ყარაბაღი: მიმდინარე მოვლენები, LIVE

გადაკეტილია ბაგრამიანის გამზირი, სადაც პარლამენტის შენობა მდებარეობს. ეროვნულ კრებასთან დგას მავთულხლართებითა და წყლის ჭავლის აპარატებით აღჭურვილი მანქანები. უშუალოდ პარლამენტის კართან სამრიგად დგანან პოლიციელები.

ოპოზიციური პარტიის დეპუტატებს პრემიერ-მინისტრის იმპიჩმენტის პროცესის დაწყება სურთ.
საპარლამენტო პარტია „აყვავებული სომხეთის“ წევრმა ნაირა ზოგრაბიანმა შეკრებილებს განუცხადა, რომ შედის ეროვნულ კრებაში.
„ჩვენი კოლეგები „ჩემი ნაბიჯიდან“ (მმართველი ბლოკი), პირად საუბრებში მეუბნებოდნენ, რომ თქვენ დაიწყეთ ფაშინიანის გადაყენების პროცესი, ჩვენ ბოლო მომენტში ჩავერთვებით. ბოლო წუთის ლოდინი არ არის საჭირო. გელოდებით ეროვნული კრების შენობასთან“, – განაცხადა ზოგრაბიანმა.

ყარაბაღში ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება სწორი იყო, განაცხადა სომხეთის თავდაცვის ექსმინისტრმა სეირან ოჰანიანმა.
მისი თქმით, „შეიქმნა ძალიან რთული სამხედრო-პოლიტიკური ვითარება სომხეთისა და არცახის გარშემო“.
თუმცა, ყარაბაღის საკითხზე ხელმოწერილი სამმხრივი განცხადება ოჰანიანს „არასასურველ დოკუმენტად“ მიაჩნია.
„ომი წააგო არა არმიამ, არამედ სახელმწიფო… პასუხისმგებლობა უნდა დაეკისროს სომხეთის მოქმედ ხელისუფლებას“.

პროტესტის ათასობით მონაწილე შეიკრიბა სომხეთის მთავრობის შენობასთან. ისინი სკანდირებენ – „ნიკოლ, წადი!“.

მორიგეობით გამოდიან სიტყვით ოპოზიციური პარტიების ლიდერები. ზოგიერთი მათგანი შეკრებილებს მოუწოდებენ, რომ არაფერი დაამტვრიონ, რადგან „ეს სახელმწიფოს ეკუთვნის და არა ფაშინიანს“.

მთავრობის შენობასთან, რამდენიმე რიგად მოეწყნენ პოლიციელები, რათა დაიცვან შესასვლელი.

პროტესტის მონაწილეები სასწრაფოდ ეროვნული კრების მოწვევას ითხოვენ, სადაც საომარი მდგომარეობის გაუქმებისა და სომხეთის პრემიერ-მინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანისთვის უნდობლობის ვოტუმის გამოცხადების საკითხს განიხილავენ.

სომხეთის ექსპრეზიდენტი სერჟ სარგსიანი ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურში მიიწვიეს

პრეზიდენტის ოფისში ეს ინფორმაცია უკვე დაადასტურეს. სერჟ სარგიანი ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურში დღეს, 16:00 საათზე მივა.

მანამდე ცნობილი გახდა, რომ ერევანში, ეროვნული უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლებმა დააკავეს ოპოზიციური პარტიის, „აყვავებული სომხეთის“ ლიდერი, გაგიკ ცარუკიანი, რომელმაც სხვა ოპოზიციონერ ლიდერებთან ერთად, ყარაბაღის საკითხზე ერთობლივი განცხადების ფონზე, ერევნის ცენტრში საპროტესტო აქციას გაუკეთა ორგანიზება.

ესენია – „არცახის დემოკრატიული პარტია“, პარტია „სამართლიანი არცახი“, „ერთიანი სამშობლო“ და „დაშნაკცუტუნი“, განაცხადა ერევანში მიმდინარე მიტინგზე, „აყვავებული სომხეთის“ წევრმა, დეპუტატმა მიკაელ მელქუმიანმა.
მისი თქმით, ამ პარტიების წარმომადგენლები ასევე ითხოვენ მთიანი ყარაბაღის პრეზიდენტის, არაიკ არუთუნიანის გადადგომას.

არცახის გადასარჩენად საჭიროა სამი ნაბიჯის გადადგმა, განაცხადა პარტია „დაშნაკცუტუნის“ უმაღლესი ორგანოს წარმომადგენელმა, იშხან საგატელიანმა.

„პირველი – შეიქმნას სამშობლოს გადარჩენის კომიტეტი, რაც ჩვენ უკვე გავაკეთეთ. მეორე – დაუყოვნებლივ მოვითხოვოთ ნიკოლ ფაშინიანისა და ხელისუფლების გადადგომა. მესამე – გადავარჩინოთ ჩვენი მოღალატეობრივად გაყიდული მიწები“.

ინციდენტი თავისუფლების მოედანზე მოხდა, სადაც პრემიერ ფაშინიანის მიერ მიღებული გადაწყვეტილების, ყარაბაღში ცეცხლის შეწყვეტის სამმხრივი შეთახმების პირობების საწინააღმდეგო აქცია მიმდინარეობს.

ნაცემი და დასისხლიანებული პოლიციელი კოლეგებმა წაიყვანეს.

პოლიციელები მოქალაქეებს ავტომობილებში სვამენ და სხვადასხვა განყოფილებებში მიჰყავთ.

ოპოზიციური პარტიების ლიდერები გამოდიან მოწოდებებით, აქციის მონაწილეები კი ყვირიან – „ნიკოლ, წადი!“, „ნიკოლ – გამყიდველი!“.

პროტესტის მონაწილეთა რაოდენობა იზრდება. პოლიციას შეუერთდა შინაგანი ჯარები.

ერევნის ცენტრალურ მოედანზე, რამდენიმე ასეული ადამიანი შეიკრიბა ოპოზიციის მიტინგზე. ისინი მთიან ყარაბაღში შეიარაღებული კონფლიქტის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას აპროტესტებენ, რომელსაც ხელი 10 ნოემბერს, სომხეთმა, აზერბაიჯანმა და რუსეთმა მოაწერეს.

„ჯარისკაცების ზურგს უკან, რომლებიც ფრონტზე, საკუთარი სისხლის ფასად იცავდნენ მიწასა და სახელმწიფოებრიობას და ყველა ჩვენგანის ზურგს უკან, ხელი მოეწერა მოღალატეობრივ შეთანხმებას. ჩვენ უნდა გავერთიანდეთ და გამოვრიცხოთ შიდა არეულობები და პროვოკაციები“, – ნათქვამია დღეს, 17 ოპოზიციური პარტიის საბჭოს ერთობლივ განცხადებაში.

პოლიციამ მოსახლეობა გააფრთხილა, რომ საომარი მდგომარეობის პირობებში, რომელიც ჯერ ისევ მოქმედებს სომხეთში, მიტინგების ორგანიზება აკრძალულია. „საომარი მდგომარეობის დროს, გაფიცვებსა და მიტინგებში მონაწილეობა ითვალისწინებს ჯარიმას ოთხასიდან შვიდასამდე მინიმალური ხელფასის ოდენობით (400-700 ათასი დრამი ანუ დაახლოებით, 800-1500 დოლარი)“, – ნათქვამია პროკურატურის განცხადებაში.

ვიდეოზე ჩანს, დარბევის მონაწილეები, როგორ ამტვრევენ „ღია საზოგადოების ინსტიტუტი – დახმარების ფონდის“ ოფისის კარს (სოროსის ფონდი) და მოუწოდებენ ერთმანეთს, რომ „ყველაფერი დაამტვრიონ“. გუშინ ღამით, ფაშინიანის მთავრობის „მარცხის პოლიტიკის“ მოწინააღმდეგეები თავს დაესხნენ ერევანში, რადიო „თავისუფლების“ რედაქციას.

ნიკოლ ფაშინიანის თქმით, სამხედროებმა შესთავაზეს შეჩერება, რადგან „არის კითხვები, მათი გადაჭრის პერსპექტივები კი არ არსებობს“.

Facebook-ზე, პირდაპირ ეთერში გამოსვლისას მან განაცხადა, რომ მათ, ვინც ფრონტის წინა ხაზზე იბრძოდა, არ ჰყავდათ შემცვლელი და არ ჰქონდათ ერთი თვის განმავლობაში დასვენების შესაძლებლობა. შედეგად, სომხეთისა და ყარაბაღის ხელმძღვანელობამ მიიღო გადაწყვეტილება იმის შესახებ, რომ საჭიროა, რაც შეიძლება მალე შეწყდეს ომი, სხვანაირად შედეგები იქნება გაცილებით მძიმე.

„მე მივიღე მძიმე, ძალიან მძიმე გადაწყვეტილება ჩემთვის და მთლიანად სომეხი ხალხისთვის“, – განაცხადა ფაშინიანმა. მან განმარტა, რომ ზავი არ გაფორმდა საბრძოლო მოქმედებების დასაწყისში, რადგან „მთიანი ყარაბაღის გარშემო შვიდი რაიონის გადაცემას ითვალისწინებდა“:

„ჩვენ კი ასეთ ნაბიჯზე წასვლა არ შეგვეძლო, რადგან გვჯეროდა, რომ შეგვეძლო ისე გაგვეკეთებინა, ცეცხლის შეწყვეტით დაინტერესებული ჩვენ კი არ ვყოფილიყავით, არამედ გვეიძულებინა მოწინააღმდეგე მასზე დაგვთანხმებოდა. სამწუხაროდ, ეს არ მოხდა“.

ყარაბაღში ცეცხლის შეწყვეტის სამმხრივ შეთანხმებაზე ხელმოწერისთანავე, მიუხედავად გვიანი დროისა, აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი მოსახლეობისადმი მიმართვით გამოვიდა.

„ამ განცხადებას ისტორიული მნიშვნელობა აქვს. უნდა გითხრათ, რომ შეთანხმებას ხელი მოეწერა ვიდეოკონფერენციის ფორმატში. პირველ ეტაპზე, სამი ქვეყნის მეთაურს უნდა მოეწერა განცხადებისთვის ხელი ვიდეოკონფერენციის ფორმატში. თუმცა, ბოლო მომენტში, სომხეთის პრემიერ-მინისტრმა ამის გაკეთებაზე უარი თქვა. გარკვეულწილად ეს გასაგებია, რადგან ასეთი განცხადება, ფაქტობრივად სომხეთის სამხედრო კაპიტულაციას ნიშნავს“, – განაცხადა ალიევმა.

„ასეთი განცხადება საშუალებას გვაძლევს, ოკუპაციისგან სისხლის გარეშე გათავისუფლდეს ჩვენი სხვა რაიონები – აღდამის, ლაჩინის, ქალბაჯარის. დადგინდა მოკლე პერიოდი, ეს რაიონები თვის ბოლომდე დაგვიბრუნდება“, – დასძინა აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა.

„თქვენ, ალბათ, მიაქციეთ ყურადღება იმას, რომ ამ განცხადებაში არ არის არც ერთი სიტყვა მთიანი ყარაბაღის სტატუსზე! სად არის სომხური მხარის მოთხოვნა იმის შესახებ, რომ მთიანი ყარაბაღი დამოუკიდებლად უნდა იყოს წარმოდგენილი? როდესაც მათ ავტონომია შევთავაზე, არ დამთანხმდნენ, თქვეს, რომ არა, – ეს „დამოუკიდებელი სახელმწიფოა“. ისინი უკვე ბევრი წევრია ცხოვრობენ, როგორც „დამოუკიდებელი სახელმწიფო“ და უნდა მიიღონ აზერბაიჯანისგან დამოუკიდებლობა… ეს სტატუსი ჯანდაბაში წავიდა, ჩავარდა, გაიფანტა, არ არსებობს და არც იქნება. სანამ პრეზიდენტი ვარ, არ იქნება“, – ხაზი გაუსვა ილჰამ ალიევმა.

არაიკ არუთუნიანმა მოსახლეობას მიმართა და განაცხადა, რომ ომის 43 დღის განმავლობაში, სომხურმა მხარემ დაკარგა ფუზულის, ჯებრაილის, გუბადლის, ზანგილანისა და ჰადრუთის რაიონის ძირითადი ნაწილი, მარტუნისა და ასკერანის რაიონების ნაწილი და რაც ყველაზე მთავარია, ქალაქი შუშა. პრეზიდენტის განცხადებით, ბრძოლა სტეპანაკერტის მისადგომებთან, ქალაქიდან 2-3 კილომეტრში მიმდინარეობდა:

„უპილოტო თვითმფრინავებმა დიდი დანაკარგები მიაყენა ყარაბაღის თავდაცვის არმიას. საქმე იმაშია, რატომ არ შექმნა სომხურმა არმიამ ანალოგიური შეიარაღება“.

ამაზე პასუხს აგებს ყველა, ვინც თანამდებობებს იკავებდა უკანასკნელი ათწლეულის განმავლობაში, აღნიშნა არუთუნიანმა.

რუსულმა ტელეარხმა Russia Today-მ გამოაქვეყნა იმის ამსახველი ვიდეო, სადაც ჩანს, როგორ დაიძრა სომხეთის ქალაქ გორისიდან ყარაბაღის მიმართულებით რუსი სამშვიდობოების ავტოკოლონა. კონფლიქტის ზონაში რუსი სამშვიდობოების შეყვანა – ღამით, აზერბაიჯანს, სომხეთსა და რუსეთს შორის გაფორმებული შეთანხმების ერთ-ერთი პირობაა. ასევე, პირობებს შორის არის – აზერბაიჯანისთვის ყარაბაღის მიმდებარე რაიონების დაბრუნება და აზერბაიჯანელი დევნილების დაბრუნება.

სომხეთის პრეზიდენტი სერჟ სარგსიანი ამბობს, რომ ღამით, რუსეთსა და აზერბაიჯანთან ყარაბაღის საკითხზე შეთანხმებისა და ომის შეწყვეტის პირობების შესახებ, მან მედიასაშუალებებიდან შეიტყო. პრეზიდენტის განცხადებით, მასთან არავის არაფერი განიხილავს და მას მონაწილეობა არ მიუღია არანაირ მოლაპარაკებებში. ამიტომ, სარგსიანი გამოვიდა პოლიტიკური კონსულტაციების ინიციატივით – „უახლოეს პერიოდში გადაწყვეტილების შეთანხმებისა და ეროვნული ინტერესების დაცვის მიზნით“.

„ომი ჯერ კიდევ არ დასრულებულა, საბრძოლო მოქმედებები ყარაბაღში გრძელდება, მაგრამ დროა შეწყდეს სისხლისღვრა“. სომხეთის თავდაცვის სამინისტროსა და შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის განცხადება დღეს დილით, მას შემდეგ გავრცელდა, რაც ღამით ხელი მოეწერა აზერბაიჯანსა და რუსეთთან ყარაბაღში ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმებას.

სომეხმა სამხედროებმა განაცხადეს, რომ „გააკეთეს ყველაფერი შესაძლებელი და შეუძლებელი მტერთან ბრძოლაში“, რომ „სომხეთის არმიამ იბრძოლა რაოდენობით აღმატებულ აზერბაიჯანის შეიარაღებულ ძალებთან, რომელიც თურქეთთან ერთად მოქმედებდა და ასევე, რამდენიმე ათასი დაქირავებული ტერორისტის წინააღმდეგ“:

„ჩვენ მოვუწოდებთ, თავი შეიკავონ ქმედებებისგან, რომელმაც შეიძლება საფრთხე შეუქმნას სახელმწიფოებრიობას, ვისწავლოთ დაშვებული შეცდომებიდან ყველა გაკვეთილი, შევქმნათ გაცილებით უფრო ძლიერი და ბრძოლისუნარიანი არმია“.

ეს არის ყარაბაღის კონფლიქტის ზონის რუკა – როგორ გამოიყურება ის ახლა, ღამით, აზერბაიჯანს, სომხეთსა და რუსეთს შორის შეთანხმებაზე ხელმოწერის შემდეგ. 

• ლურჯი ფერით აღნიშნულია ტერიტორიები, რომელსაც უკვე აკონტროლებს თვენახევრიანი ბრძოლების შემდეგ აზერბაიჯანი. 
• წითელი ფერით – ის ტერიტორიები, რომლებიც აზერბაიჯანის კონტროლქვეშ უნდა გადავიდეს 2020 წლის დეკემბრამდე. 
• მწვანე ფერით – რაიონები, სადაც რუსი სამშვიდობოები განთავსდებიან. 
• 

10 ნოემბრის ღამით, აზერბაიჯანს, სომხეთსა და რუსეთს შორის ხელი მოეწერა შეთანხმებას ყარაბაღში საბრძოლო მოქმედებების შეწყვეტის, აზერბაიჯანისთვის მოსაზღვრე რაიონების დაბრუნებისა და ყარაბაღში აზერბაიჯანელი დევნილების დაბრუნების შესახებ. შეთანხმებამ მწვავე პროტესტი გამოიწვია ერევანში, ოპოზიციამ შეთანხმებას „ფაქტობრივად ყარაბაღის აზერბაიჯანისთვის გადაცემა უწოდა“.

• შეთანხმების სრული ტექსტი, ფაშინიანის გამოსვლა და ერევანში დაწყებული პროტესტის ამსახველი ვიდეო