«Ալիևը սպառնում է, քանի որ չի ստացվում մաշեցնել ՀՀ ներուժը»․ կարծիք Երևանից
Ալիևի սպառնալիքները․ ի՞նչ նպատակ են հետապնդում
Նախօրեին Ադրբեջանի ղեկավարը հայտարարել է, որ Հայաստանը չպետք է գործի որպես «աշխարհագրական պատնեշ Թուրքիայի ու Ադրբեջանի միջև» և հավելել, թե, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը» պետք է բացվի և կբացվի։ Իլհամ Ալիևը հերթական անգամ անդրադարձել է նաև ՀՀ կողմից զենքի ձեռքբերումներին և «նոր պայման» ձևակերպել՝ պայմանագրերը պետք է չեղյալ համարվեն, առաքված զենքերը՝ վերադարձվեն։
Հայաստանի վարչապետը հանդես է եկել պատասխան հարցազրույցով և շեշտել՝ Երևանը սեղանին է դրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը և հայկական կողմի օրակարգում այլ նախագիծ չկա։ Սպառազինությունների ձեռքբերման մասին խոսելիս Նիկոլ Փաշինյանն արձանագրել է՝ «որևէ մեկը չի կարող վիճարկել պաշտպանունակ բանակ ունենալու ՀՀ իրավունքը»։
«Ադրբեջանի նախագահի հերթական հոխորտանքը և այն, որ նշում է, թե մեզ խաղաղության պայմանագիր պետք չէ, ՀՀ-ն ֆաշիստական պետություն է, ակնհայտորեն ցույց են տալիս, որ Ալիևը պատրաստվում է նոր ժամանակին, նոր ժամանակը կսկսվի մոտ 10 օր հետո, երբ Թրամփը իշխանություն կունենա ԱՄՆ-ում։ Հայաստանը ևս պատրաստվում է դրան, և Ալիևը տեսնում է դա»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նկատել է քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանը։
Նրա գնահատմամբ՝ Բաքվի ագրեսիվ հռետորաբանությունն ու սպառնալիքներն ուղղված են Հայաստանի զարգացումը թույլ չտալուն, քանի որ Ալիևը տեսնում է՝ չի ստացվում «մաշեցնել Հայաստանի ներուժը»։ Ղևոնդյանի տեղեկությունների համաձայն՝ խոսքը միայն սպառազինությունների ձեռքբերումը կանխելու մասին չէ։ Ասում է՝ սպասվում է, որ հաջորդ շաբաթ ԱՄՆ-ն ու Հայաստանը ռազմավարական գործընկերության համաձայնագիր կստորագրեն՝ խորացնելով գործակցությունը տնտեսության, անվտանգության և այլ ոլորտներում։
Ի՞նչ է հայտարարել Ալիևը
«Հուսով եմ՝ մեր բոլոր պայմանները [Մինսկի խմբի լուծարում, Սահմանադրության փոփոխություն] կընդունվեն, քանի որ դրանցում ոչ մի արտառոց բան չկա։ Եթե Հայաստանին խաղաղության պայմանագիր պետք չէ, ապա այն մեզ էլ պետք չէ։ Մենք կկարողանանք ապրել և իրականացնել մեր քաղաքականությունն առանց այն ստորագրելու»։
«Հայաստանը սպառնալիքի աղբյուր է տարածաշրջանի համար և անկախ հայկական պետությունն, ըստ էության, ֆաշիստական պետություն է։ Այդ երկիրը մոտ 30 տարի ղեկավարել են ֆաշիստական գաղափարախոսության կրողները։ նրանք երկիրը կերտել են իրենց կերպարով։ Ադրբեջանը հարևան է ֆաշիստական պետությանը, և ֆաշիզմի վտանգը չի վերացել։ Հետևաբար՝ ֆաշիզմը պետք է ոչնչացվի։ Այն կոչնչացնի կամ Հայաստանի ղեկավարությունը կամ մենք։ Մենք այլ ելք չունենք»։
«Սորոսի դարաշրջանը [Բայդենի վարչակազմը] ավարտվել է։ Հայաստանի ղեկավարությունը պետք է հաշվի առնի դա։ Մենք՝ Ադրբեջանը, նրանց համար վտանգի աղբյուր չենք։ Մենք խաղաղություն և համագործակցություն ենք ուզում Հարավային Կովկասում։ Եվ թող մեզ չխանգարեն։ Նրանք չպետք է գործեն որպես աշխարհագրական պատնեշ Թուրքիայի և Ադրբեջանի միջև։ «Զանգեզուրի միջանցքը» պետք է բացվի և կբացվի։ Ինչքան շուտ նրանք դա հասկանան, այնքան լավ»։
«Ֆրանսիան և Հայաստանին զենք մատակարարող մյուս երկրները պետք է չեղյալ համարեն այդ պայմանագրերը։ Հայաստանը պետք է անհապաղ դադարեցնի զինվելը։ ՀՀ առաքված զենքերը պետք է վերադարձվեն: Սա մեր պայմանն է, և ով ինչպես ուզում է, թող այնպես էլ ընկալի: Ես իմ խոսքն եմ ասում։ Եվ նրանք, ովքեր կանգնած են իրենց թիկունքում, գիտեն նաև, որ եթե մենք ինչ-որ բան ասում ենք, ապա նաև այդ ամենին շատ լուրջ ենք վերաբերվում»։
Փաշինյան․ «Բաքուն փորձում է էսկալացիայի «լեգիտիմություն» ձևավորել»
«Արվում են ագրեսիվ հայտարարություններ՝ հաշվարկով, թե Երևանից կհնչեն ագրեսիվ պատասխաններ, ինչը Բաքվին հնարավորություն կտա ավելի ագրեսիվացնել սեփական հայտարարությունները՝ սա զուգորդելով Հայաստանի բանակի կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտման մասին կեղծ տեղեկությունների տարածմամբ՝ տարածաշրջանում նոր էսկալացիայի «հիմնավորում» ձևավորելու համար: Մենք չենք գնալու այս ճանապարհով, հավատարիմ ենք մնալու խաղաղության ռազմավարությանը և հետևողականորեն շարունակելու ենք խաղաղության օրակարգի իրագործումը»։
«Խաղաղության ռազմավարությունն այն է, որ մենք արձանագրենք․ Ադրբեջանում մեր մասին նման ընկալում կա [պատասխանում է ֆաշիզմի մասին հայտարարությանը], նրանք էլ արձանագրեն, որ ՀՀ-ում իրենց մասին նման ընկալում կա: Խաղաղության պայմանագրի նախագծի համաձայնեցված հոդվածների մի մասը փակում է այդ ընկալումներից մի մասի էջը։ Մյուս մասերով էլ հնարավորություն է տալիս, որ բոլոր փոխադարձ բացասական ընկալումները երկկողմ օրակարգի մաս դարձնենք և հասցեագրենք դրանք»։
«ՀՀ-ն սեղանին է դրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը և պատրաստվում է այն իրագործել. մեր օրակարգում այլ նախագիծ չկա: «Խաղաղության խաչմերուկը» ենթադրում է տարածաշրջանի բոլոր տրանսպորտային կոմունիկացիաների բացում։ Ներառյալ Ադրբեջան-Ադրբեջան՝ Հայաստանի տարածքով և Հայաստան-Հայաստան՝ Ադրբեջանի տարածքով: Մենք Երասխ-Սադարակ-Օրդուբադ-Մեղրի-Զանգելան երկաթուղին բացելու շատ կոնկրետ առաջարկ ենք արել Ադրբեջանին: Դա ավելին է, քան առաջարկը, դա կոնկրետ հարցերի կոնկրետ լուծում է։ Մենք սպասում ենք Ադրբեջանի դրական արձագանքին, որից հետո կայացած համաձայնությունը կարձանագրվի թղթի վրա, և մենք կսկսենք երկաթուղու մեր հատվածների շինարարությունը»։
«Ինչ վերաբերում է սպառազինության հետ կապված մտահոգություններին, մենք էլ ունենք մտահոգություններ Ադրբեջանի կողմից սպառազինվելու վերաբերյալ։ Նաև լսել ենք նրանց մտահոգությունը: Այս է պատճառը, որ սպառազինությունների փոխադարձ վերահսկման մեխանիզմ ձևավորելու առաջարկ ենք արել Ադրբեջանին և սպասում ենք նրանց պատասխանին»։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Ռոբերտ Ղևոնդյանի խոսքով՝ Ալիևը փորձում է իր մասին հիշեցնել ոչ թե Հայաստանին, այլ ԱՄՆ-ին և միջազգային հանրությանը։ Ասում է՝ պատճառը ոչ միայն Երևանի կողմից սպառազինությունների ձեռքբերումն է, այլև հայ-ամերիկյան հարաբերությունների խորացումը։ Ըստ Ղևոնյանի՝ հաջորդ շաբաթ Նահանգներում ստորագրվելու է ռազմավարական գործընկերության համաձայնագիր․
«Շատ մեծ համոզմունք ունեմ, որ այդ համաձայնագիրը ոչ թե բայդենյան, այլ թրամփյան ԱՄՆ-ի և ՀՀ միջև է լինելու, թեև կարծես թե ստորագրվելու է մինչև Թրամփի երդմնակալության արարողությունը։ Վերջին 1-2 ամիսների ընթացքում Բայդենի վարչակազմն ու թրամփականները համաձայնեցված են գործում արտաքին քաղաքական դաշտում»։
Ասում է՝ ՀՀ-ԱՄՆ ռազմավարական գործակցությունը նույնը չի լինելու, ինչ ՀՀ-ՌԴ ռազմավարական դաշնակցությունն էր նախքան 2020 թ․-ը և փաստաթղթային մակարդակում՝ մինչ օրս, պարզապես փոխհարաբերությունները բարձրանալու են այլ մակարդակի․
«Սա նշանակում է՝ ՀՀ-ն ավելի մեծ ակնկալիքներ կարող է ունենալ Նահանգներից՝ առաջին հերթին, տնտեսության ոլորտում, անվտանգության ոլորտում, բայց այլ ոլորտներում ևս, ինչն անհանգստացնում է տարածաշրջանի որոշ խաղացողների»։
Քաղաքագետի խոսքով՝ Ալիևի ագրեսիվ հռետորաբանությունն ուղղված է Հայաստանի առաջընթացը, զարգացումը թույլ չտալուն։
«Ալիևը տեսնում է՝ անկախ նրանից, որ երկար ժամանակ փորձում է «մաշեցնել» ՀՀ ներուժը, օրինակ՝ ստանալ ենթակառուցվածքներ, բայց Հայաստանը դրանցից չօգտվի, չի ստացվում, այդ մարտավարությունը չի աշխատում։ ՌԴ դրդմամբ Ադրբեջանն անընդհատ խոսում է «միջանցքի» մասին, բայց դա էլ չի ստացվում անել այնպես, ինչպես ուզում է ՌԴ-ն, և ինչին դեմ չէ Ադրբեջանը։ Այս ամենը բերում է նրան, որ Ադրբեջանի հռետորաբանությունը կոշտանում է, սպառնալիքներն ավելանում են»,- պարզաբանում է նա։
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի «ֆաշիստական երկիր» լինելու մասին պնդումներին, ըստ նրա, դրանց արձագանքելու բազմաթիվ օրինակներ կան։ Այդ թվում՝ Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած էթնիկ զտումը, 2020 թ․ 44-օրյա պատերազմի ժամանակ մասսայական ոչնչացման զենքի օգտագործումը, հայկական մշակութային կոթողների ոչնչացումը։
Կարծում է՝ առանց խաղաղության պայմանագրի «քաղաքականություն իրականացնելու» Բաքվի ուղերձն ուղղված է ոչ թե ՀՀ-ին, այլ Արևմուտքին՝ առաջին հերթին, ԱՄՆ-ին և Ֆրանսիային․
«Փաստացի Ալիևը կոչ է անում ուժեղացնել ՀՀ հանդեպ ճնշումը, որպեսզի Հայաստանը բավարարի իր պահանջները։ Չզինել Հայաստանին՝ հակառակ դեպքում Բաքուն ամեն ինչից կհրաժարվի։ Այս շանտաժը դժվար թե իր նպատակին հասնի»։
Ռոբերտ Ղևոնդյանի պնդմամբ՝ ակնհայտ է, որ այն երկրները, որոնք ՀՀ հետ ունեն պայմանագրեր, հետ չեն կանգնելու իրենց աշխարհաքաղաքական շահերից այն պատճառով, որ Ալիևը Բաքվից հայտարարել է, թե պայմանագրերը պետք է չեղյալ համարվեն։
Քաղաքագետի գնահատմամբ՝ Բաքուն ուզում է զբաղեցնել Ռուսաստանի տեղը, որպեսզի Երևանի հետ կնքվելիք բոլոր գործարքները նախևառաջ համաձայնեցվեն իր հետ․
«Ադրբեջանն ուզում է, որպեսզի այդ հարցերն իր հետ քննարկի ոչ թե Հայաստանը, այլ այն երկրները, որոնք ցանկանում են ՀՀ հետ փոխհարաբերություններ ունենալ։ Իսկ հետո ինքը որոշի՝ թույլ տալ այս կամ այն գործարքն իրականացնել, թե՝ ոչ»։
Ղևոնդյանը կարծում է՝ Բաքվից հնչող սպառնալիքները Երևանը չպետք է ընկալի որպես «կրակոցներ օդում»։ Շեշտում է՝ ՀՀ-ն պետք է պատրաստ լինի դիմակայելու հնարավոր ագրեսիային։
Ներկա պահին քաղաքագետը նոր էսկալացիան հավանական չի համարում, բայց չի բացառում, որ իրավիճակը կարող է սրվել Թրամփի երդմնակալության արարողությունից հետո։
«Եթե ԱՄՆ նոր ղեկավարությունը որոշի, որ Հարավային Կովկասում իրենք շահեր չունեն և դուրս գա Կովկասից, այսինքն՝ ծայրահեղ բևեռացված տարբերակի դեպքում, ապա Բաքուն կարող է փորձել էսկալացիայի, ուժի միջոցով վերցնել, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքը», նույնիսկ ամբողջ Սյունիքը։ Կարող է նաև դաշնակիցներ գտնել՝ առաջին հերթին, ի դեմս Ռուսաստանի, հետո նաև Թուրքիայի»,- ամփոփել է փորձագետը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Ալիևի սպառնալիքները․ ի՞նչ նպատակ են հետապնդում
