"ვერც მე, ვერც ბავშვი ვერ ვივიწყებთ". ერთი წელი შოვის ტრაგედიიდან

შოვის ტრაგედია

3 აგვისტოს ზუსტად ერთი წელი შესრულდება შოვის შემზარავი სტიქიიდან, რომელსაც 33 ადამიანის სიცოცხლე ემსხვერპლა. ტალახის უზარმაზარ მასაში და მდინარეებში რამდენიმე კვირის განმავლობაში ეძებდნენ გარდაცვლილებს. ერთი მოზარდის ცხედარი დღემდე არ უპოვიათ.

კურორტი შოვი განადგურებულია.  

• ვინ არიან დაღუპულები – ჩამოშალეთ

  

  შოვის სტიქიას 33 ადამიანი ემსხვერპლა. ადამიანები იქ ოჯახებით ისვენებდნენ. გარდაცვლილებს რამდენიმე კვირის განმავლობაში ეძებდნენ.
  სტიქიის დროს დაიღუპნენ:
  გუტაშვილების ოჯახის 9 წევრი:
  – და-ძმები – ლუკა, ანდრია, ანასტასია დუდაშვილები და მათი დედა, ნატო ჭელიძე;
  – და-ძმა მარიამ და კოტე მაისურაძეები და მათი დედა, შორენა ბიჭაშვილი;
  – და-ძმა – მეგი და გიგი გუტაშვილები;

  – ზაზა მესხი, მისი ცოლი ალინა პოლიკოვსკა და მათი სამი შვილი (ის არასრულწლოვანი, რომლის ცხედარი ამ დრომდე არ უპოვიათ, ზაზას შვილია) – ზაზა მესხი ნიდერლანდებში ცხოვრობდა და საქართველოში ოჯახთან ერთად შვებულების გასატარებლად იყო ჩამოსული.
  – და-ძმა სოფი და გიორგი ყარალაშვილები – ახალგაზრდები შოვში კახეთიდან ისვენებდნენ. სოფო და გიორგი უცხოეთში სასწავლებლად ემზადებოდნენ. გიორგის სწავლა საფრანგეთში, სორბონას უნივერსიტეტში უნდა გაეგრძელებინა, სოფოს ოცნება ამერიკაში სწავლა იყო.
  – მარინა ხორბალაძე, მისი შვილი მანანა ჯაჭვაძე  და შვილიშვილი გიორგი ხორბალაძე – ეს ოჯახი  შოვში რუსთავიდან იყო წასული ისვენებდა.
  – მეგობრები: ნინო კენჭაძე, სალომე ხეთაგური და გვანცა ბუბაშვილი – სტუდენტები შოვში გვანცას ნაცრისფერი “ჰიუნდაით იყვნენ”. გვანცას მანქანა წარწერით “შევხვდებით რაჭაში” მაშველებმა მალევე იპოვეს. გოგონები შიგნით არ იყვნენ.
  – თანასოფლელები და მეგობრები: თემურ ჩარკვიანი, დიტო ფირცხალავა და ნიკა ჩალაძე- ლაგვანთელი ბიჭები  შოვში კოტეჯების მშენებლობაზე მუშაობდნენ. 3 აგვისტო მათი პირველი სამუშაო დღე იყო;
  – სამირა ისაევა – სამირა 18 წლის იყო. შოვში მეზობლებთგან, ხორბალაძეების ოჯახთან ერთად იყო. სამირას ცხედარი პოვნისას მამამ ამოიცნო;
  – დავით ბერიაშვილი – დავითი კახეთიდან იყო და შოვში და-ძმა ყარალაშვილებთან ერთად ისვენებდა. “ამ მთავრობის ხელში, მთებშიც არარ დარჩა თავისუფლება” – ეს წარწერა აქვს მის ბოლო ფოტოს ფეისბუქში. ფოტოზე რაჭის ნისლიანი მთებია.  დავითი სამაგიდო თამაშის შექმნაზე მუშაობდა, სახელწოდებით “ლეგენდა ქართლოსზე”.  თამაში ქართულ მითოლოგიაზეა და მის გაცოცხლებას ახლა დავითის მეგობრები გეგმავენ.
  –  გიორგი გოგინაშვილი -გიორგის ცხედარი შოვში ერთ-ერთი პირველი იპოვეს. გიორგი თბილისში ცხოვრობდა.  შოვში მეგობრის კოტეჯში იყო. სოციალურ ქსელში წერდნენ, რომ გიორგიმ ცოლი ხეზე აიყვანა და სხვების დასახმარებლად შებრუნდა. სტიქიამ უკან, ცოლთან დაბრუნებისას იმსხვერპლა;
  – ქსენია ტრიჩევა – მისი ცხედარიც პირველივე დღეს იპოვეს. ახალგაზრდა ქალი რუსეთის მოქალაქე იყო. ის მისმა მეგობარმა ამოიცნო;
  – გენადი სულთანიშვილი – სოფელ გლოლაში ცხოვრობდა. ის რაჭის ანსამბლ “ბუბას” წევრი იყო, სკოლაში მუსიკას ასწავლიდა და შოვის კოტეჟების სასადილოში მზარეულად მუშაობდა;
  – სოფო ბაკურაძე – 23 წლის მარტოხელა დედა იყო სოფელ გლოლადან. ყოველ ზაფხულს ის შოვში, კოტეჯებში მუშაობდა დამლაგებლად. სოფოს ოთხი წლის შვილი დარჩა; 
  – ქეთევან ლობჟანიძე – ქე­თე­ვან ლობ­ჟა­ნი­ძე შოვ­ში ოჯახ­თან ერ­თად ის­ვე­ნებ­და. სტი­ქი­ის დროს მრა­ვალ­სუ­ლი­ა­ნი ოჯა­ხი ტყე­ში იმ­ყო­ფე­ბო­და, კო­ტე­ჯში კი ქე­თე­ვან ლობ­ჟა­ნი­ძე და მისი მე­უღ­ლე იყ­ვნენ. ლობ­ჟა­ნი­ძის მე­უღ­ლე სტი­ქი­ას გა­და­ურ­ჩა
  – ლევან რაზმაძე – მის ცხედარს ძალიან დიდხანს ეძებდნენ. ლევან რაზმაძე დნმ-ის ანალიზის შედეგად ამოიცნეს დაახლოებით აგვისტოს ბოლოს.

რა მოხდა შოვში? შეიძლებოდა ვინმეს გადარჩენა? როგორ არიან სტიქიას გადარჩენილი ადამიანები? ზრუნავს მათზე ვინმე? როგორ მიდის გამოძიება?  რა ისწავლა სახელმწიფომ? – ტრაგედიიდან ერთი წლის შემდეგაც ამ და ბევრ სხვა კითხვაზე პასუხები ისევ არ არსებობს.

JAMnews-ი შეეცადა მოეკვლია, რა ვიცით და რა არ ვიცით ბოლო წლების ერთ-ერთ მასშტაბურ ტრაგედიაზე.

რა ხდება შოვში დღეს

დამანგრეველი სტიქიის კვალი შოვში ყველგანაა. ადგილი, რომელიც ერთი წლის წინ დამსვენებლებით იყო სავსე, ახლა სავსეა ტყიდან მოგლეჯილი უზარმაზარი ხეებით, ლოდებით, ქვა-ღორღით, მთიდან ჩამოტანილი ნაშალი მასალით.

2023 წლის 3 აგვისტოს, დღის სამ საათზე, კურორტ შოვში, ღვარცოფი მოვარდა. ტალახისა და ლაფის რამდენიმე მეტრიანმა მასამ რამდენიმე წუთში დაფარა მთელი შოვი. გზად გადაუარა კოტეჯებს, სადაც ადამიანები ისვენებდნენ. ადიდებულმა მდინარემ წაიღო ხიდები, მანქანები, უზარმაზარი ხეები. ჰექტრობით ტერიტორია ტალახის მასად იქცა.

ღვარცოფში მოყოლილმა ადამიანებმა სამაშველო სამსახური გამოიძახეს. მაშველები ადგილზე მალე მივიდნენ, მაგრამ, სტიქიის მასშტაბის გამო, მუშაობა გაუჭირდათ.

სამაშველო ვერტმფრენი ადგილზე საღამოს ჩაფრინდა, მომხდარიდან სამი საათის შემდეგ.

იმ ღამეს ვერტმფრენმა სტიქიის ზონიდან 210 ადამიანი გამოიყვანა.

გაქვავებული ლაფის გროვებში აქა-იქ ადამიანების ტანსაცმლის ნაფლეთები, ტალახშემხმარი ფეხსაცმელი, მიწის მასისგან დაჭყლეტილი ველოსიპედის, ბავშვების სათამაშოების, მანქანებისა და შენობების ნარჩენები მოჩანს.

სასტუმრო, რომელიც მთიდან მოვარდნილ მასას გადაურჩა, ცარიელია. შენობის პირველი სართული გაქვავებული ტალახის უზარმაზარი მასითაა სავსე.

სასტუმრო “სანსეტ შოვის” ეზოში ვარდები წითლად ხასხასებს. ეს სიცოცხლის ერთადერთი ნიშანწყალია ერთ დროს ულამაზეს კურორტ შოვში, რომლის გაქრობას სულ რამდენიმე წუთი ეყო.

გაწმენდილი მხოლოდ მდინარის კალაპოტია. ამ ინერტული მასალის გატანა ალბათ შეუძლებელია, ამის მოლოდინი არავის აქვს.

ამავე დროს, არავინ იცის, ოდესმე აღდგება თუ არა შოვი, ისევ შეიძლება თუ არა აქ ცხოვრება.

შოვში ახლა არავინაა. ტურისტებმა მეზობელ სოფლებშიც იკლო.

თბილისელი გიორგი საძაგლიშვილი შვილთან ერთად სოფელ გლოლაში ისვენებს. გლოლა შოვიდან ორ კილომეტრშია.

გიორგის რაჭა ძალიან უყვარს, ამიტომ, გლოლაში წასვლაზე უარი ვერ თქვა. თან იცის, რომ ეს სოფელი საშიში არ არის:

“გლოლა მაშინაც არ დაზიანებულა, როცა ეს ტრაგედია მოხდა. თან, ვიცი რომ მდინარეს კალაპოტი გაუზარდეს და დიდი დაწოლის ატანაც შეუძლია. გლოლას საფრთხედ ვერ აღვიქვამ”.

კურორტ შოვის გამო გლოლა ზაფხულსა და შემოდგომით დამსვენებლით სულ გადავსებული იყო. ეს მათთვის მთავარი შემოსავლის წყაროა. ზუსტად ამიტომ, რაჭიდან წამოსული ბევრი ადამიანი ცდილობდა, რომ იქ სახლ-კარი, ფუძე, რაღაცნაირად შეენარჩუნებინა.

წელს მათ დამსვენებელი აღარ ჰყავთ.

გიორგი ამბობს, რომ ახლა გლოლაში მის გარდა, მხოლოდ ორი-სამი დამსვენებელი შეხვდა. მაგალითად, იმ კოტეჯში, სადაც დაბინავდა, ფაქტობრივად მარტოა.

როგორ არიან გადარჩენილები

სამაშველო ვერტმფრენმა, რომელიც სტიქიის ზონაში რამდენიმე საათის შემდეგ მიფრინდა, შოვიდან 200-ზე მეტი ადამიანი გამოიყვანა. მათ შორის იყვნენ ისეთებიც, ვინც რამდენიმე მეტრიანი ტალახის მასიდან სამშვიდობოს თავისით გააღწია.  

---

• შოვის ტრაგედია: რა მოხდა და შეიძლებოდა თუ არა მსხვერპლის თავიდან აცილება
• ირაკლი კობახიძე: ერთი ნაპირიდან მეორეზე გადასვლა პრაქტიკულად წარმოუდგენელი იყო – დეტალები გასარკვევია
• ორი კვირა შოვის ტრაგედიიდან. რა (არ) ვიცით ამ დრომდე?

---

გადარჩენილებს მომხდარის გახსენება დღემდე ძალიან უჭირთ. JAMnews-თან ყვებიან, რომ არ არსებობს ღამე, რომ შოვის ამბავი არ გაახსენდეთ. საზარელი დღე ახსოვთ მათ მცირეწლოვან შვილებსაც.

არცერთ მათგანს დაზარალებულის სტატუსი არ აქვს. სახელმწიფომ მათ უთხრა, რომ ისეთი დაზიანებები არ ჰქონდათ, რომ ეს სტატუსი მიენიჭებინა.

გიო ადამია რაჭაში შვილთან, 6 წლის თომასთან ერთად იყო. გიო და თომა სოფელ გლოლაში ისვენებდნენ და იმ დღეს შოვში გაისეირნეს. უკვე სახლში აპირებდნენ დაბრუნებას, შოვში ღვარცოფი რომ მოვარდა. გიო, პატარა შვილთან ერთად, ტალახის მასას ოთხი საათი ებრძოდა:

“ვერც ბავშვი და ვერც მე ვერ ვივიწყებთ, ხან დღისით, ხან ღამით, ძილის წინ ხშირად მახსენდება რა გამოვიარეთ და როგორ გადავრჩით. წარმოუდგენელია ისეთი რამ ხდებოდა იქ. საშინელება. ყველა მხრიდან მეწყერი მოდიოდა. შეძლებისდაგვარად ვხოხავდით, გავრბოდით და ახალი ტალღა გვეწეოდა“.

გიო და მისი შვილი სასტუმროს ტერიტორიაზე, სადაც შედარებით სიმშვიდე იყო, რაჭველმა ბიჭებმა გაიყვანეს. გიოს ახსოვს, როგორ მიუახლოვდა ექვსი ახალგაზრდა:

“საოცარი კადრი იყო, არსაიდან გამოჩნდნენ. თავიდან მეგონა ეგენიც გადარჩენილები იყვნენ. ტელეფონზე ვსაუბრობდი მაგ დროს და რომ მკითხეს რამდენი ხართო, კიდევ ექვსი დაგვემატა – მეთქი ვუთხარი. მერე დაგვიძახეს, თქვენს საშველად ვართ, გაგიყვანთ აქედანო. დაშლილი სახლების ფიცრებს აწყობდნენ და ისე გააკეთეს ბილიკი, ბოლომდე არც ეყოთ, ხოხვით მივედი ბილიკამდე და მერე სასტუმროს ტერიტორიაზე გაგვიყვანეს. იქიდან უკვე ვერტმფრენმა გადმოგვაფრინა“, – გვიყვება გიო.

თუ არაფერი აქვთ დასამალი, ასეთი აგრესიულები რატომ არიან? – საზოგადოების პასუხი ხელისუფლებას შოვის ტრაგედიაზე

“ხელისუფლებას სურს, მთლიანად აიცილოს პასუხისმგებლობა შოვის ტრაგედიაზე”

გიოს და თომას ფეხებზე ტალახის მასაში სიარულისგან ღრმა ჭრილობები ჰქონდათ. დაზიანებებს დიდხანს მკურნალობდნენ.

შოვის სტიქიისას დაღუპულთა ოჯახის წევრებსა და სტიქიას გადარჩენილებს სახელმწიფომ სამედიცინო-ფსიქოლოგიური დახმარება შესთავაზა. ჯანდაცვის სამინისტროში JAMnews-ს უთხრეს, რომ ჯამში სამედიცინო (ამბულატორიული) და ფსიქოლოგიური დახმარება შოვის სტიქიით დაზარალებულმა 22-მა ადამიანმა მიიღო:

“ყველამ, ვინც მოგვმართა”, – ამბობენ უწყებაში.

მაგრამ, ირკვევა, რომ ეს დახმარება ყველას არ მიუღია. მაგალითად, გიო ამბობს, რომ მათ ფსიქოლოგის დახმარებით ვერ ისარგებლეს. ჯერ ერთი, ეს დახმარება ძალიან გვიან შესთავაზეს, მას მერე, რაც ამაზე საჯაროდ დაწერა. და მეორეც, ხან ფსიქოლოგებს არ ეცალათ, ხან გიოს და თომას და ამიტომ, მათთან არ უვლიათ.

თვითონ იმ გოგოებს, ფსიქოლოგებს არაფერს ვერჩიო, ამბობს გიო. ის სახელმწიფოს უყურადღებობაზე ჩივის.

გიო არა, მაგრამ, თომა ფსიქოლოგთან იყო. კერძო ფსიქოლოგთან ატარეს. რამდენიმე სეანსის მერე უთხრეს, რომ დახმარება აღარ სჭირდებოდა.

მას მერე გიო და თომა რაჭაში აღარ ყოფილან. გიო ამბობს, რომ ცოტა შიში გაუჩნდა სვანეთის, ყაზბეგის, იმ ადგილების, სადაც ალპური მთებია.

“ძალიან მძიმე რამ გადავიტანეთ და მართლა რთულია, ცხოვრება ისევ ჩვეულებრივ განაგრძო, მაგრამ ვცდილობთ, რომ გავუმკლავდეთ”, – მეუბნება ლანა ჯელაძე. ჯელაძეები რაჭიდან არიან. იმ დღეს და-ძმა ჯელაძეები, ოჯახებით, შვილებით, შოვში პიკნიკზე იყვნენ

ჯელაძეებს ოთხი ბავშვი ახლდათ. ლანა ამბობს, რომ უფროსებმა, 12 წლის ანასტასიამ და 7 წლის მაშომ, ყველაფერი გაიაზრეს:

“თავიდან საერთოდ არ უნდოდათ 3 აგვისტოს გახსენება, პირველ დღეებში. მაგრამ ახლა დღე არ გავა, რომ არ გაიხსენონ ის საზარელი დღე. კონკრეტულ მომენტებს იხსენებენ, როგორ გვირტყამდა ტალახის ტალღები, როგორ მივხოხავდით ლაფში”.

ჯელაძეებმა სახელმწიფოს გამოყოფილი ფსიქოლოგის დახმარებით ისარგებლეს. გვიან, ორი კვირის შემდეგ, როგორც ლანა ამბობს, მაგრამ მაინც.

დიდებიც და პატარებიც, ყველა დავდიოდითო, ამბობს ლანა:

“შეუძლებელი იყო პირველი დღეები, გაუსაძლისად რთული იყო. ცალკე შიშები და ცალკე ჭრილობები, რომლებიც ფეხებსა და ხელებზე გვქონდა“.

ლანა მშობლებთან ერთად დღემდე რაჭაში ცხოვრობს. იქვე მუშაობს, ერთ-ერთ სკოლაში. მასწავლებელია. შოვში ასვლა ერთი კვირის წინ გაბედა:

“უმძიმესი სანახავი იყო განადგურებული და დადუმებული გარემო. ყველაფერი ისევ კადრებად წარმომიდგა, ის განწირული ხმებიც, ხალხი შველას რომ ვითხოვდით, ძალიან რთული იყო“.

შეიძლებოდა ვინმეს გადარჩენა?

შეიძლებოდა თუ არა შოვში მყოფი ადამიანების გადარჩენა – ეს კითხვა სულ აწუხებთ გადარჩენილებს.

რაც უფრო მეტი დრო გადის, მით მეტი კითხვა არ ასვენებს გიო ადამიას – მაშინვე რომ მისულიყვნენ დასახმარებლად და ძებნა დაეწყოთ, იქნებ ვინმე ზემოდან იყო და შეიძლებოდა შველა? ვაი თუ იმ ღამეს ვინმე ცოცხალი დატოვეს იმ ტალახში?

ფიქრობს, რომ ვინც ტალახის ქვემოთ მოჰყვა, მათი გადარჩენის შანსი ნაკლებად იქნებოდა, იმხელა ძალა ჰქონდა ლაფის მასას. ახსოვს ისიც, რომ ბევრი ღვარცოფის ტალღამ მდინარეში გადაყარა, იმ მორევიდან გამოყვანა კი შეუძლებელი იქნებოდა.

მაგრამ, რომ ყოფილიყო გამაფრთხილებელი სიგნალი, რვა კი არა, თუნდაც ერთი წუთით ადრე, მეტი ადამიანი გაასწრებდა. [7,5 – 10 წთ – ეს დრო დასჭირდა გეოლოგების დასკვნით ღვარცოფს, რომ მთიდან შოვამდე ჩამოეღწია]:

“მეც, ჯელაძეებიც, გაქცევას მოვასწრებდით. ხუთ წუთში დაიცლებოდა მთელი შოვი და ჩემი აზრით, მსხვერპლი არ იქნებოდა. ალბათ სულ ასი ადამიანი ვიყავით შოვში და 33 გარდაიცვალა“.

ეს კითხვები ლანასაც აწუხებს და რაც ზუსტად იცის, არის ის, რომ დახმარება დააგვიანეს:

“ხუთი საათი ვიყავით მეწყერში და რავიცი, რა გითხრათ, დროულ რეაგირებას შეიძლებოდა შედეგი გამოეღო“.

სახელმწიფო კი ამ კრიტიკას არ იღებს:

“ვინც გადარჩა, გადარჩა” – ამბობს ხელისუფლება და ამტკიცებს, რომ არც სამაშველო სამუშაოები დაწყებულა დაგვიანებით, ვერტმფრენიც დროულად მიფრინდა და ძებნის სამუშაოებშიც არც მოხალისეების და არც საერთაშორისო დახმარების საჭიროება არ არსებობდა.

ყოველ შემთხვევაში, ასე ამბობს შინაგან საქმეთა მინისტრი, რომელიც ქვეყანაში არ იყო და შოვში მხოლოდ სტიქიიდან მე-11 დღეს ავიდა.

რას წერია გეოლოგების საბოლოო დასკვნაში

შოვის სტიქიის შესახებ საბოლოო ანგარიში საქართველოს გარემოს დაცვის სამინისტრომ 2024 წლის თებერვალში გამოაქვეყნა. მომხდარიდან შვიდი თვის შემდეგ.

69 გვერდანი დასკვნა ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ გარემოს ეროვნული სააგენტო სახელმწიფოს პასუხისმგებლობის აცილებას ცდილობს.

საბოლოო დასკვნის მიხედვით, მყინვარ ბუბას დასავლეთით ჩამოიშალა კლდეზვავი, რომელმაც ჩამოანგრია მყინვარი, მყინვარის ნაპრალებიდან წამოსულ წყალს სწრაფად შეუერთდა ხახუნის გამო სწრაფად დამდნარი მყინვარის მასა და წარმოქმნილი მასა დიდი სიჩქარით დაიძრა ხეობის კალაპოტში.

დრო, რაც ღვარცოფულ მასას დასჭირდა ე.წ. კოტეჯების უბნამდე, დასკვნის თანახმად, იყო 7.5 – 10 წთ. მასის გადაადგილების სიჩქარე -18-24 მეტრი წამში.

დასკვნაში წერია, რომ ასეთი, მრავალ ფაქტორზე დამოკიდებული სტიქიის ჩასახვა-გააქტიურების ზუსტი დროის პროგნოზირება მთელს მსოფლიოში შეუძლებელია.

და, რომ ასეთი მასშტაბის სტიქიის დროს განგაშის ვერც განგაშის სისტემა იქნებოდა ეფექტიანი: “სტიქიის სწრაფად განვითარებადობის და მისი ჩასახვის ზონიდან დასახლებულ პუნქტამდე მცირე მანძილის გათვალისწინებით“.

“ზოგადად მსგავსი ტიპის ხეობებში, ტექნიკურად, კაპიტალური დამცავი ღონისძიებების
გატარება ანალოგიური მასშტაბის პროცესებზე პრაქტიკულად შეუძლებელია. ამ
დროისთვის საუკეთესო და ყველაზე ეფექტურ გზას, ადამიანთა და ინფრასტრუქტურის
დასაცავად, ტერიტორიის სივრცითი დაგეგმარება წარმოადგენს”, – ვკითხულობთ გარემოს ეროვნული სააგენტოს საბოლოო დასკვნაში.

რა ვიცით გამოძიების მიმდინარეობაზე

შოვში მომხდარს შინაგან საქმეთა სამინისტრო ორი მუხლით იძიებს – სიცოცხლის მოსპობა გაუფრთხილებლობით (116-ე მუხლი) და სამთო, სამშენებლო ან სხვა სამუშაოს წარმოებისას უსაფრთხოების წესის დარღვევა (240-ე მუხლი).

რა ეტაპზეა საქმის გამოძიება, არ ვიცით. ტრაგედიიდან ერთი წელი ისე გავიდა, რომ შინაგან საქმეთა სამინისტროს, მიუხედავად მაღალი საჯარო ინტერესისა, არცერთი ბრიფინგი არ გაუმართავს. ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც შინაგან საქმეთა მინისტრმა საჯაროდ უპასუხა შოვის შესახებ შეკითხვებს, 22 სექტემბერი იყო – როდესაც იგი ინტერპელაციის წესით დაიბარეს პარლამენტში, შოვის საქმეზე.

რაც ამ დრომდე ვიცით გამოძიებაზე, არის ის, რომ საქმე მრავალტომიანია, ის 70-ზე მეტ ტომს მოიცავს.

გამოძიებამ ადვოკატებს სისხლის სამართლის საქმის მასალებზე სრულფასოვანი წვდომა შეუზღუდა. ისინი იძულებული არიან საქმის მასალების გასაცნობად ყოველ ჯერზე დასავლეთ საქართველოში წავიდნენ. საქმეს დასავლეთ საქართველოს საოლქო პროკურატურის მეთვალყურეობით იმერეთის სამხარეო სამმართველო იძიებს.

იურისტები ამბობენ, რომ შოვში მომხდარს კიდევ ორი მუხლი უნდა დაემატოს – განსაცდელში მიტოვება (128-ე) და სამსახურებრივი გულგრილობა (342-ე).

ამას ითხოვს ია მერებაშვილიც. ია დავით ბერიაშვილის დედაა. ამ საქმეში ის დაზარალებულად არის ცნობილი. ია ერთ-ერთი პირველი იყო, რომელმაც საქმის კვალიფიკაციის დაზუსტება მოითხოვა. ია ფიქრობს, რომ სახელმწიფომ მისი შვილი განსაცდელში მიატოვა.

ია მერებაშვილის ინტერესებს ორგანიზაციის “პარტნიორობა ადამიანის უფლებებისთვის” იურისტი ანა თავხელიძე იცავს.

ამ წლის 29 თებერვალს პროკურორისა და საქმის გამომძიებლის გადაწყვეტილებით, ანას საქმის შინაარსზე საჯაროდ საუბარი აეკრძალა. ამიტომ, მხოლოდ იმის თქმა შეუძლია ჩვენთან, რასაც 29 თებერვლამდე ამბობდა.

ანა ჩამოთვლის იმ შეუსაბამობებს, რაც გამოძიებაშია.

პირველ რიგში, ანას აზრით, პრობლემაა გამოძიების კვალიფიკაცია – საქმეს არ დამატებია სამოხელეო დანაშაულის და განსაცდელში მიტოვების მუხლი. პრობლემაა მასალებზე წვდომა: “გვიწევს დღეები, საათობით იქ ჯდომა, მასალების გაანალიზება, მტრულ გარემოში და ეს ძალიან რთულია”.

ანა პრობლემურად მიიჩნევს იმასაც, რომ გადარჩენილები არ ცნეს დაზარალებულად.

“სახელმწიფო არ აღიარებს მათთვის, მათ შორის, ბავშვებისთვის მიყენებულ ზიანს, რომელიც იყო როგორც ფიზიკური, ასევე, უმძიმესი ემოციური. ამ ბავშვებს საათობით უწევდათ ღვარცოფში ყოფნა“.

კიდევ ბევრია ასეთი.

მათ შორის: პრობლემად რჩება ცხედრების ადგილზე დაყოვნების და დასურათების საკითხი, ასევე, ყველა გარდაცვლილს არ ჩატარებია სამედიცინო ექსპერტიზა – ასეთი დეტალები ოჯახის წევრებს გასცემდა პასუხს კითხვებზე, სად იპოვეს ისინი, შეიძლებოდა თუ არა მათი გადარჩენა.

პრობლემაა ისიც, რომ მაშველებს არ ჰქონდათ სათანადო აღჭურვილობა. ანა ამბობს, რომ ეს აფერხებდა სწრაფ რეაგირებას და მათ სიცოცხლესაც უქმნიდა საფრთხეს.

საქმის მასალები ბევრ კითხვას აჩენს დრონებთან დაკავშირებით. შსს ირწმუნება, რომ ადგილზე მათი ხუთი დრონი მუშაობდა. ამ დროს, საქმის მასალებში არ არის უწყვეტი დრონის კადრი. საქმის მასალებში არც იმ ტურისტის დრონის კადრებია, რომელმაც პირველივე წუთებიდან დაიწყო გადაღება. ეს ტურისტი საერთოდ ვერ იპოვა გამოძიებამ.

პასუხგასაცემია კითხვაც – რატომ გაუშვეს ადგილზე სამაშველო ვერტმფრენი 50 წუთიანი დაგვიანებით. და მეორე საკითხია, ჰქონდა თუ არა ამ ვერტმფრენს ღამე მუშობის შესაძლებლობა. უწყება ამბობს რომ კი, სინამდვილეში კი ვერტმფრენს ღამე განათების ფარები მხოლოდ აფრენა – დაჯდომისთვის ჰქონდა.

ანა ამბობს, რომ სტიქიის განვითარების დროისთვის ონს (შოვი ონის მუნიციპალიტეტშია) არ ჰქონდა არც სამოქალაქო უსაფრთხოების პასპორტი, არც საევაკუაციო გეგმა. ვერც შეტყობინებები მიიღო გარემოს ეროვნული სააგენტოდან. ეს შეტყობინებები ძველი საინფორმაციო ბაზის მიხედვით გაიგზავნა და მერიის ყოფილმა თანამშრომლებმა მიიღეს.

“მთლიანობაში, ეს დარღვევები და იმის იქეთ კიდევ, რაზეც ვერ ვსაუბრობ გაუთქმელობის გამო, მიუთითებს არაეფექტიან გამოძიებაზე და სხვადასხვა უწყებების მხრიდან ვალდებულებების არაჯეროვნად შესრულებაზე. ამას სჭირდება გამოძიება“, – ამბობს ანა.

მისგან ვიცით, რომ ამ და სხვა პრობლემების გამო, ასევე, საქმის პროკურატურისთვის გადაცემის მოთხოვნით, ადვოკატებს უკვე 35-ზე მეტი საჩივარი აქვთ დაწერილი.

ანა ფიქრობს, რომ საქმეს შსს არ უნდა იძიებდეს. გამოდის, რომ ეს სამინისტრო მისივე დანაშაულს იძიებს და აქ ინტერესთა კონფლიქტია.

იგივეს გვეუბნება კიდევ ერთი დაზარალებულის ადვოკატი, “ადამიანის უფლებათა ცენტრის” იურისტი ნესტან ლონდარიძე.

ნესტანი დავით მაისურაძის ინტერესებს იცავს. დავითმა შოვში ცოლი და ორი შვილი დაკარგა (და -ძმა მაისურაძები და მათი დედა, შორენა ბიჭაშვილი).

ასევე, ნესტანი გვიყვება, რომ ბოლო პერიოდში აღარ ხდება გამოძიების მასალების აღრიცხვა და დანომვრა. ეს ქაოსი ადვოკატების შრომას კიდევ უფრო ართულებს.

უფრო მეტი დეტალის გარკვევა JAMnews-მა შინაგან საქმეთა სამინისტროში სცადა. მაგრამ, იქ გვითხრეს, რომ ოფიციალურ კომენტარს ვერ გააკეთებენ, მხოლოდ ის შეუძლიათ თქვან, რომ გამოძიება იგივე მუხლებით მიმდინარეობს, არ გადაკვალიფიცირებულა.

რა ისწავლა სახელმწიფომ ამ ტრაგედიიდან

მკაფიო პასუხი არც ამ კითხვაზე გვაქვს.

შოვის ტრაგედიიდან დაახლოებით ექვსი თვის მერე, საქართველოში კიდევ ერთი ტრაგედია მოხდა – ბაღდათში ჩამოწოლილმა მეწყერმა ოთხი სახლი მოიყოლა.

2023 წლის აგვისტოს მერე 112-მა, საზოგადოებრივი უსაფრთხოების მართვის ცენტრმა, მოსახლეობისთვის მოკლე ტექსტური შეტყობინებების დაგზავნა დაიწყო.

ასეთი შეტყობინებები ადამიანებს ძალიან ხშირად მისდით. მაგრამ, ისინი ძალიან ზოგადია.

გაცნობებთ, რომ ამა და ამ დღეს მოსალოდნელია ამინდის მკვეთრი გაუარესება. მოგიწოდებთ სიფრთხილისკენ – წერია ამ შეტყობინებებში.

არანაირი კონკრეტიკა.

ბოლო პერიოდში სოციალურ ქსელში ისევ გავრცელდა რამდენიმე ამბავი იმაზე, რომ ღვარცოფული მდინარეების ჭალაში ისევ შენდება რაღაც ნაგებობები.

ივლისის დასაწყისში სეისმოლოგ თეა გოდოლაძეს სოციალურ ქსელში ჰქონდა პირდაპირი ჩართვა რაჭიდან და ყვებოდა, რომ სოფელ ღარში, მდინარე ღარულას ჭალაში საბავშვო ბაღი შენდება.

თუმცა, სახელმწიფომ როგორც იქნა, იყიდა ახალი სამაშველო ვერტმფრენები, რომელთა შესყიდვაზეც საუბრობდა 2022 წლიდან. ამ დროს გაფორმდა ხელშეკრულება “Airbus” -თან, სამი შვეულმფრენის შესყიდვაზე, 26 500 000 ევროს ჯამური ღირებულებით.

როგორც სასაზღვრო პოლიციის ვებგვერდზე გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში ვკითხულობთ, პირველი ვერტმფრენი საქართველოში მარტში ჩამოიყვანეს, მეორე კი მაისში.

სასაზღვრო პოლიციის პრესსამსახურში JAMnews-ს უთხრეს, რომ ამ ზაფხულს საქართველოში მესამე ვერტმფრენსაც ჩამოიყვანენ.

შოვის ტრაგედია