«Ալիևը մարտահրավեր է նետում հայկական պետության գոյությանը»․ կարծիք
Բաքվի պահանջների մասին
«Արձագանք է դեպի Եվրոպա, դեպի Արևմուտք Փաշինյանի տեղաշարժերին և Ռուսաստանից գոնե մի փոքր անջատվելու փորձերին»,- գերմանացի փորձագետ Ստեֆան Մայստերն այսպես է բնորոշել ապրիլի 5-ին Բրյուսելում կայանալիք Բլինքեն-Ֆոն դեր Լայեն-Փաշինյան հանդիպումը։
Կարծում է՝ դա կարող է լինել աջակցող ձևաչափ, բայց վճռորոշ դեր չի ունենա, չի ապահովի այն, ինչ պետք է Հայաստանին՝ անվտանգային երաշխիքներ, համագործակցություն անվտանգության ոլորտում։
«Այս շատ դժվարին իրավիճակում ամեն ինչ կապված է անվտանգության հետ։ Ու ես չեմ տեսնում, որ ԱՄՆ-ն կամ ԵՄ-ն այս պահին իսկապես կտրամադրեն դա ՀՀ-ին»,- «Ազատության» եթերում հայտարարել է նա։
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, Եվրոպական հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա Ֆոն դեր Լայենը և ԱՄՆ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենն ապրիլի 5-ին Բրյուսելում քննարկելու են Հայաստանի զարգացմանը նպաստող եռակողմ համագործակցության ուղիները։ Օրերս այդ մասին հայտնել էր Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանն ու նշել, որ «միջոցառումը նպատակ ունի ամրապնդելու Հայաստանի դիմակայունությունը»։ Այլ մանրամասներ դեռ չեն հաղորդվել։
Հարցազրույցի կարևոր դրվագները՝ հակիրճ
«Գերմանիան ոչ թե առանցքային միջնորդ է, այլ բանակցային հարթակ տրամադրող»
Անդրադառնալով հայ-ադրբեջանական բանակցություններում Բեռլինի ներգրավվածությանը՝ նման արձանագրում է արել Ստեֆան Մայստերը։ Շեշտել է՝ պետք չէ ոչ թերագնահատել, ոչ էլ գերագնահատել գերմանական կողմի դերակատարությունը։
Հիշեցրել է Մյունխենում, այնուհետև Բեռլինում հանդիպումներ են կազմակերպվել այն ֆոնին, որ «ԵՄ ձևաչափը, որն ապահովում էր [Եվրոպական խորհրդի նախագահ] Շառլ Միշելը, այլևս չի գործում, չի ընդունվում Ադրբեջանի կողմից»․
«Գերմանիան փորձում է միջամտել և ապահովել այդ հարթակը, կամուրջ կառուցել՝ միգուցե նաև Եվրոպայում տեղի ունենալիք ընտրություններից հետո, երբ գուցե նոր ներգրավվածություն կամ նոր քայլ լինի Եվրոպայի կողմից»։
Փորձագետի գնահատմամբ՝ Բեռլինը կարող է ավելի մեծ հանձնառություն ստանձնել՝ ապահովելով որոշակի ճնշում Բաքվի վրա։
«Եվ գուցե նաև դրան հետևող գործընթացներ՝ բանակցություններում իսկապես դերակատարություն ունենալու և նաև որոշակի մեխանիզմ ապահովելու համար։ Բայց ես չեմ տեսնում պատրաստակամություն գերմանական կողմից, նաև կանցլերի կողմից անելու ավելին, քան Միշելը»,- պարզաբանել է նա։
«Բաքուն փորձում է տարածաշրջանից դուրս մղել ոչ միայն Ֆրանսիային, այլև Եվրոպային»
Ստեֆան Մայստերն ասում է՝ ռուս-ուկրաինական պատերազմի ֆոնին Ադրբեջանն ավելի կարևոր է դարձել ԵՄ համար, քանի որ հաղորդակցման, տարանցման հնարավորություններ ունի։ Բաքուն կարևոր դեր ունի նաև Կասպից ծովից ածխաջրածինների՝ գազի, նավթի հասանելիության պատճառով։ Բացի այդ՝ կա Ռուսաստան-Ադրբեջան աճող համագործակցություն․
«Այս պահին Հարավային Կովկասում մեծ սակարկություն է ընթանում Ադրբեջանի, Իրանի, ՌԴ և Թուրքիայի միջև, և խոսքը նաև ՀՀ մասին է։ Բայց դա նաև տարածաշրջանում հաղորդակցությունների և համագործակցության մասին է»։
Կարծում է՝ վերոնշյալ բոլոր երկրները համակարծիք են ԵՄ կամ Արևմուտքին տարածաշրջանից հեռու պահելու հարցում։
Մյուս կողմից նկատում է՝ թեև ադրբեջանական կողմը հայտարարություններ է անում ընդդեմ Ֆրանսիայի ներգրավվածության, սակայն պարզ է՝ խոսքն առհասարակ Եվրոպային տարածաշրջանից դուրս մղելու մասին է։
Ըստ նրա՝ աճում է նաև ԵՄ ներգրավվածությունը ՀՀ-ում։ Օրինակ է բերում ԵՄ քաղաքացիական առաքելությունը, ինչպես նաև Հայաստանի ու հարևան Վրաստանի հետ տնտեսական, անվտանգային գործակցությունը։
«Մենք ունենք աճող մրցակցություն արևմտյան երկրների և տարածաշրջանային բավականին ավտորիտար երկրների միջև այն հարցում, թե ով է ում հետ գործակցում և ով ինչ դեր է ցանկանում ունենալ տարածաշրջանում ապագայում»,- շեշտել է նա։
«Ադրբեջանի կողմից կա ուժեղ ճնշում Հայաստանի վրա»
Խոսքը, մասնավորապես՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման բանակցությունների մասին է։ Ստեֆան Մայստերի դիտարկմամբ՝ դրանք ընթանում են երկկողմ ձևաչափով, այս պահին գտնվում են «գուցե ոչ վերջնական, բայց վճռորոշ» փուլում, կողմերը «մանրամասներ են քննարկում»։ Փորձագետը կարծում է՝ Բաքուն Երևանին ստիպում է համաձայնեցնել որոշ առանցքային հարցեր, օրինակ՝ Տավուշի մարզի 4 ոչ անկլավային գյուղերի վերադարձը։
Կարևոր է համարում այն, թե որ քարտեզը պետք է որպես հիմք ընդունվի սահմանազատման համար։
«Ուժերի հարաբերակցությունը շատ տարբեր է։ Կարծում եմ՝ Հայաստանը պետք է համաձայնի շատ ցավոտ հարցերի շուրջ։ Այնպես որ, կարծում եմ, որ այդ տարածքները հանձնելը ճիշտ որոշում է, քանի որ դրանք վերցվել են 1990-ականների սկզբին»։
Փորձագետի գնահատմամբ՝ դա պետք է արվի սահմանազատման փաթեթով, ոչ թե առանձին, քանի որ «ինչ-որ առումով նաև լծակ է Հայաստանի ձեռքին»։
Շեշտում է՝ միայն բարի կամքը բավարար չէ, պետք է բանակցել։ Դժվարանում է ասել՝ արդյոք 4 գյուղերի վերադարձը կհանգեցնի համաձայնության, նույնիսկ եթե դա «ճիշտ քայլ է»։
«Տպավորություն ունեմ, որ Ալիևին պետք է հակամարտությունը»
Նկատել է Ստեֆան Մայստերն ու համոզմունք հայտնել, որ կա ավելին ու ավելին պահանջելու ձգտում, այլ ոչ թե որևէ բանի շուրջ համաձայնության գալու կամք, համաձայնություն, որը վերջ կդնի հակամարտությանը․
«Ալիևի տեսանկյունից հիմա Ղարաբաղի խնդիրը լուծված է։ Նա իր լեգիտիմությունը միշտ կառուցել է նաև թշնամու կերպարի վրա՝ Լեռնային Ղարաբաղը հետ բերելու անհրաժեշտության հիման վրա։ Հարցն այն է, թե հիմա ի՞նչ է մնացել։ Ի՞նչ կա հիմա: Արդյո՞ք դա ավելի մեծ խաղ է նաև Հայաստանի մասով»։
Ասում է՝ Փաշինյանը արդեն բավականին հեռուն է գնացել իր քայլերում, սակայն ադրբեջանական կողմը դեռևս առաջ է մղում իր օրակարգը, թեև «այս պահին ՀՀ-ն ավելին չի կարող տալ»։
«Եվ դա հանգեցնում է այն եզրակացության, որ միգուցե հուսալի կամ կայուն համաձայնագիր ունենալու հարցում իրական շահագրգռվածություն չկա»,- նկատել է գերմանացի փորձագետը։
Մայստերի խոսքով՝ Ալիևի և Ադրբեջանի մյուս պաշտոնյաների հռետորաբանությունը դիտարկելիս դժվար չէ նկատել «առավելապաշտական մոտեցումը՝ Հայաստանի նկատմամբ թշնամու պարադիգմը պահպանելու համար»։
Ընդգծում է՝ Ադրբեջանի նախագահը մարտահրավեր է նետում նույնիսկ հայկական պետության գոյությանը։ Դա, ըստ նրա, դա կարող է դառնալ այն նոր խոսույթը, նոր պարադիգմը, որի վրա կառուցվում է լեգիտիմությունը Ադրբեջանում:
«Կարծում եմ, որ դա շատ վտանգավոր խաղ կլիներ, որովհետև այն իսկապես Հայաստանի գոյության մասին է և երբեք չի ավարտվի, քանի որ Ալիևի համակարգի կամ ռեժիմի համար շատ կարևոր է նաև իշխանության մնալ և ստանալ այդ լեգիտիմությունը»,- ամփոփել է փորձագետը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Բաքվի պահանջների մասին
