ჰოთ-დოგების გაყიდვიდან ბახმუტთან ბრძოლებამდე - პუტინის "მზარეულის", ევგენი პრიგოჟინის პორტრეტი
ვინ არის პრიგოჟინი
ომის შესწავლის ამერიკული ინსტიტუტი (ISW) თვლის, რომ სანქტ-პეტერბურგის კაფეში მომხდარი აფეთქების მთავარი მიზანი, რომლის შედეგადაც დაიღუპა ცნობილი Z-ბლოგერი ვლადლენ ტატარსკი, შეიძლება იყოს კერძო სამხედრო დაჯგუფების “ვაგნერის” ხელმძღვანელის, ევგენი პრიგოჟინის დაშინება. კაფე, სადაც აფეთქება მოხდა, სწორედ მას ეკუთვნოდა.
ანალიტიკოსების აზრით, ბიზნესმენის დაშინების მიზეზი ის არის, რომ მას პოლიტიკური ამბიციები აღმოაჩნდა.
JAMnews-ის პარტნიორმა “ნოვაია გაზეტა ევროპამ” დეტალურად შეისწავლა “ვაგნერის” ჯგუფის ხელმძღვანელის ბიოგრაფია, რათა უპასუხოს კითხვას, აქვს თუ არა პრიგოჟინს სერიოზული წონა პოლიტიკურ ელიტაში და აქვს თუ არა შანსი პუტინის “მზარეულს” სისტემურ პოლიტიკოსად გადაიქცეს.
დარია კოზლოვას სტატიას შემოკლებულად ვაქვეყნებთ.
ცოტამ თუ იცის, რომ 2003 წელს, საკუთარი ქალიშვილის 10 წლის იუბილესთან დაკავშირებით, პრიგოჟინმა დაწერა საბავშვო წიგნი სახელწოდებით “ინდრაგუზიკი”. წიგნი მოგვითხრობს პატარა კაცუნებზე, რომლებსაც „ყველგან შეუძლიათ დამალვა“. ავტორებად მითითებულები არიან პოლინა და პაშა პრიგოჟინები – ევგენი პრიგოჟინის შვილები.
წიგნი მცირე ტირაჟით გამოიცა – მხოლოდ 1000 ეგზემპლარი და ძირითადად პრიგოჟინის გავლენიანი მეგობრების წრეში დარიგდა.
იმ დროისთვის პრიგოჟინი მოდური პეტერბურგელი რესტორატორი იყო, ამიტომ ბევრი გავლენიანი ნაცნობი ჰყავდა – მინისტრები, გუბერნატორები და ა.შ.
მაღალი თანამდებობის პირებთან ნაცნობობა და მათ წრეში შეღწევა პრიგოჟინის კარიერის განმსაზღვრელი ნაწილია. ის ამ კარიერის აშენებას 90-იანი წლების ბოლოდან სკრუპულოზურად ცდილობს, თუმცა კრიმინალურმა წარსულმა ხელი შეუშალა მას ოფიციალურ სახელმწიფო სტრუქტურებში ადგილის დაკავებაში. წლების განმავლობაში პრიგოჟინმა თავისი ნიშა ჩრდილში, არასაჯარო სიბრტყეში იპოვა, იქ, სადაც ოფიციალური ინსტიტუტები გამოჩენას ერიდებიან.
თუმცა, ომმა ყველაფერი შეცვალა – მან პრიგოჟინი ჩრდილიდან გამოიყვანა და მისცა შესაძლებლობა ფართო საზოგადოების წინაშე, მედიაში გამოჩენილიყო. კრიმინალური წარსული, რომლის დამალვასაც ის ადრე ცდილობდა, დღეს მის უპირატესობად იქცა – ის ციხეებში დადის, მსჯავრდებულებს მათივე ენაზე ესაუბრება და უკრაინის ომში მონაწილეობაზე არწმუნებს.
დღეს პრიგოჟინი მედიაში პოპულარული ფიგურაა, რაზეც ყოველთვის ოცნებობდა. “ვაგნერელები” კი მარგინალი კაციჭამიებიდან უკრაინის ომის მთავარ გმირებად გარდაიქმნენ.
გასულ წელს საერთაშორისო და რუსულ მედიაში ბიზნესმენი წარმოჩინდა როგორც ომის მთავარი დემონი და ქვეყნის თითქმის მეორე პირი. თუმცა, “ნოვაია გაზეტა ევროპა” წერს, რომ ბოლო თვეების მოვლენები საპირისპიროს ამტკიცებენ – რომ ეს მხოლოდ იმიჯია, რომელიც პრიგოჟინმა მედიაში შეიქმნა, რეალურად კი ის დღესაც ვერ იკავებს ადგილს პუტინის ელიტაში. მაგალითად, კონფლიქტი თავდაცვის სამინისტროსთან ან გაჭიანურებული ბრძოლები უკრაინაში ბახმუტისთვის სწორედ ამაზე მიუთითებს.
კრიმინალი მზარეული
პრიგოჟინის კრიმინალური წარსული ოფიციალურად 1981 წელს იწყება, როდესაც ლენინგრადის სასამართლომ მას 13 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯა შრომა-გასწორებით კოლონიაში მოხდით, ბინების ქურდობისა და ყაჩაღობისთვის. პრიგოჟინი დროზე ადრე გამოვიდა კოლონიიდან – შეიწყალეს და 1990 წელს გათავისუფლდა. თუმცა, საბჭოთა ციხეში ყოფნის თითქმის ათ წელს უკვალოდ არ ჩაუვლია.
გათავისუფლების შემდეგ მან ჯერ მამინაცვალთან ერთად ჰოთ-დოგების გაყიდვა დაიწყო, შემდეგ კი კვებისა და აზარტული თამაშების ბიზნესში ჩაერთო.
პირველი რესტორანი მან პეტერბურგში 1996 წელს გახსნა. მალევე ერთს მიჰყვა სხვები. ეს იყო ელიტარული რესტორნები, სადაც დადიოდნენ რუსული ელიტის წარმომადგენლები. ერთ-ერთ ასეთ რესტორანში – ნიუ აილენდში – 2000-იანი წლების დასაწყისში ვლადიმერ პუტინმა საფრანგეთის ლიდერს, ჟაკ შირაკს და აშშ-ს პრეზიდენტს, ჯორჯ ბუშს უმასპინძლა. სახელმწიფოს მეთაურებს ევგენი პრიგოჟინი პირადად ემსახურებოდა.
პოლიტიკურ ელიტასთან დაახლოებამ პრიგოჟინს მწვანე შუქი აუნთო პეტერბურგში. 2000-იანი წლების განმავლობაში, მისი ბიზნესი ელიტარული კვების სფეროში ძალიან წარმატებული იყო: მისი კომპანია ემსახურებოდა საკვებით ისეთი მაღალი რანგის ღონისძიებებს როგორიც იყო სანქტ-პეტერბურგის ეკონომიკური ფორუმი და დმიტრი მედვედევის ინაუგურაციის დღესთან დაკავშირებული სადილი.
სარესტორნო ბიზნესი დაეხმარა პრიგოჟინს ქვეყნის პოლიტიკურ ელიტასთან დაახლოებაში, შემდგომში კი უზრუნველყო მისი სწრაფი წარმატება ბევრ სხვა სფეროში.
2010-იანი წლებიდან მისი კომპანიები გასცდნენ ელიტარულ კვებას: ბიზნესმენმა დაიწყო სკოლის მოსწავლეების, საბავშვო ბაღების და ჯარის საკვებით უზრუნველყოფა.
2015 წელს მოსკოვის სკოლებსა და საბავშვო ბაღებში საკვების 90 პროცენტი პრიგოჟინის კომპანიებს შეჰქონდათ . 2012 წლიდან კი, სამხედრო სექტორის ყველა შეკვეთის 90 პროცენტი მოდიოდა კონკრეტულად პრიგოჟინთან დაკავშირებულ კომპანიებზე. საგულისხმოა, რომ ბევრი იყო მშობლებისგან ჩივილი უხარისხო საკვებზე და მოწამვლის შემთხვევებზე. ათი წლის განმავლობაში ათასზე მეტი სარჩელი იქნა შეტანილი პრიგოჟინთან დაკავშირებული ფირმების ქსელის წინააღმდეგ უხარისხო საკვებთან დაკავშირებით.
პუტინთან ნაცნობობა
როგორც თავად პრიგოჟინმა თქვა, პუტინი მან 2000 წელს, რესტორან New Island-ში გაიცნო, როდესაც იაპონიის პრემიერ-მინისტრი იოშირო მორი სანკტ-პეტერბურგს სტუმრობდა.
თუმცა, როგორც ჟურნალისტები ვარაუდობენ, დიდი ალბათობით პრიგოჟინი და პუტინი ერთმანეთს ჯერ კიდევ 1990-იან წლებში იცნობდნენ, როდესაც მომავალი პრეზიდენტი, რომელიც მაშინ სობჩაკის გუნდში მუშაობდა, კაზინოებისა და აზარტული თამაშების ბიზნესის კურატორი იყო.
ჟურნალისტი ილია ჟეგულევი, პრიგოჟინის ნაცნობებზე დაყრდნობით ამბობს, რომ პრიგოჟინმა ვლადიმირ პუტინთან კონტაქტი თანდათან დაამყარა – ჯერ პუტინის დაცვის უფროსი ვიქტორ ზოლოტოვი გაიცნო. დღეს ზოლოტოვი ეროვნული გვარდიის უფროსის პოსტს იკავებს.
ტროლები
პრიგოჟინი საშინაო პოლიტიკით და რუსული ოპოზიციის საქმიანობით ჯერ კიდევ მანამდე დაინტერესდა, ვიდრე “ტროლების ქარხანას“ დააარსებდა.
2012 წელს პრიგოჟინის ხალხი დაუახლოვდა მოძრაობა ‘სამართლიანი არჩევნებისთვის” წარმომადგენლებს და იმ დროს მიმდინარე ოპოზიციის მიტინგებს საკვებით ამარაგებდა.
რეალურად კი, პრიგოჟინის წარმომადგენლები მიტინგებზე ინფორმაციას და მასალებს აგროვებდნენ ოპოზიციის ლიდერების შესახებ და შემდგომ ხელისუფლებას გადასცემდნენ.
სანკტ-პეტერბურგის სოფელ ოლგინოში ევგენი პრიგოჟინმა რომ ნამდვილი “ტროლების ქარხანა” აამუშავა, ცნობილი გახდა 2013 წელს “ნოვაია გაზეტას” გამოძიებიდან. გამოცემის ჟურნალისტმა ინტერნეტის კვლევის სააგენტოში მალულად დასაქმება მოახერხა. ტროლებს დღეში 100 კომენტარის დაწერა ევალებოდათ, მათ შორის ამერიკისა და ნავალნის წინააღმდეგ.
ჯერ კიდევ 2013 წელს „ტროლების ქარხანა“ ცდილობდა გავლენა მოეხდინა აშშ-ში პოლიტიკურ პროცესებზე ტვიტერის მეშვეობით.
მაშინ ქარხანა არ იყო დიდი – სულ 200-მდე “ტროლი“ მუშაობდა, რომლებიც ჯგუფებად იყოფოდნენ: ზოგი უკრაინაზე სპეციალიზდებოდა, ზოგი ამერიკაზე. მაგრამ ქარხანამ თანდათან დაიწყო გაფართოება – ტვიტერის გარდა, პრიგოჟინის ტროლებმა სხვა სოციალური ქსელებიც მოიცვეს.
2016 წლის აშშ-ს საპრეზიდენტო არჩევნების დროს რუსი “ტროლები“ ცდილობდნენ კონსერვატიული ამომრჩევლების სიმპათია დონალდ ტრამპისკენ გადახრილიყო. 2018 წელს პროკურორმა რობერტ მიულერმა ბრალი წაუყენა ევგენი პრიგოჟინს და რუსეთის თორმეტ სხვა მოქალაქეს აშშ-ის საპრეზიდენტო არჩევნებში რუსეთის ჩარევის გამო.
ბოტები ავრცელებდნენ გარკვეულ მესიჯებს და შემდეგ აქტიურად ალაიქებდნენ და კომენტარებს ტოვებდნენ, რომ სოციალური მედიის ალგორითმის თანახმად, ამ ინფორმაციაზე წვდომა გაზრდილიყო.
პრიგოჟინი თავდაპირველად უარყოფდა “ტროლების ქარხანასთან” კავშირს, თუმცა 2023 წლის თებერვალში მან განაცხადა, რომ ეს “ქარხანა” მისი დაფუძნებელი იყო, რათა დაეცვა რუსი მომხმარებლები “დასავლეთის მხრიდან ანტირუსული მესიჯებისა და აგრესიული პროპაგანდისგან”.
პოლიტოლოგი ტატიანა სტანოვაია მიიჩნევს, რომ პროგოჟინმა „ტროლების ქარხანა“ იმისთვის შექმნა, რომ შეეთავაზებინა ვლადიმერ პუტინისთვის ისეთი სერვისი, რომელსაც ოფიციალური ინსტიტუტები ეფექტურად ვერ უზრუნველყოფდნენ. მუშაობა იქ, სადაც სახელმწიფო ვერ მუშაობს, სწორედ ის ნიშაა, რომელიც პრიგოჟინმა აქტიურად აითვისა 2010-იან წლებიდან.
“ტროლების ქარხანასთან” ერთად გაჩნდა “მედია ქარხანაც” – შეიქმნა ათობით ონლაინ გამოცემა, რომლებიც ავრცელებდნენ ყალბ ინფორმაციას და ჰყავდათ მილიონობით მკითხველი. „რატომ უნდა “ჩააგდო” პრესაში შენთვის სასურველი ინფორმაცია, თუ შეგიძლია საკუთარი პრესის შექმნა და იქ აკეთო რაც გინდა?“ – ასე ხსნის “მედია-ქარხნის” შექმნის იდეას გამომძიებელი ჟურნალისტი დენის კოროტკოვი.
თუმცა, პრიგოჟინის მედია აქტიურობა მხოლოდ სოციალური ქსელებითა და საკუთარი მედიით არ შემოიფარგლებოდა. ბოლო წლებში პრიგოჟინმა დააფინანსა რამდენიმე მხატვრული ფილმი – «Ржев», «Шугалей», «Шугалей-2», «Турист» и «Лучшие в аду».
მათი მნიშვნელოვანი ნაწილი ეთმობა აფრიკის მოვლენებს: სიუჟეტის ფოკუსში არიან რუსი სამხედროები, რომლებიც მონაწილეობენ ცენტრალურ აფრიკის რესპუბლიკაში საომარ მოქმედებებში, ან ლიბიაში ტყვედ ჩავარდნილი რუსები. ეს ფილმები გადაიღეს პრიგოჟინის კიდევ ერთი წამოწყების – კერძო სამხედრო კომპანიის “ვაგნერის” რეიტინგის ასამაღლებლად.
ოპერაცია “ნავთობი”
რუსეთში დაქირავებული მებრძოლობა კანონით აკრძალულია: „არალეგალური შეიარაღებული ჯგუფის ორგანიზება ან მასში მონაწილეობა“ ისჯება თავისუფლების აღკვეთით 20 წლამდე ვადით, მაგრამ ამას ხელი არ შეუშლია პოლიტიკური ელიტისთვის, რომ 2010-იანი წლების დასაწყისში სახელმწიფოს დაქვემდებარებული კერძო სამხედრო დაჯგუფება შეექმნათ.
რუსული კერძო სამხედრო კომპანიის იდეა გენერალურ შტაბში ჯერ კიდევ 2010 წელს დაიბადა. პუტინთან იდეა 2012 წელს შეათანხმეს. გენერალურმა შტაბმა სამხედრო კომპანიის ხელმძღვანელის თანამდებობაზე პრიგოჟინი შეარჩია – ის პასუხისმგებელი იქნებოდა ფინანსურ და ეკონომიკურ საკითხებზე. მის სასარგებლოდ არგუმენტებს შორის იყო პუტინთან პირადი ნაცნობობა. ასევე მნიშვნელოვანი იყო, რომ კომპანიის დამფუძნებელს არ ჰქონოდა არავითარი კავშირი სპეცსამსახურებთან.
2013 წელს ამ დაჯგუფებამ პირველი “ექსპედიცია” სირიაში მოაწყო. უკვე 2014 წელს კი დაქირავებულები უკრაინის სამხრეთ-აღმოსავლეთით და ყირიმში იბრძოდნენ. უკრაინისთვის გუნდის შეკრება რუსეთის შეიარაღებული ძალების გენერალური შტაბის ყოფილმა შეფმა, დმიტრი უტკინმა, ზედმეტსახელად “ვაგნერმა” ითავა.
2015 წლის აგვისტოში, ვაგნერელები სირიაში ჩავიდნენ, სადაც თავიდან წარმატებას მიაღწიეს, თუმცა მოგვიანებით, 2018 წელს, “ვაგნერელებს” დიდი მარცხი ელოდათ – თებერვალში, აშშ-ს არმიასთან ბრძოლის დროს, ასზე მეტი მებრძოლი დაეღუპათ. ამხელა დანაკარგებმა აიძულა კრემლი ეღიარებინა, რომ სირიაში რუსი სამხედროები იბრძოდნენ (მანამდე ისინი უარს ამბობდნენ ამის აღიარებაზე). თუმცა, მოსკოვი ამბობდა, რომ რუსეთის მოქალაქეები სირიაში საკუთარი ნებით აღმოჩნდნენ და არა ორგანიზებულად.
ბრძოლა, რომელშიც “ვაგნერელები” მაშინ დაიღუპნენ, ნავთობისთვის იყო. 2016 წელს, Euro Polis-მა, კომპანიამ, რომელიც ასოცირდება ევგენი პრიგოჟინთან, დადო ხელშეკრულება სირიის მთავრობასთან. ამ ხელშეკრულების თანახმად, “ვაგნერელები” მონაწილეობას მიიღებდნენ სირიის ნავთობისა და გაზის საბადოების გათავისუფლებაში და მათ დაცვაში, სანაცვლოდ კი, პრიგოჟინი ამ ტერიტორიებზე მოპოვებული გაზისა და ნავთობის მეოთხედს მიიღებდა.
სირიაში დიდი წარუმატებლობის მიუხედავად, პრიგოჟინმა მოახერხა, რომ “ვაგნერი” არ დაშლილიყო. უფრო მეტიც, 2017 წლის ბოლოს პრიგოჟინი დაინტერესდა აფრიკის ქვეყნებით და შეძლო ამ იდეის მომგებიანად მიყიდვა ვლადიმირ პუტინისთვის. მალე პრიგოჟინის საქმიანობა გაგრძელდა ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაში, ლიბიაში, სუდანში, ლიბანში, კენიასა და ჩადში.
ისევე როგორც სირიაში, აფრიკისადმი ინტერესიც განპირობებული იყო იქ დიდძალი ბუნებრივი რესურსების არსებობით: “ვაგნერელი” მებრძოლების მომსახურების სანაცვლოდ ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკასა და სუდანში, პრიგოჟინთან დაკავშირებულმა კომპანიებმა მიიღეს ოქროს, ბრილიანტების და სხვა მინერალების მოპოვების ნებართვა.
“ვაგნერის” საქმიანობა აფრიკის ქვეყნებში ამით არ შემოიფარგლებოდა – ჯგუფი აქტიურად ერეოდა ამ ქვეყნების შიდა საქმეებში – დადო შეთანხმებები ადგილობრივ მთავრობებთან, დაჰპირდა მათ დახმარებას საპროტესტო აქციების ჩახშობაში. რუსი დაქირავებულები აწარმოებდნენ დეზინფორმაციულ და პროპაგანდისტულ კამპანიებს აფრიკის ქვეყნებში და აწყობდნენ მიტინგებსა და საპროტესტო აქციებს, სადაც ადგილობრივი მოსახლეობა ფულის სანაცვლოდ გამოჰყავდათ.
“ვაგნერელები” არაერთხელ დაუდანაშაულებიათ ომის დანაშაულების ჩადენაში – მშვიდობიანი მოსახლეობის მკვლელობაში, გაუპატიურებაში, სიკვდილით დასჯაში.
2022 წლამდე ევგენი პრიგოჟინი უარყოფდა რაიმე კავშირს “ვაგნერთან”.
პრიგოჟინის სტრუქტურების საქმიანობის გამოძიებას ჟურნალისტების სიცოცხლე შეეწირა: 2018 წლის ივლისში ჟურნალისტები ალექსანდრე რასტორგუევი, ორხან ჯემალი და კირილ რადჩენკო ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკაში მოკლეს. ისინი “ვაგნერის” ჯგუფის მუშაობის შესახებ მასალას ამზადებდნენ. მედია-პროექტ “დოსიეს” გამოძიების თანახმად, მკვლელობების უკან პრიგოჟინის სტრუქტურები იდგა.
ომი
“ვაგნერელები” უკრაინაში მხოლოდ მარტის ბოლოს გამოჩდნენ, რადგან უკრაინაში რუსული სრულმასშტაბიანი აგრესიის დაწყებამდე პრიგოჟინს უკვე გააფუჭებული ჰქონდა ურთიერთობა ქვეყნის ხელმძღვანელობასთან. პრიგოჟინის ურთიერთობა პუტინთან გაცივდა, მას კონფლიქტი ჰქონდა თავდაცვის მინისტრ სერგეი შოიგუსთან, პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთან და სანქტ-პეტერბურგის გუბერნატორთან.
შედეგად, ომი ისე დაიწყო, რომ ევგენი პრიგოჟინი იქ თავიდანვე არ მიუწვევიათ.
ომს ის მხოლოდ მარტში შეუერთდა და საკუთარი კვალიც დაამჩნია.
აპრილში, “ვაგნერმა” თავისი ყველაზე გამოცდილი მებრძოლები მოიხმო ფრონტზე: ზოგი დაბრუნდა აფრიკიდან და სირიიდან, ზოგიც შვებულებიდან გამოიყვანეს. ეს იმიტომ მოხდა, რომ “ახალწვეულმა” ვაგნერელებმა მნიშვნელოვანი ზარალი განიცადეს.
თუმცა, იყო წარმატებებიც: ივნისში, ორთვიანი ბრძოლის შემდეგ, ვაგნერის ჯგუფის ჯარისკაცებმა შეძლეს აეღოთ პოპასნაია, პატარა ქალაქი ლუგანსკის რეგიონში.
ამ გამარჯვების შემდეგ პრიგოჟინს მიენიჭა რუსეთის გმირის წოდება ფრონტზე დაქირავებულთა გაგზავნისთვის და ლუგანსკის რეგიონში წარმატებული შეტევისთვის.
გასული ზაფხულიდან, “ვაგნერის” ხსენებას უკვე რუსი ჩინოვნიკები და ფედერალური არხები აღარ ერიდებიან. ის საჯარო სივრცეში დასაშვები ფიგურა გახდა, მასზე სიუჟეტებს ამზადებენ სახელმწიფო ტელევიზიებში. და ეს მაშინ, როდესაც რუსეთში დაქირავებული მებრძოლობა და არალეგალური დაჯგუფების შექმნა კვლავ უკანონო საქმიანობად რჩება.
ზაფხულში პრიგოჟინის გავლენა საგრძნობლად გაიზარდა მას შემდეგ, რაც ცნობილი გახდა, რომ “ვაგნერი” პატიმრების რეკრუტირებას ახდენდა ომში გაგზავნის მიზნით. თავად პრიგოჟინი დადიოდა კოლონიებში და სთავაზობდა პატიმრებს ამნისტიას უკრაინის ომში მონაწილეობის სანაცვლოდ. რეკრუტირებისას უპირატესობა ენიჭებოდა ძალადობისადმი მიდრეკილებს და მსჯავრდებულებს სისხლის სამართლის მძიმე მუხლებით, ისეთებით როგორიცაა მკვლელობა, ყაჩაღობა, სხეულის მძიმე დაზიანება, ასევე რეციდივისტობა.
“მედიაზონას” შეფასებით, სექტემბრის ბოლოსთვის ციხეების რაოდენობა 23 ათასი პატიმრით შემცირდა. კლება მოხდა ორთვიანი რეკრუტირების ფონზე. იანვრის ბოლოს კი პატიმართა უფლებების დამცველმა ოლგა რომანოვამ განაცხადა, რომ პრიგოჟინს დაახლოებით 50 ათასი პატიმარი შეიძლებოდა გაეგზავნა ომში. ამავდროულად, მისი ვარაუდით, იმ კონკრეტულ მომეტში პრიგოჟინის მიერ კოლონიებიდან გამოყვანილი მხოლოდ 10 ათასი მებრძოლი იბრძოდა. დანარჩენები ან დეზერტირდნენ ან დაიღუპნენ.
დეკემბერში კოლონიებში პატიმრების რეკრუტირების მეორე რაუნდი დაიწყო. ვინც უარი თქვა, ახალი სისხლის სამართლის საქმეების გახსნით შეაშინეს. ოლგა რომანოვას თქმით, 2023 წლის თებერვალში საქმეში უკვე თავდაცვის სამინისტროც ჩაერთო.
პატიმრების რაოდენობის ზრდა ფრონტზე არსებულ ვითარებაზეც აისახა. 2022 წლის ოქტომბერში ვაგნერის ჯგუფმა აიღო დიდი მონაკვეთი გორლოვკას ჩრდილოეთი ნაწილიდან სოლედარამდე, ხოლო ზამთარში, უკრაინის შეიარაღებული ძალების თავდასხმის შემდეგ, “ვაგნერმა” დაიწყო სვლა ბახმუტისკენ, სადაც ბრძოლები აგვისტოს შემდეგ მიმდინარეობს.
„პრიგოჟინის კერძო სამხედრო კომპანია არის კვაზისახელმწიფოებრივი სისტემა, რომელსაც სახელმწიფომ ძალადობის რეპროდუქციის ლეგიტიმური უფლება მიანიჭა. ფაქტობრივად, ეს არის შეიარაღებული ნაწილები აუთსორსზე. ასეთები ადრე მხოლოდ კადიროვს და ზოლოტოვს ჰყავდათ“, – ამბობს ილია შუმანოვი, “საერთაშორისო გამჭვირვალობა -რუსეთის” ყოფილი გენერალური დირექტორი.
შედეგად, ომმა პრიგოჟინი შესამჩნევ პოლიტიკური მოთამაშედ აქცია საზოგადოებრივ ასპარეზზე. მიუხედავად იმისა, რომ პრიგოჟინი არ აყენებს კონკრეტულ პოლიტიკურ მოთხოვნებს, მას აქვს იდეა, თუ როგორ უნდა მოეწყოს რუსეთი. ეს ჩანს, მაგალითად, მისი კრიტიკიდან თავდაცვის სამინისტროს მიმართ.
თუმცა, ამ ეტაპზე, მიუხედავად გაზრდილი პოპულარობისა, პრიგოჟინს უბრალოდ არ აქვს შესაძლებლობა განახორციელოს თავისი ამბიციები. ის მედიაში უფრო პოპულარულია, ვიდრე კრემლში. როგორც “ნოვაია გაზეტა” წერს, ომის პერიოდში იგი თითქმის მთელ პოლიტიკურ ელიტას ეჩხუბა – მათ შორის თავდაცვის მინისტრ შოიგუს და სხვა მაღალჩინოსნებს.
”პრიგოჟინი კონფლიქტში აღმოჩნდა თითქმის მთელ პოლიტიკურ ელიტასთან – ხელისუფლების ბევრ ინსტიტუტთან, გუბერნატორებთან, უსაფრთხოების ძალებთან. ახლა კრემლს უნდა, რომ იგი უკრაინიდან იძულებით გაიყვანოს. ციხეებიდან ის უკვე მოკვეთეს, ამიტომ ახლა მისთვის მოხალისეების აყვანა გაცილებით რთულია. დიდი ალბათობით, მას მოუწევს უკრაინის დატოვება და მოუწევს კვლავ აფრიკას, სირიას, “ტროლების ქარხანას” და ასე შემდეგ “მიხედოს”, – აღნიშნავს სტანოვაია.
პრიგოჟინის გაზრდილი საჯაროობა ასევე აიხსნება მისი სხვა მიზნებით. როგორც “მედუზამ” გასული წლის ნოემბერში დაწერა, პრიგოჟინის მედია აქტივობა შემთხვევითი არ არის – პეტერბურგელი ბიზნესმენი ფიქრობს შექმნას “კონსერვატიული მოძრაობა”, რომელიც საბოლოოდ შეიძლება პოლიტიკურ პარტიად გარდაიქმნას.
ეს მოძრაობა, დიდი ალბათობით, საყრდენად გამოიყენებს „პატრიოტიზმსა და სახელმწიფოებრიობას“ და რუსი ჩინოვნიკების კრიტიკით იქნება დაკავებული (თუმცა, არა პრეზიდენტის). ამ მოძრაობის რიტორიკა ასევე გადაიკვეთება „რევანშიზმის“ თემასთან და დაიწყებს სამხედრო წარუმატებლობებით გამოწვეული შურისძიების განცდის კულტივირებას.
პრიგოჟინის პარტიას თავისუფლად შეეძლო დაეკავებინა ჟირინოვსკის ცარიელი ადგილი.
ბიზნესმენის ძალისხმევა აშკარად არ არის უშედეგო: 2023 წლის იანვარში, პრიგოჟინი პირველად შევიდა მედიაში ყველაზე პოპულარული ადამიანების ათეულში. მას ბოლო ადგილი აქვს ათეულში, საიდანაც გააძევა სერგეი შოიგუ.
”პრიგოჟინი ცდილობს იყოს ყველაზე მაგარი რუს პატრიოტებს შორის. მაშინ როცა ყველა მხოლოდ პატრიოტიზმზე ლაპარაკობს, ის ამ პატრიოტიზმს საკუთარი ხელით აკეთებს“, – აღწერს პოლიტოლოგი აბას გალიამოვი იმ პოლიტიკურ იმიჯს, რომელსაც “ვაგნერის” ჯგუფის ხელმძღვანელი თავისთვის იკეთებს.
თუმცა, გალიამოვი დარწმუნებულია, რომ პრიგოჟინის იმიჯს ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რეზონანსი ჰქონდეს რეალურ ამომრჩევლებთან. პრიგოჟინი, იდეოლოგიის დონეზე, შეიძლება აღიქმებოდეს ნამდვილ ანტიდასავლელ პატრიოტად, თუმცა რეალურად ის სტანდარტული კრიმინალია, რომელიც ძალაუფლებისკენ ისწრაფვის და ამას ამომრჩეველი ხედავს.
პოლიტოლოგი კონსტანტინე კალაჩევი მიიჩნევს, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მას აქვს ქარიზმა და სურვილი დაიკავოს სავარძელი, უახლოეს მომავალში პრიგოჟინს არ უნდა ველოდოთ ხელისუფლებაში რაიმე თანამდებობაზე. კალაჩევი აღნიშნავს, რომ რუსეთში კრემლის სანქციის გარეშე შეუძლებელია პოლიტიკაში დამოუკიდებლად ჩართვა. კრემლს კი, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ პრიგოჟინის თავის დერეფნებში ნახვა სურდეს, რადგან მისგან პოლიტიკოსობას არ მოელიან.
- მედიაქსელის მხარდაჭერით
