«Հայ գերիների ճակատագիրը կարող է մնալ Բաքվի քմահաճույքների տիրույթում»․ կարծիք Երևանից
Բաքվի Կարմիր խաչի փակումն ու հայ գերիները
Բաքվի ռազմական դատարանում շարունակում են ընթանալ Լեռնային Ղարաբաղի նախկին պաշտոնյաների դատավարությունները։ Նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանի նկատմամբ հարուցված քրեական գործն Ադրբեջանն առանձին է քննում։ Ինքը՝ Վարդանյանը, բարձրաձայնել է դատական ֆարսի մարսին, հացադուլ հայտարարել։ Այսօր հրապարակված ուղերձում էլ հայտարարել է՝ իր պահանջները նույնն են․
«Եթե դատում եք, դատեք պրոֆեսիոնալ, բաց ու հրապարակային, Ադրբեջանի բոլոր օրենքների ու ընթացակարգերի համաձայն, մյուսների հետ միասին, միջազգային լրատվամիջոցների, դիտորդների ներկայությամբ, եթե այդքան վստահ եք ձեր արդարացիության մեջ: Մի՛ խախտեք ձեր սեփական օրենքներն ու ընթացակարգերը: Մի՛ կեղծեք փաստաթղթերը, մի՛ նենգափոխեք արձանագրությունները: Չէ՞ որ դուք ամեն ինչ ունեք՝ իմ բոլոր գաջեթները, իմ բոլոր փաստաթղթերը: Դատը մի դարձրեք ձևական դատավարություն, իմիտացիա, շոու: Եթե դատում եք՝ դատեք ճիշտ։
Իմ բոլոր հայրենակիցներին, սիրելի ու հարազատ մարդկանց ուզում եմ ասել հետևյալը՝ դատում են ոչ թե ինձ ու մյուս 15 հոգուն, այլ բոլոր հայերին: Ու եթե դուք դա չեք գիտակցում, ուրեմն դա մեծ ողբերգություն է, քանի որ սա ողջ պատմության, հակամարտության վերջը չէ, այլ ընդամենը հերթական փուլը՝ ի ափսոսանք բոլոր կողմերի»։
Ընթացող դատավարությունների ֆոնին Ադրբեջանը մտադիր է փակել նաև Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի Բաքվի գրասենյակը։ Սա միակ միջազգային կառույցն է, որ հնարավորություն ունի այցելելու հայ գերիներին։
Միջազգային իրավունքի մասնագետ Սիրանուշ Սահակյանն «Արմենպրեսի» հետ զրույցում ընդգծել է՝ գրասենյակի փակման պարագայում հայ գերիների հետ հաղորդակցության այդ խողովակն ամբողջովին դադարելու է, ինչը, իր հերթին, մեծացնելու է նրանց հոգեբանական տառապանքները, ստեղծելու է մեծ անորոշություն։
«Սա նշանակում է, որ Բաքվում պահվող հայերի ճակատագիրը մնում է բացառապես ադրբեջանական իշխանությունների քմահաճույքների տիրույթում, ինչը կարող է հավելյալ քաղաքական լծակ դառնալ Հայաստանի իշխանությունների նկատմամբ ճնշումներ գործադրելու համար»,- ընդգծել է Սահակյանը։
Պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ Բաքվի բանտերում 23 հայ է պահվում: Այժմ ընթանում է նրանցից 16-ի դատավարությունը:
- Ինչո՞ւ է Բաքուն մերժում Երևանի առաջարկները․ Փաշինյանի հոդվածը ապաշրջափակման մասին
- Բաքվի պահանջից խուսափել չի՞ ստացվում. կարծիքներ «Իրական Հայաստանի» մասին
- «Հերքելու ենք Բաքվի անհիմն պահանջները»․ Ադրբեջանը ՀՀ-ից փոխհատուցում է ուզում
Հացադուլ է ընթանում և Բաքվում, և Երևանում
Մարտի 1-ից «Ազատության» հրապարակում հացադուլ է իրականացնում «Ապրելու երկիր» կուսակցության նախագահ Մանե Թանդիլյանը։ Այդ կերպ նա իր խնդրանք է փորձում տեղ հասցնել Ռուբեն Վարդանյանին, այն է՝ «դադարեցնել իր կյանքի համար անդառնալի սպառնալիք հանդիսացող հացադուլը»։
«Դժվար է պատկերացնել, թե ինչերի միջով է անցնում Ռուբենը։ Սակայն մի բան ակնհայտ է և ինքնախաբեության տեղիք չի թողնում․ Ռուբենի կողմից այս քայլին գնալը խոսում է այն մասին, որ սպառվել են մնացած գործիքները»,- նկատել է նա։
Թեև Թանդիլյանի ինքնազգացողությունն օրեր առաջ վատացել էր և նա բուժհաստատություն էր տեղափոխվել, հրաժարվել է դադարեցնել հացադուլը և վերադարձել է «Ազատության» հրապարակ։
ԼՂ-ի նախկին պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանը նույնպես հացադուլը դադարեցնելու մասին դեռ չի հայտարարել։ Ավելին հրապարակած ուղերձում շեշտել է․
«Սա բողոք է ընդդեմ գործընթացի, ընդդեմ նրա, թե ինչպես է իրականացվում այս դատական պրոցեսը։ Ես գիտակցել եմ՝ ինչի եմ գնում, պատրաստ եմ եղել և պատրաստ եմ ավելի վատ պայմանների: Ես զոհ չեմ, ինձ պետք չէ խղճալ, քանի որ սա գիտակցված որոշում է»,- ընդգծել է Վարդանյանը։
ՀՀ իշխանությունն առաջնորդվում է «չվնասելու սկզբունքով»
Գերիների և պահվող անձանց վերադարձի թեման ամենաքննարկվողն է նաև խորհրդարանում։ Այս շաբաթ կայացած կառավարություն-Ազգային ժողով հարցուպատասխանի ժամանակ ընդդիմադիր պատգամավորները իշխող ուժին հարցրել են՝ ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկվում նրանց ազատ արձակման ուղղությամբ։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը վստահեցրել է՝ անում են՝ ինչ հնարավոր է, և առաջնորդվում են չվնասելու սկզբունքով․
«ՀՀ վարչապետի աշխատանքային պարտականությունն է կենտրոնանալ ոչ միայն մեկ անձի հետաքրքրությունների, ոչ միայն մեկ անձի… այլև Հայաստանի պետական շահերի և ՀՀ քաղաքացիների շահերի վրա, այո, այդ թվում՝ համաչափորեն, խելամիտ ձևով կենտրոնանալ, այդ թվում՝ մեկ անձերի խնդիրների լուծման վրա: Եթե կա նպատակ այս տրամաբանությունը շրջել, դա անիրագործելի նպատակ է»։
Վարչապետը, հերթական անգամ, հայտարարել է՝ գերների նկատմամբ Ադրբեջանում արգելված միջոցներ են կիրառվում, ինչն անընդունելի է։
Թեմային անդրադարձել է նաև արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը։ Վստահեցրել է, որ հայ գերիների ազատ արձակման հարցը Հայաստանի առաջնահերթություններից մեկն է: Նրա պնդմամբ՝ «միայն ամպագոռգոռ հայտարարություններով» չէ, որ հետամուտ են լինում գերիների ազատ արձակմանը, գործադրում են բոլոր ջանքերը՝ նախևառաջ դիվանագիտական խողովակներով։
Նախարարը թվարկել է վերջին օրերին իրականացրած աշխատանքները՝ մատնանշելով Ժնևում ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների խորհրդում իր ունեցած ելույթը, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի ղեկավարի և այլ պաշտոնյաների հետ ունեցած հանդիպումները։
«Հանդիպել եմ ՄԱԿ-ի մարդու իրավունքների բարձր հանձնակատարի հետ: Մեր հանդիպումից երկու-երեք օր անց հանձնակատար Վոլկեր Տյուրկը հանդես եկավ հայտարարությամբ, որով կոչ արեց Ադրբեջանի իշխանություններին օր առաջ ազատ արձակել բոլոր հայազգի պահվող անձանց»,- նկատել է Միրզոյանը։
«Փաշինյանը կարող է ձեռնարկել մի շարք քայլեր»․ Վարդանյանի փաստաբան
Ռուբեն Վարդանյանի ամերիկացի փաստաբանը Ջարեդ Գենսերը հայտարարել է, որ Հայաստանի վարչապետն ու իշխանությունը մի շարք տարրական քայլեր չեն ձեռնարկել Բաքվի բանտերում պահվող հայ ռազմագերիների համար:
«Առաջարկածս գործողությունների ցանկը բխում է այլ երկրներում պահվող պատանդների իրավունքների պաշտպանության իմ 25 տարվա աշխատանքի փորձից։ Ես այդ ընթացքում տեսել եմ, թե ինչ և ինչպես են այլ երկրների կառավարություններն արել իրենց պատանդներին ազատ արձակելու համար: Չէ՞ որ հայ պատանդները, անշուշտ, արժանի են գոնե նույն օգնությանը, ինչ մյուս կառավարությունների դեպքում է եղել»,- նկատել է նա։
Գենսերն առաջարկում է ՀՀ կառավարությանը հայտարարություններով շեշտել, որ
- Ադրբեջանի կողմից գերիների ազատ արձակումն առաջնահերթ խնդիր է,
- նրանց կալանավորումը քաղաքական դրդապատճառներ ունի,
- նրանք պետք է անհապաղ և անվերապահ ազատ արձակվեն։
«Վարչապետը կարող է մամուլի ասուլիս հրավիրել՝ քննարկելու այս բոլոր հարցերը, խոշորագույն լրատվամիջոցներից մեկում հոդված հրապարակել, հանդես գալ բոլոր այն դեպքերում, երբ կարևոր զարգացումներ են լինում»,- ասում է նա։
Փաստաբանի դիտարկմամբ՝ եթե գերիների վերադարձի հարցը ներառված չէ Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության պայմանագրում, ապա վարչապետ Փաշինյանը կարող է մասնավոր կերպով հասկացնել Բաքվին, որ նրանց ազատ արձակումը պետք է տեղի ունենա «գործարքի ավարտից առաջ կամ ավարտին զուգահեռ»։
Փորձագիտական կարծիք
Միջազգային իրավունքի մասնագետ Սիրանուշ Սահակյանի խոսքով՝ Կարմիր խաչի Բաքվի գրասենյակը ներկա պահին միակ կառույցն է, որը հնարավորություն ունի տեսակցել հայ գերիներին։ Նրա փոխանցմամբ՝ թեև կառույցը չունի խոշտանգումների կանխարգելման մեխանիզմ, բայց մարդասիրական առաքելություն է իրականացնում, իսկ տեսակցությունները դրական ազդեցություն են թողնում Ադրբեջանում պահվող հայերի վրա։
Փորձագետի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վիճակի վատթարացման ֆոնին Բաքուն քայլեր է ձեռնարկում այդ վիճակն արձանագրող կառույցների գործունեությունը սահմանափակելու ուղղությամբ․
«Դա տրամաբանական է։ Կարմիր խաչի պարագայում ակնհայտ է դառնում ադրբեջանական կողմի թիրախավորված գործելակերպը, քանի որ գրասենյակի հիմնական գործունեությունը կապված է հակամարտության մարդասիրական հետևանքները մեղմելու հետ։ Եվ այստեղ հիմնական շահառուն հայերն են` պայմանավորված Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությամբ։ Իսկ կառույցն, ըստ էության, ներպետական մարդու իրավունքների հարցերով ներգրավվածություն չունի»։
Սահակյանի խոսքով՝ ԿԽՄԿ Բաքվի գրասենյակի փակումից հետո պաշտոնական Երևանը պետք է փորձի ձեռնարկել «իրավիճակը մեղմող» քայլեր, մասնավորապես՝ մեծացնել Խոշտանգումների կանխարգելման կոմիտեի ներգրավվածությունը։
Միջազգային իրավունքի մասնագետը կարևորում է դիվանագիտական, հյուպատոսական հասանելիություն ապահովելու նպատակով «այլընտրանքային պայմանավորվածությունների» ձեռքբերումը։
Հիշեցնում է՝ Վիեննայի կոնվենցիայի համաձայն՝ այլ երկրներում պահվող օտարերկրյա քաղաքացիներն ունեն դիվանագիտական, հյուպատոսական այցելությունների իրավունք, որը «բացարձակ իրավունք» է․
«Պայմանավորված Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայությամբ՝ այդ հյուպատոսական այցելությունը չեն կարող իրականացնել մեր հյուպատոսական աշխատակիցները, բայց հնարավորություն կա պատվիրակել իրավունքի իրականացումը երրորդ՝ չեզոք երկրների»։
Սիրանուշ Սահակյանը նկատել է՝ տարբեր ՀԿ-ներ արդեն իսկ համախմբվել են և հյուպատոսական տեսակցությունների իրավունքի ապահովման կոչով դիմել են Շվեյցարիայի իշխանություններին։ Շեշտել է՝ այդ իրավունքի իրացման հնարավորությունը կարող է լինել որոշակի հակակշիռ, բայց դրա համար ավելի շատ դիվանագիտական ջանքեր են պետք։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Բաքվի Կարմիր խաչի փակումն ու հայ գերիները
