ვინ ითხოვს აზერბაიჯანში საბანკო კრედიტების დაბრუნებას
გადაუხდელი სესხების პრობლემის გადასაწყვეტად, აზერბაიჯანული ბანკები ჯერ კიდევ აფორმებენ შეთანხმებებს ფულის ამომღებ კომპანიებთან. მიუხედავად იმისა, რომ ეს საქმიანობა კანონგარეშეა. ადვოკატების აზრით, ამით საფინანსო-საკრედიტო ორგანიზაციები საბანკო საიდუმლოებას არღვევენ. როგორ გამოდიან ბანკები ასეთი მდგომარეობიდან და როგორ დაიცვას თავი მოსახლეობამ ფულის ამომღებებისგან?
მილიარდიანი პრობლემური კრედიტები
2021 წლის 1 აპრილისთვის, აზერბაიჯანში ვადაგადაცილებული სესხების მოცულობამ 918.2 მილიონ მანათს (დაახლოებით, 540 მილიონ დოლარს) მიაღწია.
აზერბაიჯანის ცენტრალური ბანკის ინფორმაციის თანახმად, ერთი თვის განმავლობაში, პრობლემური სესხები 0.1%-ით გაიზარდა.
2021 წლის დასაწყისთან შედარებით, ქვეყანაში პრობლემური სესხების მოცულობა 2.8 პროცენტით გაიზარდა, გასული წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით კი 32.9 პროცენტით შემცირდა.
„სახელმწიფომ პრობლემური სესხების საკითხი გადაწყვიტა“
2019 წელს, ქვეყნის პრეზიდენტის მიერ ხელმოწერილი ბრძანებით, ვადაგადაცილებულ სესხებთან დაკავშირებული საკითხების უმრავლესობა გადაიჭრა, აღნიშნა JAMnews-ის კორესპონდენტთან საუბრისას ეკონომიკის ექსპერტმა, ალი აჰმედოვმა.
„პრეზიდენტის ბრძანებით, ეპატია ან რესტრუქტურიზაცია შეეხო მოქალაქეთა სესხების უმრავლესობას, რომლებიც 2015 წლის დევალვაციით წარმოიშვა. ამით გადაიჭრა მოქალაქეების პრობლემები, რომლებიც ბანკებთან არსებულ სესხებს შეეხებოდა“, – განაცხადა ექსპერტმა.
მისი თქმით, დღეისათვის პრობლემური სესხების ძირითადი მოცულობა ბიზნესსესხებზე მოდის და მათ დაბრუნებასთან დაკავშირებით სერიოზული პრობლემები აქვთ.
ბანკები ფულის ამომღებების ძიებაში?
ამ დღეებში, აზერბაიჯანულმა მედიამ ყურადღება მიაქცია განცხადებას საკრედიტო ორგანიზაციებში ვაკანსიების შესახებ. ამრიგად, კომპანია ეძებს თანამშრომელს, რომელიც ქვეყნის რეგიონებში ვადაგადაცილებული სესხების შეგროვებით დაკავდება.
საინტერესოა, რომ გამომუშავებული საფასურის სახით, პოტენციურ თანამშრომელს ჰპირდებიან მის მიერ შეგროვებული თანხის ხუთ პროცენტს პირველი სამი თვის განმავლობაში და 20 პროცენტს – შემდეგ.
სინამდვილეში, ბანკი ეძებს ადამიანს, რომელიც ამომღებითი საქმიანობით დაკავდება, მიაჩნია ადვოკატ აქრამ ჰასანოვს.
რომელი კანონი ირღვევა აქ?
„თუკი ყურადღებით გავეცნობით ამ განცხადებას, თანამშრომელი ნორმალური ხელფასის ნაცვლად მიიღებს მხოლოდ იმის ნაწილს, რომლის ამოღებასაც ბანკის კლიენტებისგან მოახერხებს. ეს კი შრომითი კანონმდებლობის დარღვევაა. საკრედიტო ორგანიზაცია არღვევს კანონს, ფიზიკურ პირთან შრომითი ხელშეკრულების გარეშე თანამშრომლობით“, – აღნიშნა ადვოკატმა JAMnews-ის კორესპონდენტთან საუბრისას.
მისი თქმით, ასე ბანკები და სხვა საკრედიტო ორგანიზაციები კანონის გვერდის ავლას ცდილობენ:
„ბანკების შესახებ“ კანონის მოთხოვნების თანახმად, იკრძალება მესამე პირისთვის საბანკო საიდუმლოების გადაცემა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ბანკებს ფულის ამომღებებთან შეთანხმების გაფორმებისას, არ შეუძლიათ მათთვის თავიანთი მოვალეების შესახებ ინფორმაციის გადაცემა. აქედან გამომდინარე, ისინი ცდილობენ ამ პრობლემის საკუთარი თანამშრომლების გამოყენებით გადაწყვეტას, რომლებიც ფაქტობრივად იმავე საქმიანობით არიან დაკავებული“.
ფულის ამომღებების საქმიანობა აკრძალულია, მაგრამ…
ვადაგადაცილებულ სესხებთან დაკავშირებული პრობლემების გადაწყვეტისა და ბანკების შესახებ კანონში ცვლილებების შეტანის შესახებ პრეზიდენტის ბრძანების ძალაში შესვლის შემდეგ, საქმიანობა შეაჩერა აზერბაიჯანული ფულის ამომღები კომპანიების უმრავლესობამ. მაგრამ ჯერ კიდევ აგრძელებს მუშაობას უმსხვილესი ფულის ამომღები სააგენტო BOA.
JAMnews-ის კორესპონდენტის სატელეფონო ზარზე პასუხისას სააგენტოს თანამშრომელმა განაცხადა, რომ ის აგრძელებს მუშაობას და აფორმებს შეთანხმებებს ბანკებთან კრედიტორებისგან სესხების დაბრუნების მოთხოვნის მიზნით.
ჟურნალისტის კითხვაზე: „თქვენი საქმიანობით ხომ არ ირღვევა საბანკო საიდუმლოება?“, სააგენტოს თანამშრომელმა პირობა დადო, რომ გადმორეკავდა იურისტებთან პასუხის დაზუსტების შემდეგ, მაგრამ ამის შემდეგ მასთან დაკავშირება ვეღარ მოხერხდა.
„სახელმწიფო უწყების თანამშრომლებად წარუდგებიან“
ფულის ამომღებების საქმიანობა პირდაპირ არღვევს კანონს და ამიტომ მათ თაღლითობის ელემენტების გამოყენება უწევთ, აღნიშნავს ადვოკატი აქრამ ჰასანოვი:
„მაგალითად, ისინი ურეკავენ კლიენტს და თავს გამოგონილი სახელმწიფო ორგანიზაციის თანამშრომლად წარუდგენენ, რითაც ნდობაში შესვლას ცდილობენ. სინამდვილეში, ნებისმიერ კრედიტორს შეუძლია მიმართოს სასამართლოს და ბანკი საბანკო საიდუმლოების დარღვევაში დაადანაშაულოს“.
ჰასანოვის აზრით, სხვა არანაირი საშუალებით არ შეუძლიათ ფულის ამომღებებს კანონის წინაშე ლეგიტიმაციის მიღწევა:
„რამდენიმე წლის წინ, ბანკებმა მათთან ხელშეკრულებების გაფორმება დაიწყეს, როგორც სასამართლოში საკრედიტო ინსტიტუტის წარმომადგენლებთან. მაგრამ ადვოკატთა საქმიანობასთან დაკავშირებულ საკანონმდებლო აქტებში ცვლილებების შეტანის შემდეგ, ასეთი რამის გაკეთება შეუძლებელი გახდა. ნებისმიერი ბანკი ან იურიდიული პირი სასამართლოში მხოლოდ ადვოკატმა შეიძლება წარადგინოს“.
რა უნდა გააკეთონ მოქალაქეებმა?
„თუკი მოქალაქისგან ბანკის წინაშე მისი ვალდებულების დაბრუნებას ითხოვს არა თავად ბანკი, არამედ მესამე პირი, მაშინ მან დაუყოვნებლივ უნდა მიმართოს სასამართლო ინსტანციას. აქ ყველა კანონი მოქალაქის მხარეს არის“, – განაცხადა ადვოკატმა.
მაგრამ რატომ არ ერთვებიან სამართალდამცავი ორგანოები ამ საკითხში და არ აღკვეთენ ფულის ამომღებების საქმიანობას? ჰასანოვმა ამ კითხვაზე ასე უპასუხა: „აქ არაფერია საიდუმლო. ფულის ამომღებების უმეტესობა, ოდესღაც თავად იყვნენ სამართალდამცავი ორგანოების თანამშრომლები და მათ საქმიანობაზე გარკვეულწილად თვალს ხუჭავენ. მაგრამ სასამართლოში ეს წესი უკვე აღარ მუშაობს“.
