայաստանում
«Ինքս գոհ չեմ դատական ոլորտի բարեփոխումներից, բայց միջազգային գործընկերների արձանագրմամբ ունենք շատ էական առաջընթաց»,- կառավարության նիստի ժամանակ հայտարարել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
Հուլիսի 21-ի նիստի ընթացքում Հայաստանի կառավարությունը հաստատել է դատական և իրավական բարեփոխումների 2022-2026 թվականների ռազմավարությունն ու դրանից բխող գործողությունների ծրագիրը: Դրա շրջանակում հատկապես կարևորվում է քաղաքացիական դատավարության թվայնացումը։
Արդարադատության նախարարի խոսքով՝ դա նշանակում է, որ փաստաբանները կկարողանան առանց դատարան այցելեու հայցադիմումներ ներկայացնել: Որոշ ժամանակ անց դատական քննություններն էլ կարող են անցնել առցանց՝ առանց դատարան այցելելու։
Արդարադատության ոլորտի՝ առաջիկա 5 տարիների բարեփոխումների մասին
«Ռազմավարությունն ամբողջովին նոր չէ»․ արդարադատության նախարար
Որոշման նախագծի հիմնավորման մեջ Արդարադատության նախարարությունը նշում է, որ նախորդ ռազմավարության շրջանակներում ընդգծվել է
- արդյունավետ դատական իշխանության կայացման և
- անկախ ու հանրության վստահությունը վայելող դատական համակարգի ձևավորման անհրաժեշտությունը։
Իրականացվել են մի շարք բարեփոխումներ, դրանք, սակայն, լիարժեքորեն չեն ապահովել սահմանված նպատակների իրականացումը:
«Ռազմավարության ընդունմամբ ակնկալվում է համապատասխանեցնել դատական և իրավական բարեփոխումների շրջանակը ներկայումս առկա հասարակական և իրավական զարգացումներին և պահանջմունքներին, կանխորոշել բարեփոխումների ուղղությունները՝ դրանք համապատասխանեցնելով կառավարության նոր ծրագրով սահմանված առաջնահերթություններին»,- ասված է հիմնավորման մեջ։
Արդարադատության ոլորտի՝ առաջիկա 5 տարիների բարեփոխումներն ուղղված են լինելու հետևյալ նպատակներին՝
- «Էլեկտրոնային արդարադատություն» միասնական կառավարման համակարգի ստեղծում և տվյալների էլեկտրոնային բազաների մատչելիության ապահովում ու արդիականացում,
- անցումային արդարադատության գործիքների կիրառում՝ փաստահավաք գործունեության միջոցով մարդու իրավունքների համակարգային խախտումների բացահայտմամբ,
- քրեաիրավական ոլորտի բարեփոխումներ,
- վեճերի լուծման այլընտրանքային եղանակների զարգացում,
- իրավաբանական օգնության ոլորտի բարեփոխումներ,
- հարկադիր կատարման համակարգի բարեփոխումներ։
Արդարադատության նախարարի խոսքով՝ ռազմավարությունն ամբողջովին նոր չէ, կան աշխատանքներ, որոնք նախորդ՝ 2019 թ․-ին ընդունված ռազմավարության շարունակությունն են․
«Որոշ կարևոր ուղղություններ, ցավոք, չեն իրագործվել համաճարակով ու պատերազմով պայմանավորված: Որոշներն էլ գրեթե պատրաստ են։ Առաջիկա ամիսներին կկարողանանք իրագործել»։
«Քաղաքացիական դատավարությունը կթվայնացվի»
Գործընթացի համար արդեն անցկացվել է մրցույթ։ Մրցույթի հաղթողին կառավարությունը 348 մլն դրամ է հատկացնելու։
«Թվայնացում ասելով՝ նկատի ունենք այն, որ փաստաբանները կկարողանան իրենց գրասենյակներից հայցադիմումներ, միջնորդություններ, ապացույցներ ներկայացնել: Կարող են նաև դատական քննություններն անցնել օնլայն՝ առանց մարդկանց, փաստաբանների դատարան այցելելու»,- հայտնել է արդարադատության նախարար Կարեն Անդրեասյանը:
Նախարարի փոխանցմամբ՝ հետագայում նույն մոտեցումը գործելու է նաև վարչական և քրեական դատավարությունների պարագայում։
«Լավ է, որ ինքներս մեզնից ավելին ենք պահանջում»․ Փաշինյան
«Երբ խոսում ենք իրականացրած բարեփոխումների մասին, մեզ քննադատում են՝ դատական համակարգում բարեփոխումների հետ կապված: Նշվում է, որ աշխատանքները բավարար հաջողություն ու ինտենսիվություն չեն ունեցել»,- հայտարարել է Հայաստանի վարչապետը։
Փաշինյանն ընդգծել է, որ ինքն էլ «գոհ չէ» բարեփոխումներից, սակայն արձանագրել է՝ մի շարք ուղղություններով զգալի աշխատանք է արվել։
Նրա փոխանցմամբ՝ այդ աշխատանքը նկատել են նաև Հայաստանի միջազգային գործընկերները․
«Իհարկե, մի կողմից լավ է, որ ինքներս մեզնից ավելին ենք պահանջում, բայց մյուս կողմից նկատենք, որ միջազգային գործընկերների արձանագրմամբ ունենք շատ էական առաջընթաց:
Արևելյան գործընկերության երկրների շարքում մի շարք ուղղություններով առաջատար ենք՝ ընտրությունների վստահելիություն, կոռուպցիայի դեմ պայքար, խոսքի ազատություն»:
Կառավարության ղեկավարի համոզմամբ՝ դատական ոլորտի բարեփոխումների մի հսկա հատված ուղղակիորեն կապված է թվային օրակարգի հետ: Ըստ նրա՝ թվայնացման աշխատանքը պետք է լինի համակարգային և տարածվի բոլոր ոլորտների վրա։
«Շատ կարևոր է, որ թվային բանաձևերը լինեն ֆունկցիոնալ և օրենքով հասանելի լինեն համապատասխան կառույցներին»,- շեշտել է նա։
Վարչապետը հայտնել է, որ նախ ստեղծվելու է հնարավորություն հայցերը, ծանուցումները, փաստաթղթաշրջանառությունը թվային ճանապարհով իրականացնելու համար։ Ավելի ուշ, ըստ նրա, հասնելու են նրան, որ դատավարությունները տեղի ունենան գրավոր ընթացակարգերով, այսինքն՝ դատարան գնալու կարիք չլինի:
Դատական ոլորտի բարեփոխումներ Հայաստանում
