Հնարավո՞ր է, որ Աբխազիան դառնա Միութենական պետության մաս
Աբխազիան և Միութենական պետությունը
Թեև իրական նախադրյալներ կարծես թե չկան, Աբխազիան ակտիվորեն քննարկում է Ռուսաստան-Բելառուս Միութենական պետության կազմ մուտք գործելու հնարավորության հարցը։ Ի՞նչ փաստարկներ են բերվում այս տարբերակին կողմ և դեմ։ Եվ որքանո՞վ է դա «տեխնիկապես» հնարավոր։
Միութենական պետությունը Ռուսաստանի և Բելառուսի կողմից ստեղծված վերպետական միավորում է՝ աստիճանաբար կազմակերպվող միասնական քաղաքական, տնտեսական, ռազմական, իրավական, հումանիտար և այլ հարթակներով։
Համաձայն Միութենական պետության կանոնադրության՝ դրան կարող է միանալ միայն ՄԱԿ անդամ երկիր։ Աբխազիան ՄԱԿ անդամ չէ: Իսկ Բելառուսը պաշտոնապես չի ճանաչել Աբխազիայի անկախությունը։
Տնտեսագետ, Աբխազիայի գիտությունների ակադեմիայի անդամ Ախրա Արիստավան վստահ է՝ Աբխազիայի՝ Միութենական պետությանն անդամակցելու հարցը հանրապետության կառավարությունն օգտագործում է ներքին խնդիրներից մարդկանց ուշադրությունը շեղելու համար։
«Ո՛չ Բելառուսը, ո՛չ Ռուսաստանը Աբխազիան լրջորեն չեն դիտարկում որպես Միութենական պետության մաս»:
- Հարկային արտոնություններ Աբխազիայում. կաշխուժացնե՞ն տնտեսությունը, թե՞ երկիրը կդարձնեն օֆշորային
- «Հարավային Օսիան ուզում է ՌԴ կազմ մտնել»․ կարծիքներ
Բայց նաև չի կարելի պնդել, որ Աբխազիայի ու Բելառուսի միջև հարաբերությունների հեռանկար ընդհանրապես չկա։ Նրանց միջև բիզնես գործընկերությունը գոյություն ունի արդեն մի քանի տարի։
Պանիր և գինի
Սուխումի գլխավոր սուպերմարկետի՝ Բելառուսից բերված կաթնամթերքի սառնարանի մոտ միշտ աշխուժություն է տիրում։ Ամենատարածվածը պանիրներն ու կարագն են։ 2014 թվականից ի վեր, երբ արգելվեց Եվրոպայից ամենահայտնի պարենային ապրանքների արտահանումը Ռուսաստան, հետևաբար նաև Աբխազիա, Բելառուսը ձեռնամուխ եղավ սննդամթերքի շուկայում զարգացնել այս տեղը։
«Լիտվական պարմեզանը քիչ թե շատ համեղ էր, բայց բելառուսականն ավելի շատ անվադողի է նման»,— ծիծաղում է սուպերմարկետի գնորդներից մեկը։
Ավելի շատ են այցելուները, ովքեր հիասթափված են աբխազական խանութների դարակներում ներկայացված բելառուսական ապրանքների որակից։ Հատկապես բուն Բելառուսից եկածների շրջանում:
Նատալյա Միխալչուկը խստորեն զննում է տեսականին և թոթվում ուսերը․
«Գնելու բան չկա, գնում ենք շուկա։ Մենք ապրում ենք Վիտեբսկում և շատ լավ գիտենք, թե որ ապրանքներն արժե գնել, որոնք՝ ոչ։ Պանիրը, կարագը և մեր՝ աշխարհի ամենահամեղ թթվասերը դույլերով տանում ենք Ռուսաստանում գտնվող մեր հարազատներին, բայց այստեղ նման արտադրողներ չկան։ Ամենաէժան ապրանքներն են բերում»։
Բելառուսական ապրանքներն աբխազական խանութներում հայտնվել են շատ ավելի վաղ, քան արտգործնախարար Ինալ Արձինբան խոսել է Աբխազիայի՝ Միութենական պետությանը միանալու հնարավորության մասին։ Այսինքն՝ տնտեսական համագործակցությունը սկսվել է դեռևս Արձինբայի՝ նախարարի պաշտոնը ստանձնելուց առաջ։ Սակայն նրա օրոք բելառուսական շուկան բացվեց աբխազական ապրանքների համար։ Աբխազիայում արտադրված գինին, հանքային ջուրը և գազավորված ըմպելիքները հայտնվեցին Բելառուսի խանութներում։
Փոխադարձ ապրանքաշրջանառության մասին համաձայնագրերը ստորագրվել են 2023 թվականի գարնանը։ Պայմանագրերը վերաբերում են նաև զբոսաշրջության ոլորտին։ Ուղիղ մեկ տարի առաջ՝ 2022 թվականի նոյեմբերին, զեկույցով հանդես եկավ Աբխազիայի նախագահ Ասլան Բժանիան՝ ասելով, որ Բելառուսը հանրապետությունում իրականացնում է լայնածավալ ծրագիր, որի բյուջեն գերազանցում է 50 միլիոն դոլարը։
«Կարծում եմ, որ ժամանակի ընթացքում կմոտենանք մեր հարաբերությունների քաղաքական ասպեկտներին»,— այդ ժամանակ ասել էր Բժանիան:
Եվ համոզիչ լինելու համար հիշեցրել էր Աբխազիայում կայացած հանդիպման ժամանակ Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի խոսքերը . «Եթե կարծում եք, որ քաղաքականությունն է ղեկավարում տնտեսությունը, ապա դա ամենախորը մոլորությունն է։ Իրականում տնտեսությունն է ղեկավարում քաղաքականությունը»:
«Ես չեմ ուզում միանալ որևէ միության»
Միութենական պետությանը միանալու գաղափարը դրական է ընկալվում Աբխազիայի ավագ սերնդի բնակիչների կողմից՝ նրանց, ում երիտասարդությունն անցել է ԽՍՀՄ-ում:
Ալլա Լասուրիան թոշակառու է, նա 79 տարեկան է։ Նա ստանում է ռուսական թոշակ և կարծում է, որ ապրում է անկախ հանրապետությունում, բայց նրա համոզմամբ՝ Աբխազիայի ապագան Միութենական պետության կազմում է.
«Ի՞նչ է, բոլորիս համար վատ էր ԽՍՀՄ-ում։ Լավ էր բոլորի համար: Հաշտ էինք ապրում, ամեն բան բոլորին բավականացնում էր։ Եվ ամեն ինչ գնում է նրան, որ Խորհրդային Միությունը շուտով կվերականգնեն։ Իհարկե, այնպես չի լինի, ինչպես նախկինում էր, բայց ավելի լավ կլինի, քան հիմա է: Մեզ՝ ծերերիս համար արդեն միևնույն է, բայց ձեր՝ երիտասարդներիդ համար ենք նեղսրտում։ Դուք լավ կյանք չեք տեսել»։
Երիտասարդներն այլ կարծիքի են։ 19-ամյա Ամինա Այբան ուսանող է։ Նա Ռուսաստանի քաղաքացիություն ունի, ինչպես Աբխազիայի շատ երիտասարդներ: Բայց աղջիկը վստահ չէ, որ իր սերունդն ավելի շատ հեռանկարներ կունենա Միութենական պետությունում.
«Հայրս և երկու հորեղբայրներս կռվել են [1992-93թթ. վրաց-աբխազական պատերազմում] և ասում են, որ ամենից առաջ պաշտպանել են իրենց տունը: Բայց պատերազմից հետո հասկացել են, որ գլխավորը աբխազական պետության ստեղծումն է։ Միայն այդ կարգավիճակում կարող ենք գոյատևել որպես էթնիկ խումբ։
Ես չեմ կրկնում նրանց խոսքերը, ես իսկապես այդպես եմ մտածում։ Կարծում եմ, որ նույնիսկ այն շրջափակումը, որի մեջ մենք գտնվում էինք պատերազմից հետո առաջին հինգ տարիներին, դրական ազդեցություն է ունեցել ժողովրդի միասնականության վրա։ Ես չեմ ուզում որևէ միության կազմ մտնել, մենք պետք է ինքնուրույն լինենք»։
«Մենք այլընտրանք չունենք»
Բայց նրանք, ովքեր այսօր կառավարում են Աբխազիան, հասկանում են, որ գործընթացները շատ ավելի բարդ են, և միջազգային համատեքստը թելադրում է իր պայմանները։
Լրագրողների հետ վերջին հանդիպման ժամանակ Ասլան Բժանիան հայտարարեց, որ Աբխազիայի առաջնահերթ խնդիրը Բելառուսի հետ ցանկացած տեսակի հարաբերությունների ստեղծումն է, և որոշումներ կկայացվեն՝ կախված նրանից, թե ինչպես կզարգանա արտաքին քաղաքական իրավիճակը։
«Աբխազիան փոքր հանրապետություն է։ Մի կողմից մենք ունենք իր աշխարհաքաղաքական դերը պաշտպանող կայսրություն, մյուս կողմից՝ երկիր, որի հետ ունենք չլուծված հակամարտություն [Վրաստան — JAMnews]: Մենք այլընտրանք չունենք, քան Ռուսաստանի և նրա դաշնակիցների հետ հարաբերություններ հաստատելն ու ամրապնդելը»,— ասել է Բժանիան։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Աբխազիան և Միութենական պետությունը
