ზაფხული ახლოვდება. ჩამოვლენ თუ არა ტურისტები საქართველოში?
მეორე წელია, ქვეყანაში, რომელიც ძირითადად ტურიზმით ცხოვრობს, პანდემიის გამო ტურისტული ბიზნესი გაჩერებულია. მთავარი კითხვაა – ჩამოვლენ თუ არა ტურისტები წელს საქართველოში?
ჩავარდა ბოლო ზამთრის სეზონიც, რადგან მთავრობის გადაწყვეტილებით, ყველა კურორტი დახურული იყო.
ზაფხულამდე ერთი თვე რჩება. წესით, ასეთ პერიოდში, ყველა ტურისტული ობიექტი ახალი სეზონისთვის ემზადება – აახლებს სივრცეს, ჯავშნებს იღებს, ახალ სერვისებზე ფიქრობს, თუმცა ამ ეტაპზე ეს სამზადისი არ არის, რადგან ზუსტი პასუხი კითხვაზე, ჩამოვლენ თუ არა წელს საქართველოში ტურისტები, ტურისტულ ბიზნესში დასაქმებულებს არა აქვთ.
საქართველო ამჟამად კორონავირუსის პანდემიის მესამე ტალღას გადის. აპრილიდან ინფიცირების შემთხვევებმა იმატა და დღეში ორია ათასამდე შემთხვევაა. ყოველდღიურად 30-მდე ადამიანი იღუპება. ვაქცინაციის ტემპი კი ძალიან დაბალია.
ქვეყანაში მოქმედებს კომენდანტის საათი – საღამოს 23: 00 საათიდან დილის 5:00 საათამდე გადაადგილება აკრძალულია როგორც მანქანით, ისე ფეხით.
რესტორატორების ხანგრძლივი პროტესტის შემდეგ, კაფე-რესტორნებს შაბათ-კვირას მუშაობის უფლება მხოლოდ გარე სივრცეებში მისცეს.
„ტურისტი ისეთ ადგილს აირჩევს, სადაც უსაფრთხოდ იგრძნობს თავს“, – სექტორის პესიმისტური მოლოდინი
რესტორატორ მერიკო გუბელაძეს თბილისში ორი პოპულარული რესტორანი აქვს – “შავი ლომი” და “ლეილა”. ისინი დღეს მინიმალური დატვირთვით მუშაობენ, თუმცა ვიზიტორებს შორის უმეტესობა იქ მაინც უცხოელია.
„არ ვიცი ეს ხალხი საქმეზეა ჩამოსული თუ სამოგზაუროდ, მაგრამ ფაქტია, რომ ჩემდა გასაკვირად, ვიზიტორების 70 პროცენტი უცხოელია. თუმცა, ამას მაინც არ ჰქვია მუშაობა… შარშანწინ და იმის წინ, ცარიელი ეზო მენატრებოდა, იმდენი ხალხი იყო სულ,” – ამბობს გუბელაძე.
მას არ აქვს მოლოდინი, რომ წელს რაიმე შეიცვლება უკეთესობისკენ:
„თუ შევხედავთ რა გააკეთეს განვითარებულმა ქვეყნებმა, როგორ მართავენ პანდემიას, როგორ იცრება ხალხი მასობრივად და ჩვენთან როგორი ტემპია, ცხადია, ეს მოლოდინი ვერ მექნება. ხალხი ალბათ იქნება, მაგრამ, მაინც ისეთ ადგილებს აირჩევენ და ამჯობინებენ, სადაც უსაფრთხოდ იგრძნობენ თავს“.
სტუმრები და ჯავშნები ამ ეტაპზე კახეთში, დასასვენებელ კომპლექს „ლოპოტაზეც“ აქვთ, მაგრამ, როგორც ამბობენ, ეს მონაცემები ახლოსაც ვერ მოდის, 2019 წელთან:
„ლოპოტას“ კომერციული დირექტორი მაკა ღლიღვაშვილი „ჯემნიუსთან“ ამბობს, რომ ორი წლის წინანდელ პერიოდთან შედარებით ახლა ჯავშნების რაოდენობა განახევრებულია და ალბათ ვერც გათანაბრდება, რადგან არც ფრენებია იმ რაოდენობით და არც საერთაშორისო მოგზაურები არიან:
„ლოპოტაზე“ ამბობენ, რომ თუ სახმელეთო საზღვარი გაიხსნება და კომენდანტის საათი გაუქმდება, შეძლებენ 2019 წლის მონაცემებს დაახლოებით 60-65 პროცენტით მიუახლოვდნენ:
“ველოდებით სახმელეთო საზღვრის გახსნას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია საქართველოს ტურიზმისთვის, რადგან 80 პროცენტი ტურისტების საქართველოში სახმელეთო საზღვრით შემოდის“, – ამბობს მაკა ღლიღვაშვილი.
„რა მოლოდინი უნდა მქონდეს?! ჩემზე კარგად თქვენ იცით, რომ არანაირი სეზონი არ არის“ – რეგიონებს კიდევ უფრო უჭირთ
ციალა შავაძეს ახალციხეში, რაბათის ტურისტულ უბანში, სასტუმრო და რესტორანი აქვს. ბიზნესი რამდენიმე წლის წინ ერთი პატარა საოჯახო სასტუმროთი დაიწყო და ძალიან სწრაფად გააფართოვა. მაგრამ, ბოლო ერთი წელია მისი ბიზნესი თითქმის სულ გაჩერდა. საერთაშორისო ტურისტები არ არიან, ადგილობრივი ტურისტებისთვის ფასები კი დასწია, მაგრამ მაინც გაუჭირდა.
რესტორანი კი, საერთოდაც დახურული აქვს.
“ცხრა ათასი ლარი დამიჯდა წინა სეზონზე ობიექტების მოწესრიგება რეკომენდაციების შესაბამისად. გავიღეთ ეს ხარჯი, მაგრამ რად გინდა, საზღვრები არ გახსნეს, ფრენები არ აღდგა და ტურისტი არ შემოვიდა. ტყუილად დავხარჯე ფული. გვეუბნებოდნენ, აგერ გავხსნით, აგერ აღვადგენთ…ქვეყანაში თუ არ შემოვიდა ტურისტი, ჩვენთან ვინ მოვა. წელს უარესი იქნება,” – ამბობს ციალა.
ამ ზაფხულს მას სხვა გეგმები აქვს – გერმანიაში ლეგალურად დასაქმების საიტზე დარეგისტრირდა და პასუხს ელოდება:
“გერმანიაში წასასვლელად შევავსე საბუთები და სიაში მოვხვდი. მივდივარ, რომ ოჯახი მაინც გადავარჩინო, ბიზნესის გადარჩენაზე აღარ ვფიქრობ“.
_____________________________________________________________________________
● საქართველო: რა ბედი ელის ტურიზმს?
● ლარსი. ვიწრო გზა საქართველოდან რუსეთისკენ
● გაყინული სეზონი. რა გავლენა იქონია პანდემიამ საქართველოს ზამთრის კურორტებზე
● თებერვლიდან საქართველოში შემოსვლა ახალი, გამარტივებული წესებით მოხდება
_____________________________________________________________________________
საოჯახო სასტუმრო, კვადროციკლების გაქირავება და ველოტურების სერვისი აქვს ბაკურიანელ ინეზა მელიქიძეს. ამბობს, რომ პანდემიამდე თვეში 14-15 სხვადასხვა ტურის დაკვეთა სულ ჰქონდა, ახლა ჯერ არც ჯავშნები აქვს და არც სხვა სერვისებზეა მოთხოვნა.
„რა მოლოდინი უნდა მქონდეს?! ჩემზე კარგად თქვენ იცით, რომ არანაირი სეზონი არ არის. წელსაც ისეთივე ჩავარდნაა, როგორც შარშან იყო. არც არავის მოვუკითხივართ, არავინ დაინტერესებულა რას ვშვრებით. ბანკებშიც რომ გადავავადებინეთ სესხი პანდემიის დასაწყისში, ძალიან გაგვიძვირდა და არავის შემოუთავაზებია, რომ თავდებში ჩაგვიდგეს. მე მაგალითად 13 ათასი ლარი დამემატა ზედმეტად“, – გვეუბნება ინეზა და ამატებს, რომ წელს იმის საშუალებაც არ აქვს სეზონისთვის სასტუმრო განაახლოს:
„კოსმეტიკა გასაკეთებელია ყოველ წელს, დამსვენებელი არ უფრთხილდება და თუ არ განაახლებ, კლიენტი უკმაყოფილო დარჩება. მაგრამ ვერაფერს გავაკეთებ, კაპიკი ფული არ მაქვს. ზამთრის სეზონზე ვიყავით დამოკიდებული და ზამთრის სეზონი ფაქტობრივად არ იყო“.
„საშუალო ჩეკი ქართულ მაგიდაზე თუ იყო 150 ლარი, ახლა არის 75“ – გადაარჩენს თუ არა სექტორს ადგილობრივი ტურიზმი?
სოფიკო ჩიხელიძეს თბილისის ცენტრალურ უბანში მცირე ჰოსტელი აქვს. პანდემიამდელ პერიოდში მისი ჰოსტელი 95 პროცენტით სულ დაკავებული იყო. ჯავშნები ახლაც აქვს, მაგრამ არა იმ რაოდენობით და არა საერთაშორისო ტურისტების ხარჯზე.
სოფიკოს ჰოსტელი ადგილობრივი ვიზიტორების ხარჯზე გადარჩა. ამას ხელი იმანაც შეუწყო, რომ ბევრი ჰოსტელი უბრალოდ გაჩერდა:
„მაგალითად, თუ შარშან Booking.com-ზე 205 ჰოსტელი იყო, ახლა 28 ჰოსტელია და რადგან ჰოსტელი მაინც იაფიანი სეგმენტია, მოთხოვნა არის. მე გადავრჩი იმით, რომ წინა სეზონზე მაგალითად, ზოგი ჩარჩა, მე ბელარუსები და იტალიელები მყავდა. ახლაც ისეთი ხალხი მყავს, ვინც აქ ცხოვრობს, სახლის გამოცვლა უნდა და ორი კვირით სჭირდება ღამის გასათევი, ან ბათუმიდან ჩამოდის და ა.შ“.
_____________________________________________________________________
► წინა წელთან შედარებით, 2020 წელს საქართველომ 83.4 პროცენტით ნაკლები შემოსავალი მიიღო ტურიზმიდან. საერთო ჯამში, საქართველოში ტურიზმიდან მიღებული თანხა 2,7 მილიარდი დოლარით შემცირდა და 541,7 მილიონი დოლარი შეადგინა.
► 2011-2018 წლებში, საერთაშორისო ვიზიტორების ზრდის ტემპმა საქართველოში 15% შეადგინა, რაც ევროპის მასშტაბით ერთ-ერთი ყველაზე მაღალი მაჩვენებელია.
► საერთაშორისო ვიზიტორების რაოდენობის ზრდასთან ერთად, სინქრონულად იზრდებოდა ამ სექტორიდან მიღებული შემოსავლებიც. მაგალითად, 2018 წელს ტურიზმიდან მიღებულმა შემოსავალმა 3,2 მილიარდი დოლარი შეადგინა. რაც 19.1% პროცენტით აღემატება 2017 წლის ანალოგიურ მონაცემს. ხოლო 2012 წელთან (1.4 მილიარდი დოლარი) შედარებით ეს თითქმის სამჯერ მეტია.
_____________________________________________________________________
რესტორატორი მერიკო გუბელაძე ამბობს, რომ ადგილობრივი ტურიზმის იმედად ყოფნა წარმოუდგენელია, რადგან ადგილობრივების გადამხდელ უნარიანობა მკვეთრად შემცირდა.
„საშუალო ჩეკი ქართულ მაგიდაზე თუ იყო 150 ლარი, ახლა არის 75 ლარი. შეიძლება ადამიანები მოდიოდნენ რესტორანში, იმიტომ რომ ენატრებათ ეს ურთიერთობა, მაგრამ მათი მსყიდველუნარიანობა აღარ არის ისეთი როგორიც იყო“.
თანაც, ადგილობრივი ტურიზმისთვისაც დიდი პრობლემაა შეზღუდვები.
„წარმოიდგინეთ, რომ ამ პირობებში მიდიხარ რისკზე, დაგეგმე მეგობრების შეკრება და მერე უნდა გაიქცე კომენდანტის საათამდე [სტატიის დაწერის მომენტისთვის კომენდანტის საათი 21:00-ზე იწყებოდა. 16 მაისიდან 23:00-ზე დაიწყება_JAMnews] აღარ გინდა ეს შეკრება. გირჩევნია სახლში შეიკრიბო. შაბათ-კვირის შეზღუდვაც არის ის, რაც გვკლავს, აბსურდი! მე ვხედავ ფოტოებს, სადაც ძალიან ბევრი ხალხია თავმოყრილი, პარკებში, პიკნიკებზე და ჩვენ რატომ გვზღუდავენ ვერ ვხვდები, ჩვენც გვაქვს ღია ტერასები და თუ ვთქვათ დაშვებულია ორშაბათიდან პარასკევის ჩათვლით, შაბათ – კვირას რატომ გვიშლი?! თითქოს გამიზნულად, ამ ბიზნესს რაღაცნაირად, ჭყლეტენ“, – გვეუბნება „შავი ლომის“ დამფუძნებელი.
„ქვეყანას არ აქვს გეგმა“ –
ეს განცდა აქვთ ტურიზმის სექტორში დასაქმებულებს
13 მაისს, საქართველოს ეკონომიკის მინისტრმა თქვა, რომ ორი კვირის შემდეგ ქვეყანაში დაწესებული შეზღუდვები შეიძლება შემსუბუქდეს, თუმცა, რას შეეხება ეს შემსუბუქება, არ დაუკონკრეტებია.
„ქვეყანას არ აქვს გეგმა. უგეგმოდ არის, უგეგმოდ ვართ“, – გვეუბნება სასტუმროებისა და რესტორნების ფედერაციის დამფუძნებელი შალვა ალავერდაშვილი და ამბობს, რომ ეს გაურკვევლობა განსაკუთრებული პრობლემაა, რომელიც აზიანებს ბიზნესს.
მისი თქმით, მთავრობის წევრებთან შეხვედრები იმართება, მაგრამ ამ შეხვედრებს არ ახლავს კონკრეტული ნაბიჯები და ხელშესახები გეგმა, – „პასუხი არის ერთი – ვმუშაობთ ამ თემაზე, ვაკვირდებით ეპიდემიოლოგიურ მდგომარეობას“.
„რა გითხრათ, არაფერი ხელშესახები. დაპირება დაპირებად. ან რაიმე დახმარება, ან სუბსიდია, რომ ეს ბიზნესი გადარჩეს და შვება ნახოს, მე ვერ ვნახე,” – ამბობს მერიკო გუბელაძე.
ჰოსტელის მეპატრონე სოფიკო ჩიხელიძე ამბობს, რომ 2021 წლის იანვრიდან კომუნალური ხარჯები გაუზარდეს. მეტიც, წყალმომარაგების კომპანიამ (GWP) ბიზნესისგან მოითხოვა, რომ დეპოზიტზე სულ ედოთ 400 ლარი: „რამე რომ მოხდეს და გავკოტრდეთ, კომპანია რომ არ დაზარალდეს“.
ჩვენს კითხვაზე, გაუძლებს თუ არა სექტორი კიდევ ერთი სეზონის ჩავარდნას, შალვა ალავერდაშვილი დაუფიქრებლად გვპასუხობს:
„ჩვენ უკვე ვერ გავუძელით, ჩვენ უკვე დავიქეცით. 1700-ზე მეტი ობიექტი დაიხურა და ვეღარ იხსნება. რეალურად, ქვეყანაში ტურიზმის სექტორი მთლიანად ჩამოიშალა. ახლა თავიდან ვიწყებთ აწყობას, უბრალოდ, უნდა ვიცოდეთ როდის რას ველოდეთ და ეს არ ვიცით. სამწუხაროდ, სამუცნობიან განტოლებას ვერ ვხსნი“.
მასობრივი ვაქცინაცია, როგორც წინაპირობა ტურიზმის გადასარჩენად
კავკასიის უნივერსიტეტის ეკონომიკის სკოლის დეკანი სოსო ბერიკაშვილი ამბობს, რომ გადარჩება თუ არა ტურიზმი, ეს დამოკიდებულია ვაქცინაციის პროცესზე, რომელიც, სამწუხაროდ, ჩავარდნილია.
„რომც გავხსნათ სახმელეთო საზღვარი, ტურისტები შეიძლება არც შემოვიდნენ, ეპიდემიოლოგიური მდგომარეობის გამო. შეიძლება შემოვიდნენ, მაგალითად, რუსეთის მხრიდან, მაგრამ ჩვენ არ გვინდოდეს ეს, იმიტომ, რომ დამატებითი რისკების შემცველი იქნება. გასული წლის ბათუმის გამოცდილება გვაქვს. ამიტომ, სიფრთხილეა საჭირო. ცხადია, გახსნა არის მიზანშეწონილი, ამისთვის კი სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია მასობრივი ვაქცინაცია, რომ ჩვენ გვქონდეს იმუნიტეტი“.
სოსო ბერიკაშვილი ამბობს, რომ ტურიზმის გადასარჩენად მთავრობა ახლა სწორედ ვაქცინაციის მიმართულებით უნდა მუშაობდეს აქტიურად: უნდა ელაპარაკებოდეს ერთი მხრივ ავტორიზებული ვაქცინების მომწოდებლებს და მეორე მხრივ, საკუთარ მოქალაქეებს არწმუნებდეს ვაქცინაციის სიკეთეში:
„მაგრამ, ჩვენ არაფერი ვიცით, ზედაპირული, ბუნდოვანი და ურთიერთსაპირისპირო ფრაზების გარდა, როგორც ვაქცინაციის პროცესზე, ასევე ტურიზმზე. შესაბამისად, არ გვაქვს არაფრის გარანტი, არ ვიცით რისი მოლოდინი უნდა გვქონდეს და ეს გაურკვევლობა ქმნის დამატებით პრობლემებს“.
ტურიზმის ადმინისტრაცია, რომელსაც მარტივ კითხვებზეც არ აქვს პასუხი
რა გეგმა აქვს და რას აკეთებს ტურიზმის ადმინისტრაცია იმისათვის, რომ ქვეყანაში ტურისტები შემოვიდნენ? – ამ კითხვაზე პასუხს „ჯემნიუსი“ ტურიზმის ადმინისტრაციისგან 13 მაისის შემდეგ ელის. საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახური დაგვპირდა, რომ ელექტრონული ფოსტით გაგზავნილ კითხვებზე გვიპასუხებდნენ, თუმცა, მიუხედავად ჩვენი არაერთი ზარისა და შეტყობინების მიუხედავად, პასუხი ამ დრომდე ვერ მივიღეთ.
ერთი საინტერესო ფაქტი – ოქტომბრიდან მოყოლებული ტურიზმის ეროვნულ ადმინისტრაციას ხელმძღვანელი არ ჰყავს. ყოფილი უფროსი მარიამ ქვრივიშვილი დეპუტატი გახდა, მისი შემცვლელი კი, ამ დრომდე არ დანიშნულა.
