დაძაბულობა აზერბაიჯანსა და შეერთებულ შტატებს შორის
აზერბაიჯანსა და შეერთებულ შტატებს შორის დაძაბულობა იზრდება. ბაქოში, უკვე პრეზიდენტის ადმინისტრაციის დონეზე განაცხადეს ქვეყანაში USAID-ის საქმიანობის შეზღუდვის შესახებ. ეს იყო პასუხი ვაშინგტონის ანტიაზერბაიჯანულ ნაბიჯებზე, კერძოდ, 907-ე შესწორების განახლებაზე, რომელიც კრძალავს აშშ-ს ნებისმიერ დახმარებას აზერბაიჯანისთვის.
აზერბაიჯანელმა პოლიტოლოგმა ფარჰად მამედოვმა აზერბაიჯანსა და შეერთებულ შტატებს შორის დაძაბული ურთიერთობები და მათი მოგვარების გზები განიხილა.
„აზერბაიჯანსა და შეერთებულ შტატებს შორის ურთიერთობაში დაძაბულობაა. აშკარა გახდა, რომ შეერთებულ შტატებში შიდა დინამიკამ შეზღუდა ვაშინგტონის მედიაციის მისია სომხურ-აზერბაიჯანულ კონფლიქტში. ეს პროცესი თავიდანვე გამოჩნდა, როდესაც ამერიკულმა დიპლომატიამ თავისი მიდგომით ხაზი გაუსვა ყარაბაღის სომხების თემას – მთავარი გახდა „ლაჩინის დერეფნის“ თემა, შემდეგ კი მათ პირდაპირ ტყუილები დაიწყეს და აღნიშნეს, რომ თითქოს აზერბაიჯანულმა მხარემ ყარაბაღში ძალის გამოუყენებლობის შესახებ დაპირება გასცა.
აზერბაიჯანმა, თავის მხრივ, მისცა აშშ-ს შუამავლობის შესაძლებლობა პოზიციის კორექტირების იმედით, მაგრამ ამერიკული მხარის შიდა დინამიკამ და ტყუილებმა კრიზისამდე მიიყვანა სიტუაცია. აზერბაიჯანი ყოველთვის აღნიშნავდა, რომ სომხური შეიარაღებული ძალების არსებობა ყარაბაღში მიუღებელია და ისინი საკუთარ სახლებში უნდა დაბრუნდნენ… თუმცა, ეს არ გამოვიდა და შეიარაღებული ძალების ნარჩენების უმრავლესობა განადგურდა. სომხეთის შეიარაღებულმა ძალებმა, ყარაბაღიდან სამარცხვინო გაქცევის ორგანიზებით, თან წაიყვანეს სომეხი მოსახლეობაც“.
„აშშ-ს მხრიდან „არაფერი პირადული, მხოლოდ ბიზნესი“ პრინციპის უარყოფა“
„ამერიკელმა ოფიციალურმა პირმა აღნიშნა, რომ აშშ-ის ურთიერთობები აზერბაიჯანთან აღარ იქნება ისეთი, როგორიც ყოველთვის იყო. ანუ, ურთიერთობებში დაძაბულობის ინიციატორი ამერიკული მხარე გახდა. სწორედ ამერიკულმა მხარემ გააუქმა მაღალი დონის ვიზიტები აშშ-დან აზერბაიჯანში და აზერბაიჯანიდან შეერთებულ შტატებში. აზერბაიჯანმა ადეკვატური რეაგირება მოახდინა და გააუქმა საგარეო საქმეთა მინისტრის ვიზიტი შეერთებულ შტატებში მის სომეხ კოლეგასთან მოლაპარაკებებისთვის. ანუ აზერბაიჯანი დათანხმდა მოლაპარაკებებს, მაგრამ ამერიკის პოზიციის გამო ვიზიტი გააუქმა…
ამასთან, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ მიუთითა USAID-ის საქმიანობაზე აზერბაიჯანში და ღიად მოუწოდა უარი თქვას ამ ორგანიზაციასთან თანამშრომლობაზე. ასევე წამოაყენა აზერბაიჯანში ამ სამთავრობო ორგანიზაციის დახურვის თემა. ანუ USAID-ი მოქმედებდა აზერბაიჯანში, როცა ურთიერთობები შეფასდა როგორც “Business as usual” (“მხოლოდ ბიზნესი”) და თუ შეერთებული შტატები უარს იტყვის “Business as usual” პრინციპზე, მაშინ USAID-ის საქმიანობა კითხვის ნიშნის ქვეშ დგება… ეს სამართლიანია და ლოგიკური…
შეერთებულ შტატებში აზერბაიჯანის ამ ინიციატივას სიფრთხილით ეკიდებიან. აშშ-ს მიერ გამოზრდილი აზერბაიჯანელი ბლოგერები აწყობენ დებატებს Youtube-ზე და ავრცელებენ ამერიკულ ნარატივებს იმის შესახებ, თუ როგორ არ ეთანხმება აზერბაიჯანი მსოფლიოს დასავლურ ვერსიას და როგორ შეუძლია აზერბაიჯანს ეწინააღმდეგებოდეს ისეთი ზესახელმწიფოს პოზიციას, როგორიც არის აშშ… მაგრამ, მაპატიეთ, თუ ძალაუფლებისა და ძლიერების პრინციპით ვიხელმძღვანელებთ, მაშინ 2020 წელს ომს კი არ დავიწყებდით, არამედ მორჩილად მოგვიწევდა ცხოვრება საოკუპაციო ადმინისტრაციის არსებობის პირობებში ყარაბაღში…“
“ესეც გაივლის… მაგრამ ნალექი დარჩება…”
„ეს აზრი, ამოტვიფრული წინასწარმეტყველ სულეიმანის ბეჭედზე, ახასიათებს ამერიკა-აზერბაიჯანის ურთიერთობებს მათი არსებობის მთელი პერიოდის განმავლობაში. ბოლოს და ბოლოს, ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როცა ურთიერთობა „ჩვეულებრივი საქმიდან“ გადადის „ჩვეულებისამებრ“ მდგომარეობაში… და ყველაფერი „ჩვეულებრივ“ მდგომარეობას დაუბრუნდა, რადგან „ჩვეულებრივი“ რომ არ ყოფილიყო. მაშინ არ იქნებოდა საჭირო ამ ურთიერთობების „არაჩვეულებრივში“ გადაყვანა. რთულად დავწერე, მაგრამ ასე მგონია.
ღირს მოთმინება და პრინციპების დახვეწა. აზერბაიჯანული დიპლომატია წარმატებულია… ჯერ არ ყოფილა გადაწყვეტილება USAID-ის დახურვის შესახებ, რაც იმას ნიშნავს, რომ ბაქო ვაშინგტონისგან თავის პოზიციის სიცხადეს ელის. როცა ირანთან ურთიერთობა გაუარესდა, აზერბაიჯანში დაიხურა ირანის უზენაესი ლიდერის წარმომადგენლობა და ირანის კულტურული ცენტრი. აქამდე აზერბაიჯანში მათ მუშაობა არ აღუდგენიათ, ისევე როგორც აზერბაიჯანის საელჩომ არ განაახლა თეირანში საქმიანობა.
იგივეა USAID-ის შემთხვევაშიც: ჩვენ ჯერ კიდევ დაძაბულობის საწყის ეტაპზე ვართ და ბევრი რამ არის დამოკიდებული დაძაბულობის ინიციატორ მხარეზე, ანუ შეერთებულ შტატებზე… თუ ბოლოს და ბოლოს, USAID-ის დახურვის გადაწყვეტილება მიიღება, მაშინ USAID დაბრუნდება ბაქოში აზერბაიჯანსა და შეერთებულ შტატებს შორის ურთიერთობების აღდგენის შემდეგ. და ურთიერთობები აღდგება, რადგან “ყველაფერი გადის… და ეს გაივლის”, მაგრამ შეიძლება ნალექი დარჩეს.”
