Փաշինյանը Բաքվին սպառազինությունների վերահսկում է առաջարկում․ իրագործելի՞ է
Սպառազինությունների վերահսկման առաջարկ
«Եկեք սպառազինությունների վերահսկման վերաբերյալ պայմանագիր կնքենք, որ Հայաստանն ու Ադրբեջանը սպառազինությունների հետ կապված կոնկրետ պայմանավորվածություններ ձեռք բերեն և մեկը մյուսին վերահսկելու հնարավորություն ունենան»,- նախօրեին «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստի ժամանակ նման հայտարարություն է արել Հայաստանի վարչապետը։
Նիկոլ Փաշինյանն ասել է, թե իր առաջարկը նոր բան է, բայց եթե «անկեղծ ուզում ենք գնալ խաղաղության, այս բոլոր հարցերը կարելի է հասցեագրել»։
Հայ փորձագետների մի մասը կարծում է՝ այս առաջարկը վկայում է այն մասին, որ «Հայաստանը ուժային դիսբալանսը փոխելու ցանկություն չունի»։ Մյուսները վստահեցնում են՝ նման նախաձեռնություններով «Երևանը փորձում է կանխարգելել Բաքվի հնարավոր ռազմական սադրանքները»։
«Ցանկացած երկիր ունի բանակ ունենալու իրավունք»
Իր ելույթում Հայաստանի վարչապետը հայտարարել է՝ ցանկացած երկիր ունի բանակ ունենալու իրավունք, ոչ ոք չի կարող դա կասկածի տակ դնել։ Միաժամանակ տարակուսել՝ Բաքուն հայտարարում է իր բանակն ուժեղացնելու մասին, մյուս կողմից բողոքում, թե ՀՀ-ն զենք է գնում Հնդկաստանից, Ֆրանսիայից։
«Տրամաբանությունը ո՞րն է, Ադրբեջանի ընկալումն այն է, որ ՀՀ պետք է բանակ չունենա՞։ Եթե այդպես է, նշանակում է՝ կասկածի տակ է դրվում Հայաստանի Հանրապետության գոյության իրավունքը, ինչը բացարձակապես անընդունելի է»,- շեշտել է նա։
Փաշինյանի փոխանցմամբ՝ Հայաստանը կարող է մտահոգություններ ունենալ Ադրբեջանի սպառազինությունների առիթով, և ընդհակառակը։ Այդ պատճառով էլ հայկական կողմն առաջարկում է՝ խաղաղության պայմանագիր կնքել այնպես, որ այն «հնարավոր չդարձնի պատերազմը»․
«Բայց երբեմն՝ Ադրբեջանի առաջարկներին ծանոթանալով, տպավորություն ենք ստանում, թե փորձ է արվում ստեղծել մի փաստաթուղթ, որով պետք է լեգիտիմացվեն հետագա պատերազմները»։
Հիշեցրել է՝ Երևանն առաջարկել է զորքերի հայելային հետքաշում, սահմանային գոտիների ապառազմականացում, ինչը, սակայն, Բաքուն մերժել է։ Սպառազինությունների վերահսկման իր նոր առաջարկի վերաբերյալ հավելյալ մանրամասներ չի հայտնել։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Սուրեն Սուրենյանցի կարծիքով՝ վարչապետ Փաշինյանի առաջարկը «անօգնական հավաստիացում» է Ալիևին այն մասին, որ ՀՀ-ն սպառազինվելու կամ ուժային դիսբալանսը փոխելու ցանկություն չունի: Իր ֆեյսբուքյան էջում նա գրել է, որ այդպիսին է երկրի ղեկավարի «պատկերացումը խաղաղության» մասին։
«Չզարմանաք, որ այս կետին Ալիևի «հայելային» պատասխանը դառնա պահանջը, որպեսզի պայմանագրով արձանագրվեն ՀՀ ԶՈւ առավելագույն թվաքանակը կամ սպառազինության թույլատրելի տեսակները»,- շեշտել է Սուրենյանցը։
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի դիտարկմամբ՝ խաղաղության օրակարգի իր նախաձեռնողականությամբ Հայաստանը փորձում է միջազգային դերակատարների մոտ ձևավորել համոզմունք, որ իսկապես և անվերապահորեն հավատարիմ է խաղաղությանը, ինչպես նաև Ադրբեջանին այդ կերպ զրկել հնարավոր ռազմական սադրանքների «փաստարկներից»։
JAMnews-ի հետ զրույցում Բադալյանը շեշտել է՝ պաշտոնական Երևանը շատ լավ պատկերացնում է՝ առաջարկը բացարձակապես իրատեսական չէ․
«Իրատեսական չէ առնվազն այն իմաստով, որ Ադրբեջանը որևէ կերպ հակված չէ ընդունել այդպիսի առաջարկներ։ Բաքվի օրակարգում առկա չէ ՀՀ հետ խաղաղ համակեցության հավասարակշռված, փոխադարձաբար ընդունելի պայմանների քննարկում»։
Կարծում է՝ առաջարկի իրագործման ոչ տեսական, ոչ էլ պրակտիկ հնարավորություններ այսօր առկա չեն։ Պատճառը ոչ միայն Բաքվի հավակնություններն են, այլև համաշխարհային իրավիճակը։
Հակոբ Բադալյանի գնահատմամբ՝ նման առաջարկով Երևանը փորձում է Բաքվին զսպելու հարցում պատասխանատվության դաշտ բերել միջազգային հանրությանը։
«Խաղաղության օրակարգի վերաբերյալ Երևանի հռետորաբանությունն առհասարակ միտված է Ադրբեջանի՝ հնարավոր ռազմական էսկալացիայի շարժառիթներ կամ հող ձևավորելու փորձերը չեզոքացնելուն, այդ գործում նաև միջազգային դերակատարների պատասխանատվությունը մեծացնելուն»,- պարզաբանել է նա։
Նկատել է՝ միջազգային խաղացողներն ասում են, թե ամեն ջանք կգործադրեն ՀՀ և Ադրբեջանի միջև խաղաղության հաստատման համար, սակայն գործընթացի առաջմղման ուղղությամբ քայլեր չեն ձեռնարկում։ Հայկական կողմն, ըստ Բադալյանի, հասկանում է՝ ուժերի բալանսն այսօր այնպիսին է, որ «ՀՀ-ն ինքն իր ռեսուրսներով չի կարող բավարար չափով կայունություն ապահովել և չեզոքացնել Ադրբեջանի հավակնությունները»։
Հիշեցնում է՝ նախքան 2018 թ․-ի իշխանափոխությունը Երևանը նմանատիպ նախաձեռնություններով հանդես է եկել, բարձրաձայնել է նույնիսկ, որ քննարկվի «հակամարտող երկրներին չսպառազինելու հարցը»։
«Եթե այն ժամանակ այսպիսի հարցերը որևէ արձագանք չեն գտել, այսօր տեսական քննարկումների կարիք չկա, թե՝ ինչ կլինի, եթե առաջարկն ընդունվի»,- ամփոփել է փորձագետը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
Սպառազինությունների վերահսկման առաջարկ
