ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների դեսպանները հրաժարվել են Շուշի մեկնել
Վերջերս Ադրբեջանում հավատարմագրված 46 երկրների դեսպանները Շուշի են այցելել։ Այցը կազմակերպվել էր նախագահ Իլհամ Ալիևի հանձնարարությամբ։ Հայտնի է դարձել, որ Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների դեսպանները հրաժարվել են քաղաք այցելել, որն Ադրբեջանի «մշակութային մայրաքաղաք» է հայտարարվել։ Այս փաստն ադրբեջանական հասարակությունում լուրջ դժգոհություն է առաջացրել։
- Արցախում տրամադրվում են ռուս խաղաղապահների երկարաժամկետ ներկայությանը
- Շուշին Ադրբեջանի մշակութային մայրաքաղաք է հայտարարվել
- «Ղարաբաղյան հակամարտությունը գտել է իր լուծումը»․ Իլհամ Ալիև
Արցախյան երկրորդ պատերազմի ավարտից հետո Բաքվում հավատարմագրված դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչների համար այցեր են կազմակերպվում շրջաններ, որոնք Ադրբեջանի վերահսկողության տակ են անցել։ Մինչ օրս նման այցեր են իրականացվել Ֆիզուլիի, Զանգելանի, Ջաբրայիլի, Կուբաթլուի, Լաչինի և Աղդամի շրջաններ։
«Սա երկակի ստանդարտների ցուցանիշ է»
Ադրբեջանի խորհրդարանի պատգամավոր, Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում ադրբեջանական պատվիրակության ղեկավար Սամեդ Սեիդովի խոսքով՝ Շուշի են այցելել այնպիսի երկրների դեսպանները, ինչպիսիք են Ավստրիան, Բելառուսը, Չինաստանը, Վրաստանը, Շվեդիան, Շվեյցարիան, Իտալիան, Լատվիան, Նիդերլանդները, Սերբիան, Տաջիկստանը, Ուկրաինան, Ճապոնիան, Հունաստանը, ինչպես նաև Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության և ՄԱԿ փախստականների գերագույն հանձնակատարի գրասենյակի ներկայացուցիչները։
Պատգամավորը կարծում է, որ նման այցերի նպատակը «դիվանագիտական կորպուսի ներկայացուցիչներին հենց տեղում իրերի դասավորությանը ծանոթացնելն է, հայկական երեսնամյա վանդալիզմի հետևանքները, ինչպես նաև ադրբեջանական ժողովրդի նյութական և հոգևոր ժառանգության ոչնչացման քաղաքականության հետևանքները ցուցադրելը»։
«Ներկայիս դրությունն այնպիսի աշխարհաքաղաքական իրավիճակ է ստեղծել, որ ով էլ այլ բան ուզի, Ադրբեջանի կատարած աշխատանքն ընդունվում է ողջ աշխարհում։ Սա բավականին ակնհայտ հարց է քաղաքականությամբ զբաղվողների համար։ Այդ պատճառով էլ այցից այց աճում է դեսպանների թիվը, որոնք այցելում են օկուպացիայից ազատագրված տարածքներ։ Ինչ վերաբերում է նրան, որ չեն մեկնել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների՝ Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ դեսպանները, դա կարող է տարբեր պատճառներ ունենալ։
Նշված երեք երկրների դեսպանները պարտավոր են մասնակցել այսպիսի այցերին։ Նրանք պետք է հասկանան այս միջոցառումների ողջ կարևորությունն Ադրբեջանի ժողովրդի համար։ Նրանք պարտավոր են մեկնել օկուպացիայից ազատագրված տարածքներ և մեկնելու են։ Քանի որ հայտարարություններով հանդես գալը մի բան է, օկուպացիայի տարիներին իրականացված վանդալիզմը տեսնելն՝ այլ բան, դա շատ ավելի նպատակահարմար է»,- նշել է Սեիդովը։
Նա հավելել է, որ Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանները ոչ միայն Շուշի, այլև Արցախյան երկրորդ պատերազմից հետո Ադրբեջանի վերահսկողության տակ հայտնված մյուս տարածքներ էլ չեն մեկնել։
«Ցավոք, միշտ զգացնել են տալիս Ադրբեջանի նկատմամբ երկակի ստանդարտները որոշ պետությունների և միջազգային կազմակերպությունների կողմից։ Ֆրանսիան ինքնին դրա վառ օրինակն է։ Ինչ վերաբերում է ԱՄՆ-ին, ապա մայիսի 28-ին Հանրապետության օրվա առթիվ նախագահ Ջո Բայդենի շնորհավորանքն առաջընթաց է հարաբերություններում։ Սակայն Կոնգրեսի ընդունած որոշումներում կարելի է երկակի տանդարտների նշաններ նկատել։ Մենք բոլորս տեսնում ենք, թե ինչ է կատարվում ռուսական մեդիայում։ Այդ պատճառով էլ երկակի ստանդարտներ լինելու են։ Բայց դա գլխավորը չէ, գլխավորն այն է, որ Ադրբեջանն այնպիսի աշխարհաքաղաքական իրողություններ է ստեղծել, որոնք արդեն հնարավոր չէ չճանաչել։ Քանի որ այդ իրողությունները համապատասխանում են հենց Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի և ԱՄՆ շահերին»։
Կոշտ հայտարարություն ԱԳՆ նախկին ղեկավարից
«ԱՄՆ, Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի դեսպաններին անհրաժետ է պաշտոնական և հանրային անտեսման ենթարկել, մինչև որ նրանք Շուշա մեկնեն։ Այլ կերպ ասած՝ նրանք չպետք է մասնակցեն հրավերքներին, հրավիրվեն ցանկացած միջոցառման»։ Այսպիսի կարծիք է հայտնել Ադրբեջանի նախկին արտգործնախարար, դիվանագետ Թոֆիկ Զուլֆուգարովը։
Նրա խոսքով՝ Շուշիի այցի մասնակիցների շրջանում նշված երեք երկրների հրավիրված դեսպանների բացակայությունը նրանց դիրքորոշման ցուցադրական արտահայտում է․
«Այդպիսով նրանք մեսիջ են փոխանցում [Արցախի] կարգավիճակի շուրջ բանակցությունները շարունակելու իրենց մտադրության մասին այն բանից հետո, երբ ամեն ինչ հանդարտվի։ Նրանց այս պահվածքը մադրիդյան սկզբունքների տրամաբանությունն է [Արցախյան հակամարտության կարգավորման]։ Ես այլ իմաստ չեմ տեսնում, թե ինչու են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների դեսպանները հրաժարվում մեկնել օկուպացիայից ազատագրված տարածքներ։
Ադրբեջանն արդեն պարտավոր է ցույց տալ իր միանշանակ դիրքորոշումը։ Իրականում այդ դիրքորոշումը վաղուց բարձրաձայնել է նախագահ Իլհամ Ալիևը։ Պետության ղեկավարը հայտարարել է, որ հակամարտությունն ավարտված է, ոչ մի կարգավիճակ չի լինելու, ներկա պահին Ադրբեջանի հրավերով տարածաշրջանում ներկա գտնվող Ռուսաստանն ու Թուրքիան կօգնեն այդ տարածքների վերաինտեգրմանը։
Այս տեսանկյունից ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համար ոչ մի աշխատանք չի մնում, և այս դիրքորոշումը հնչել է մի քանի անգամ։ Սակայն, ըստ ամենայնի, Ադրբեջանի այս դիրքորոշումը դուր չի գալիս, նախևառաջ, Հայաստանին և շրջանակներին, որոնք այլ դիրքորոշում ունեն»։
Դիվանագետը հավելել է, որ Ադրբեջանը վերականգնել է սեփական տարածքների նկատմամբ իր ինքնիշխանությունը․
«Ոչ ոք չի կարող Ադրբեջանից խլել այդ ինքնիշխան իրավունքները։ Այս դիրքից հանես գալով՝ Ադրբեջանը պետք է հրաժարվի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությունից։ Դրա ժամանակն անցել է»։
Մեկնաբանություններ
ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրների դեսպանների հրաժարումը Շուշի մեկնել՝ բուռն քննարկումների առարկա է դարձել սոցցանցերի ադրբեջանական տիրույթում։ Ահա մի քանի բնորոշ մեկնաբանություն․
«Արձագանքն այն բանին, որ ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի դեսպանները հրաժարվել են Շուշա մեկնել նախագահ Իլհամ Ալիևի հրավերով, կարծում եմ՝ պետք է միանշանակ լինի։ Եվ առավելագույնս կոշտ․ լիակատար և վերջնական արհամարհանք և ԵԱՀԿ ՄԽ ինստիտուտի չճանաչում, դեսպաններին բողոքի նոտաների հղում և նրանց պերսոնա նոն գրատա հայտարարում։ Բոլոր երեքին։ Եվ չհապաղել, հետևանքների համար չմտահոգվել։ Իսկ Ֆրանսիայի հետ, վերջերս նրա արած ամեն ինչի համար, ընդհանրապես պետք է խզել դիվանագիտական հարաբերությունները»։
«Հնարավոր է, որ ազատագրված տարածքներ այցելելուց դեսպանների հրաժարումն ունի դիվանագիտական պատճառներ։ Նրանք, գուցե, վախենում են երևալ միայն մեկ կողմին սատարող։ Բայց ես համաձայն եմ, որ նրանց դեմ պետք է մեղմ միջոցներ ձեռնարկել»։
«Սրանից հետո երեք երկրների դեսպաններին պետք է չհրավիրել ոչ մի պետական միջոցառման, և վերջ։ Ինչպես նաև պետությունը չպետք է ներկայացված լինի այդ դեսպանատների կազմակերպած միջոցառումներին։ Քանի դեռ խելքները գլուխները չեն հավաքել»։
