«Ադրբեջանն ապացուցում է՝ ինքն է հեղինակել Արցախի գազատարի պայթյունը»․ ՀՀ վարչապետ
Ադրբեջանն իր գործողություններով ապացուցում է՝ Արցախի գազատարի պայթյունն ինքն է հեղինակել: Կառավարության՝ մարտի 24-ի նիստում այս մասին հայտարարել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։
Եթե նախորդ նիստերում Փաշինյանը խուսափում էր գնահատական տալ Արցախում ստեղծված իրավիճակին, ապա այսօր ընդգծել է, որ Արցախը հումանիտար աղետի շեմին է։
JAMnews-ն առանձնացրել է Հայաստանի վարչապետի ելույթի ամենաուշագրավ հատվածները։
Արցախում ստեղծված իրավիճակի և խաղաղության օրակարգի մասին
Վարչապետ Փաշինյանը սկզբում խուսափում էր գնահատական տալ Արցախում ստեղծված իրավիճակին։ Այսօր, սակայն, կառավարության ղեկավարը շեշտել է՝ Ադրբեջանի գործողությունների արդյունքում Արցախը հայտնվել է հումանիտար աղետի շեմին։
Հայաստանի վարչապետի գնահատմամբ՝ Ադրբեջանն իր գործողություններով ապացուցում է՝ Արցախի գազատարի պայթյունն ինքն է հեղինակել․
«Ամենատարբեր պատրվակներով Ադրբեջանը թույլ չէր տալիս գազատարի վերանորոգումը: Ի վերջո նորոգեց, արդյունքում, մեր տեղեկություններով, գազատարի վրա տեղադրվել է փական: Մարտի 18-ին 4 օրով Արցախի գազամատակարարումը վերականգնվեց, իսկ մարտի 21-ին, Ադրբեջանն առանց պայթյունների, պարզապես փակեց գազատարի փականը՝ ապացուցելով, որ ինքն է հեղինակել մարտի 7-ի պայթյունը»:
Մարտի 8-ից գազատար խողովակի պայթելու պատճառով Արցախի ողջ տարածքում գազամատակարարումը դադարեցվել էր։ Սկզբում ադրբեջանական կողմը թույլ չէր տալիս հայկական կողմին և ռուս խաղաղապահներին մուտք գործել տարածք, հետո Բաքուն որոշեց նորոգել վնասված հատվածը։ Օրեր անց, սակայն, արցախցիները նորից մնացին առանց գազի։ Արցախի տեղեկատվական շտաբի փոխանցմամբ՝ վերանորոգման աշխատանք իրականացնելիս Բաքուն փական է տեղադրել գազատարի վրա, որով էլ երկրորդ անգամ դադարեցրել է գազամատակարարումը։
Մարտի 22-ին ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունը հանդես էր եկել հայտարարությամբ՝ ընդգծելով, որ Արցախում գազամատակարարումը խափանվել է «ադրբեջանական կողմի ակնհայտ միջամտությամբ»՝ հանգեցնելով հումանիտար ճգնաժամի։
«Ստեղծված իրավիճակը հրատապ է դարձնում հումանիտար ճգնաժամի կանխման նպատակով միջազգային հանրության հստակ արձագանքը, ինչպես նաև միջազգային հումանիտար կառույցների անհապաղ և անխոչընդոտ ներգրավվածությունը Լեռնային Ղարաբաղում»,- ասված էր հայտարարության մեջ:
Նիկոլ Փաշինյանի խոսքով՝ նման քայլերով Ադրբեջանը փորձում է ավարտին հասցնել էթնիկ զտումների քաղաքականությունն Արցախում։
Անդրադառնալով նախօրեին Ադրբեջանի ԱԳՆ տարածած հաղորդագրությանը, թե Արցախի գազամատակարարման հարցն «Ադրբեջանի ներքին գործն է»՝ վարչապետն այն բնորոշել է «խիստ խորհրդանշական և խոսուն»․
«Եթե դիվանագիտական լեզվից թարգմանենք այս հայտարարությունը, կնշանակի՝ միջազգային հանրություն, դուք այս կողմ մի նայեք, թույլ տվեք մենք անարգել, աննկատ կամ էլ «հակաահաբեկչական գործողությունների» անվան ներքո ավարտին հասցնենք Արցախը էթնիկ զտումների և ցեղասպան քաղաքականության միջոցով հայերից ազատելու քաղաքականությունը»։
Գործադիրի ղեկավարը վստահեցրել է՝ Արցախում տեղի ունեցածը ամենայն մանրամասնությամբ և լայնորեն կներկայացվի միջազգային հանրությանը՝ բոլոր ատյաններում։
Ադրբեջանի կողմից Արցախի գազամատակարարման խափանումը դատապարտել է միջազգային իրավապաշտպան Freedom House կազմակերպությունը։ Միջազգային իրավապաշտպան կառույցներից խնդրին անդրադարձել է նաև Human Rights Watch-ը՝ ընդգծելով, որ հետագա հումանիտար ճգնաժամից խուսափելու համար շտապ քայլեր են անհրաժեշտ։
Մտահոգություն է հայտնել նաև Եվրամիությունը՝ անհասցե կոչ անելով «հրատապ վերականգնել գազամատակարարումը, հատկապես՝ հաշվի առնելով եղանակային վատ պայմանները»։
Փաշինյանի գնահատմամբ՝ Բաքվի նպատակն է նմանատիպ քայերով Հայաստանին շեղել «խաղաղության օրակարգից»։
Ըստ նրա՝ Հայաստանի որդեգրած խաղաղության դարաշրջան բացելու քաղաքականությունն այլընտրանք չունի, ուստի «չպետք է տրվենք այդօրինակ սադրանքների»։
Հայկական կողմի առաջարկների մասին
Փաշինյանի խոսքով՝ սահմանին անվտանգության և կայունության մակարդակը բարձրացնելուն զուգահեռ անհրաժեշտ է արագացնել սահմանագծման և սահմանազատման աշխատանքները։
Վարչապետը վերահաստատել է, որ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության բանակցությունները պետք է սկսել օր առաջ՝ տեղեկացնելով, որ Երևանը հանդես է եկել նաև դիրքերի «տեղային հետքաշումների առաջարկներով»․
«Բացի ամբողջական հետքաշումից մենք հանդես ենք եկել նաև տեղային հետքաշումների առաջարկներով, և այստեղ էլ սպասում ենք Ադրբեջանի արձագանքին։ Մասնավորապես՝ Երասխի հատվածում առաջարկել ենք, որ իրենք մի քանի դիրք հետ քաշեն մեր տարածքից, մենք էլ մի քանի դիրք հետ քաշենք իրենց տարածքից։ Այսպիսով՝ երկուստեք կլուծենք վերջին մեկուկես տարվա ամենաթեժ կետերից մեկի հարցը։ Սպասում ենք Ադրբեջանի արձագանքին»։
Գործադիրի ղեկավարն ընդգծել է, որ Հայաստանը պատրաստ է անցնել իր առաջարկների իրագործմանը ցանկացած պահի։
Բաքվի առաջարկների մասին
Փաշինյանը վերահաստատել է Հայաստանի արտգործնախարարի կողմից բազմիցս հնչեցված միտքը, թե՝ Բաքվի առաջարկներում «անընդունելի ոչինչ չկա»․
«Այլ բան, որ այդ առաջարկները չեն հասցեագրում Հայաստան-Ադրբեջան համապարփակ խաղաղության օրակարգի բոլոր հարցերը: ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահությանը փոխանցած մեր պատասխանով լրացրել ենք օրակարգը և հետևաբար՝ այդ հենքի վրա պատրաստ ենք խաղաղության բանակցությունների մեկնարկին»,- ընդգծել է ՀՀ վարչապետը։
Անդրադառնալով Բաքվի առաջարկներում առկա տարածքային ամբողջականությունը փոխադարձաբար ճանաչելու դրույթին՝ Նիկոլ Փաշինյանը շեշտել է, որ դա «հարաբերությունների կարգավորման հիմնարար սկզբունք» է․
Կառավարության ղեկավարի խոսքով՝ այդ սկզբունքն ընդունելի է եղել նաև ՀՀ նախկին նախագահների՝ Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի համար, ուստի այդ թեմայով «շահարկումները տեղին չեն»։
