ზემო ლარსზე სომხური სატვირთო მანქანების რიგია. რუსეთის პასუხი ОДКБ-ს ბოიკოტზე?
ზემო ლარსის საგუშაგო
სომხეთის რუსეთთან დამაკავშირებელ ერთადერთ სახმელეთო გზაზე, ზემო ლარსის საგუშაგოზე, გაჩერებულია 964 სომხური სატვირთო მანქანა. ოფიციალური ვერსიით, გზა გადაკეტილია ამინდის გაურესებული პირობების გამო. თუმცა, მძღოლები ადგილზე აცხადებენ, რომ სხვა მიზეზებიც არსებობს. მესაზღვრეებმა მათ წარუდგინეს პრეტენზიები დოკუმენტებთან და სანიტარიულ საკითხებთან დაკავშირებით.
ახლა სომხეთში აქტიური დისკუსია მიმდინარეობს იმაზე, არის თუ არა პოლიტიკური კონტექსტი გზის ჩაკეტვაში, რომელიც დაკავშირებულია სომხურ-რუსული ურთიერთობების ბოლო დროინდელ გამწვავებასთან.
23 ნოემბერს მინსკში რუსეთის ფედერაციის ეგიდით მოქმედი ОДКБ-ს სამხედრო ბლოკის [კოლექტიური უსაფრთხოების ირგანიზაცია] საბჭოს მორიგი სამიტი გაიმართა. შეხვედრაში სომხეთის პრემიერმინისტრი არ მონაწილეობდა. მან იმედი გამოთქვა, რომ ОДКБ-ს პარტნიორები ამ გადაწყვეტილებას გაგებით მოეკიდებიან.
ბოლო დროს, როგორც ფაშინიანი, ისე სხვა სომეხი ოფიციალური პირები ბოიკოტს უცხადებენ შეხვედრებს ОДКБ-ს ფარგლებში და ზოგადად, დსთ-ს პარტნიორებთან. ამასთან, ისინი აცხადებენ, რომ „პოლიტიკური ვექტორის შეცვლა არ არის განზრახული“.
თუმცა, წლის დასაწყისში ოფიციალურმა ერევანმა განაცხადა, რომ არ უმასპინძლებდა ОДКБ-ს სამხედრო წვრთნებს, გენერალური მდივნის მოადგილის კვოტაზეც უარი თქვა, ელჩი გაიწვია და ახალი არ დანიშნა.
ამ გადაწყვეტილებებსს პრემიერმინისტრი და მისი გუნდი იმით ასაბუთებენ, რომ 2021 და 2022 წლებში, სომხეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების შესვლისას, ქვეყანამ მიმართა ОДКБ-ს და რუსეთს სამხედრო დახმარებისთვის, თუმცა, ქვეყანას დახმარება არ მიუღია.
უფრო მეტიც, ОДКБ-მ განაცხადა, რომ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის საზღვარი არ არის ბოლომდე განსაზღვრული, რაც ართულებს იმის გაგებას, არის თუ არა ბლოკის მოკავშირის ტერიტორიაზე შეჭრა.
“მოერიდეთ ამ მიმართულებას”
რუსეთის საგანგებო სიტუაციების სამინისტრომ გაავრცელა მოწოდება, გამოიყენონ შემოვლითი მარშრუტები და თავი შეიკავონ ზემო ლარსის გამშვები პუნქტის მიმართულებით მგზავრობისგან. გავრცელდა ინფორმაცია, რომ შეუძლებელია „სატრანსპორტო საშუალებების უსაფრთხო გადაადგილების“ უზრუნველყოფა. 26 ნოემბრიდან ამინდის პირობების გამო მოძრაობა შეიზღუდა, მეორე დღიდან კი გზა მთლიანად დაიკეტა.
თუმცა, სომხურმა მანქანებმა საგანგებო სიტუაციების სამინისტროს მოწოდებები არ გაითვალისწინეს, რადგან სომხეთიდან რუსეთში სხვა სახმელეთო მარშრუტი არ არსებობს.
ეს არ არის პირველი შემთხვევა
ოქტომბრის დასაწყისში კონიაკით დატვირთული 60 სომხური მანქანა ორი კვირის განმავლობაში იმავე საგუშაგოზე იდგა. შემდეგ რუსულმა მხარემ საბაჟო კონტროლის გამკაცრების გადაწყვეტილება მიიღო. ყველა სატვირთო მანქანა იძულებული გახდა საგუშაგოზე დალოდებოდა ლაბორატორიული გამოკვლევისთვის გაგზავნილ ნიმუშებზე პასუხების მიღებას.
საბოლოოდ მათ რუსეთში შესვლის უფლება მიეცათ. მაგრამ ხანგრძლივმა ლოდინმა გაზარდა ტრანსპორტირების ხარჯები. სხვათა შორის, სომხეთში წარმოებული კონიაკის დაახლოებით 95 პროცენტი რუსეთში გადის.
“ურთიერთობების გაუარესების კიდევ ერთი გამოვლინება”
რამდენადაც ფაშინიანი უარყოფს რუსეთთან ურთიერთობის დაძაბულობის ფაქტს, ეს ფაქტი აშკარაა, – აცხადებს ოპოზიციური ფრაქციის ჰაიასტანის დეპუტატი არტურ ხაჩატრიანი. ამასთან დაკავშირებით ის ზემო ლარსში არსებულ ვითარებას რუსეთთან ურთიერთობებში წარმოქმნილი დაძაბულობის „კიდევ ერთ გამოვლინებად“ ასახელებს.
დეპუტატის თქმით, ასე ეხმაურება მოსკოვი სომხეთის მიერ ОДКБ-ს სამიტის ბოიკოტს:
„ეს არ არის შემთხვევითი. სომხეთის პოლიტიკის საპასუხოდ ისინი გარკვეულ კონტრპოლიტიკას ატარებენ“.
“პოლიტიკურ მინიშნებას ვერ ვხედავ”
სომხეთის პარლამენტის სპიკერმა ალენ სიმონიანმა ჟურნალისტებს განუცხადა, რომ მის ხელთ არსებული ინფორმაციით, „უბრალოდ იქ მომუშავე ორგანოებში ცვლილება მოხდა“. ის ვერ ამჩნევს აშკარა პოლიტიკურ მინიშნებას.
სიმონიანი საჭიროდ არ მიიჩნევს დასკვნების გამოტანას, მაგრამ არ გამორიცხავს პოლიტიკური კონტექსტის ფაქტორს, რადგან ურთიერთობები “ცოტა დაძაბულია”.
იმავდროულად, პრემიერმინისტრის აპარატის უფროსმა, არაიიკ ჰარუტიუნიანმა, რუსეთის საგუშაგოზე მომხდარ ინციდენტზე ისაუბრა:
„ახლა უაღრესად მნიშვნელოვანია, რომ სომხებმა, როგორც სომხეთში, ისე მის ფარგლებს გარეთ მცხოვრებლებმა, ექსკლუზიურად სომხური საქონელი შეიძინონ. […] ბიზნესის ასეთი მხარდაჭერა სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია დამოუკიდებლობისა და სუვერენიტეტის გასაძლიერებლად. ამ შემთხვევაში ლარსის მახლობლად ზოგიერთი საგუშაგოს დახურვა ჩვენზე არ იმოქმედებს, თუ სომხური ბიზნესი ახალ ბაზრებს იპოვის“.
