«Ինձ համար Ադրբեջանն ասոցացվում է տրավմաների հետ»․ LGBTIQ+ համայնքի ներկայացուցիչները լքում են երկիրը
LGBTIQ+ համայնքի ներկայացուցիչները մեկը մյուսի հետևից լքում են Ադրբեջանը։ Նրանց այդ քայլին են դրդում տարբեր պատճառներ, սակայն դրանց թվում կան նաև ընդհանուր շարժառիթներ։ Մեկնածներից ոմանք արդեն հասցրել են իրենց կյանքը կառուցել արտասահմանում, մյուսները դեռևս չեն կողմնորոշվել երկրի հարցում, որտեղ կարող են հանգիստ ապրել։ Նրանք մեզ պատմել են իրենց պատմությունները։
- «Վզիցս բռնեց և սկսել ծեծել»․ Ադրբեջանում աճում է ԼԳԲՏ ներկայացուցիչների վրա հարձակումների քանակը
- «Թող ազատ ապրի»։ Թե ինչպես են ծնողներն ընկալում իրենց ԼԳԲՏ երեխաներին Արևելյան Եվրոպայում
- Ինչպե՞ս են գեյերը հաղթահարում դժվարությունները Եվրոպայի ամենահոմոֆոբ երկրում
Լիլի Նազարովն արդեն երկար ժամանակ է՝ մի երկրից մյուսն է տեղափոխվում։ Նա ապրում է տարբեր երկրներում, որոնք վիզա չեն պահանջում Ադրբեջանի քաղաքացիներից, և այնտեղ է մնում մինչև առանց վիզայի կացության թույլատրված ժամկետի ավարտը։
Սկզբում նա փորձել է բնակություն հաստատել Թուրքիայում և երեք ամիս այնտեղ է անցկացրել։ Սակայն, բախվելով հոմոֆոբիայի դրսևորումների, տեղափոխվել է Ուկրաինա։ Լիլիին թույլ չեն տվել այդ երկիր մտնել արտաքին տեսքի պատճառով։ Մեկ օր Կիևի օդանավակայանում անցկացնելուց հետո նրան հետ են ուղարկել մեկնման երկիր՝ Թուրքիա։
Պատճառը, որը ստիպել է 22-ամյա Նազարովին փոխել բնակության վայրը, խնդիրներն են, որոնց նա բախվել է Ադրբեջանում իր արտաքին տեսքի և սեռական կողմնորոշման պատճառով։ Նրա խոսքով՝ եթե վիզայի պատճառով անհրաժեշտության չառաջանա Ադրբեջան վերադառնալ, նա երբեք դա չի անի։
«Ադրբեջանն ինձ մոտ ասոցացվում է տրավմաների հետ։ Քաղաքի կենտրոնում մարդիկ հայհոյում էին ինձ, վիրավորական արտահայտություններ գրում սոցցանցերի իմ էջերում», — նշում է Լիլին և ասում, որ իր հարազատ ընտանիքում իրավիճակը քիչ էր տարբերվում նրանից, ինչին ինքը բախվել է փողոցում։
2020 թ-ի աշնանը Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև 44-օրյա պատերազմի օրերին սոցցանցերում խաղաղության նրա կոչերի պատճառով Նազարովին կանչել են Ազգային անվտանգության ծառայություն և պահանջել հեռացնել գրառումները։ Նույն օրը նրան լքել է զուգընկերը, որի հետ միասին երկու տարի ապրել են։ Այս իրադարձություններից հետո Լիլին որոշել է հեռանալ երկրից։
«Այդ իրադարձությունները նույն օրը կատարվեցին։ Կարծես մեկ օրում կյանքս փուլ եկավ։ Այդ պահին մտածեցի, որ եթե չլքեմ երկիրն, ինքնասպան կլինեմ», — ասում է Լիլին։
2018 թ-ից Նազարովը LGBTIQ+ ակտիվիստ է և կանանց իրավունքների պաշտպան, հոդվածներ է գրում, հետաքննություններ իրականացնում և միաժամանակ զբաղվում գրաֆիտիով։ Ներկա պահին նա քոչվորի կյանքով է ապրում բալկանյան այն երկրներում, որտեղ վիզա չի պահանջվում։ Լիլիի խոսքով՝ անկայուն կյանքին դժվարությամբ է հարմարվում։
«Ադրբեջանում ես չկարողացա իրացնել իմ ողջ ստեղծագործական ներուժը։ Բալկանյան երկրներում նույնպես մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրներ կան։ Վերջերս լսեցի, որ միասեռ ամուսնությունները պատրաստվում են օրինականացնել։ Արդեն 10 տարի այստեղ շքերթներ են անցկացվում, և «ոչ ավանդական» սեռական կողմնորոշման մարդիկ կարող են հանգիստ հավաքվել միասին։ Ադրբեջանում նման բան չկա», — ասում է Նազարովն ու հավելում, որ բալկանյան երկրներում գնահատում են արվեստը, և ինքը կարող է իր մտքերը բացահայտ փոխանցել արվեստի միջոցով․
«Այստեղ շատ են հարգում մարդու իրավունքների պաշտպան ակտիվիստներին։ Պետական մարմինները նույնպես բաց են նրանց համար․․․ Ճիշտն ասած, ես այս ամենն ակնկալում էի Ադրբեջանից, սակայն, ցավոք, չստացվեց»։
Ադրբեջանը լքած LGBTIQ+ ներկայացուցիչների վիճակագրություն չկա։ Մեզ հետ զրույցում «Նաֆաս դաշինք LGBT+ Ադրբեջան» կազմակերպության ներկայացուցիչը նշել է, որ այդ թեմայով մշտադիտարկում չի իրականացվել, և իրենք հստակ թվեր չունեն։
Ամերիկյան I.S. Law Firm իրավաբանական ընկերության 2019 թ-ի հաշվետվությունում նշվում է, որ վերջին տարիներին Ադրբեջանի բնակիչների շրջանում, որոնք ԱՄՆ-ում ապաստան են խնդրել, եղել են նաև LGBTIQ+ համայնքի ներկայացուցիչներ։
Դիմումների առանձնապես մեծ աճ է նկատվել 2017 թ-ին, երբ Ադրբեջանի իշխանությունը ստուգայցեր էր իրականացնում LGBTIQ+ ներկայացուցիչների դեմ։
Միջազգային կազմակերպությունների հաշվետվություններում ընդգծվում են LGBTIQ+ ներկայացուցիչների իրավունքների շարունակական խախտումներն ու նրանց վրա հարձակումները։
2021 թ-ի հուլիսին ILGA-Europe կազմակերպությունն ու երեք միջազգային կազմակերպություններ դիմել էին Ադրբեջանին՝ ներկայացնելով LGBTIQ+ ներկայացուցիչների դեմ փաստագրված հարձակումները։
Միաժամանակ, նշված կազմակերպությունը 2021 թ-ի մայիսին իր հաշվետվությունում նշել էր, որ նախորդ տարվա պես Ադրբեջանում շարունակվում են LGBTIQ+ ներկայացուցիչների իրավունքների խախտումները, նրանք խտրականության են ենթարկվում։ Բացի այդ, Ադրբեջանը ծիածանագույն քարտեզում վերջին տեղն է զբաղեցնում։
28-ամյա Լեյլան տրանսգենդերներից մեկն է, որը հոգեբանական և ֆիզիկական ճնշման է ենթարկվել 2017 թ-ի ստուգայցերի ժամանակ։ Նա ասում է, որ իրեն ու ընկերուհուն ձերբակալել են այն պահին, երբ իրենք ռեստորանում նստած են եղել։ Ուժի կիրառմամբ նրանց տարել են ոստիկանական բաժանմունք, որտեղ հոգեբանական ճնշում են գործադրել։
Վերապրածից հետո նա որոշել է լքել երկիրն ու ներկա պահին տարբեր երկրներում է ապրում։
«Երբ նրանք (ոստիկանները) տարան մեր իրերը, ես տեսա, որ ներսում սափրում են բոլոր ձերբակալված տրանսգենդերների գլուխները։ Դա անելուց առաջ մեզ ստիպողաբար մերկացրել են», — հիշում է Լեյլան այն, ինչ ստիպված է եղել վերապրել ոստիկանական բաժանմունքում։ Նա հավելում է, որ լսել է ծանր վիրավորանքներ և հայհոյանք, բացի այդ, տրանսգենդերներին էլեկտրաշոկերի միջոցով ֆիզիկական բռնության են ենթարկել։
«Ներկա պահին ես ստիպված եմ մարմավաճառությամբ զբաղվել։ Անհանգիստ եմ անվտանգությանս համար, ապրում եմ վախի մեջ», — հավելել է Լեյլան։
Նյութը նախապատրաստվել է JAMnews-ի և QueeRadar հարթակի համագործակցության արդյունքում
