კომენტარი: ხელისუფლება ცდილობს მუქარით დაითანხმოს ოპოზიცია პარლამენტში შესვლაზე
ვახუშტი მენაბდის კომენტარი
კონსტიტუციონალისტი ვახუშტი მენაბდე ამბობს, რომ პარტიებს საპარლამენტო სიების ჩახსნის ორ შესაძლებლობა აქვთ – არჩევნებამდე 16 დღით ადრე ან პარლამენტის უფლებამოსილების შემდეგ.
როგორც მენაბდემ გადაცემაში “რეზიუმე“ აღნიშნა, პოლიტიკური პარტიების მიერ საპარლამენტო სიების ჩახსნის მცდელობა დღეს, სამართლებრივი თვალსაზრისით უპერსპექტივოა, რადგან კანონმდებლობის მიხედვით, დროის ამ მონაკვეთში სიების ჩახსნისთვის ფანჯარა დახურულია.
კონსტიტუციონალისტმა ასევე განმარტა საპარლამენტო სიების კონსტიტუციით გათვალისწინებული ნორმებით ჩახსნის გზები. მისივე თქმით, თუკი პარლამენტი დეპუტატებს არ შეუწყვეტს უფლებამოსილებას, ეს იქნება არაკონსტიტუციური.
კითხვაზე, რამდენად შეუძლია ხელისუფლებას აკრძალოს პარტიები და ამისთვის სჭირდებოდა თუ არა საკონსტიტუციო უმრავლესობა, მენაბდე განმარტავს, რომ „ქართულ ოცნებას“ ოპოზიციური პარტიების აკრძალვა სჭირდება “პოლიტიკური ვაჭრობის მიზეზით“ , იმისათვის, რომ ოპოზიცია დაითანხმოს პარლამენტში შესვლაზე.
ამასთან, როგორც მენაბდე ხაზს უსვამს, “ქართულ ოცნებას“ არაფერში სჭირდებოდა საკონსტიტუციო უმრავლესობა პარტიის გასაუქმებლად, რადგან პარტიის გაუქმებისთვის საჭიროა 30 დეპუტატის მიმართვა საკონსტიტუციო სასამართლოსთვის.
კოალიცია “ერთიანობა-ნაციონალური მოძრაობა” და კოალიცია “ცვლილებისთვის” ცენტრალურ საარჩევნო კომისიას საპარლამენტო სიების გასაუქმებლად მიმართავს და მე-11 მოწვევის პარლამენტში შესვლაზე უარს ამბობს.
კოალიცია “ცვლილებისთვის” ერთ-ერთი ლიდერის, ნიკა გვარამიას თქმით, 26 ოქტომბრის არჩევნების შედეგებიდან გამომდინარე, პარლამენტი არალეგიტიმურია, ხოლო კოალიციისთვის “ამ პარლამენტში მონაწილეობა, არალეგიტიმურ ქმედებების თანამონაწილეობად” ითვლება.
ცენტრალური საარჩევნო ადმინისტრაციის იურიდიული დეპარტამენტის ხელმძღვანელი, გიორგი სანტურიანი აცხადებს, რომ კოალიციების მიმართვის დაკმაყოფილება კანონით შეუძლებელია.
ვახუშტი მენაბდე: “პოლიტიკური პარტიებისთვის სიების ჩახსნის მცდელობას, პოლიტიკური პროცესის თვალსაზრისით, შეიძლება, რამე მნიშვნელობა ჰქონდეს, რომ შექმნან პოლიტიკური პროცესი, მაგრამ სამართლებრივი თვალსაზრისით ის უპერსპექტივოა.
რა თქმა უნდა, ადამიანებს ვერავინ დააძალებს დაიკავონ რაღაც თანამდებობა, მაგრამ არსებობს პროცედურები, რომლებიც ამ ადამიანებმა უნდა დაიცვან, როდესაც უარს ამბობენ იმ თანამდებობაზე, რაც ოდესღაც მოითხოვეს. სწორედ ამ პროცედურებს განსაზღვრავს საარჩევნო კოდექსი და არ მგონია, რომ რამე წინააღმდეგობა არსებობდეს საქართველოს კონსტიტუციასთან.
საარჩევნო კოდექსი კი გვეუბნება, რომ ამ ხალხს აქვთ უფლება უარი თქვან თანამდებობის დაკავებაზე, ოღონდ ამისთვის გარკვეული დროითი ჩარჩო უნდა დაიცვან:
პირველი არის ის, რომ არჩევნებამდე 16 დღით ადრე უნდა თქვან უარი და ჩახსნან სიები.
მეორე, როცა პარლამენტი შეიკრიბება და საკუთარ უფლებამოსილებას ცნობს, ამის შემდეგ პარტიას ან ინდივიდუალურ პირებს შესაძლებლობა აქვთ გააკეთონ განცხადებები და უარი თქვან ამ სიაში ყოფნაზე. არჩეულ დეპუტატებს, ვისი უფლებამოსილება პარლამენტმა ცნო, უფლებამოსილების ცნობის შემდეგ აქვთ უფლება, რომ დაწერონ განცხადებები და მოითხოვონ უფლებამოსილების შეწყვეტა. თუ პარლამენტი არ დაუკმაყოფილებს ეს უკვე არაკონსტიტუციური იქნება.
კონსტიტუციით ნამდვილად აქვთ უფლება, მაგრამ ეს უფლება რაღაც პროცედურების განხორციელებით ხდება. კონსტიტუცია ამბობს, რომ ამას კანონმდებლობა არეგულირებს. ლოგიკა გასაგებია თუ რატომ აკეთებს ამას საარჩევნო კოდექსი. იმიტომ, რომ არ შეიძლება 1/3-მა გამოიწვიოს 2/3-ის კოლაფსი. ანუ 1/3-ი პარლამენტს ვერ ჩამოშლის. პირიქით, რომ ყოფილიყო და „ქართულ ოცნებას“ წაეგო არჩევნები და „ოცნებას“ ეს, რომ გაეკეთებინა. ვინც დღეს ამას ლაპარაკობს, იმავეს ილაპარაკებდა, რასაც დღეს მე ვლაპარაკობ.
დეპუტატებს ვისი უფლებამოსილებას არ შეწყვეტს პარლამენტი, უფლება აქვთ მიმართონ საკონსტიტუციო სასამართლოს. თუ დააკმაყოფილებს სასამართლო – შეუწყვეტს. პრობლემა არის ის, რომ ჩვენ ხელისუფლებას საკონსტიტუციო სასამართლოზე გავლენა აქვს. ეს უკვე სამართლის მიღმაა
ჩემი აზრით, ოპოზიციური პარტიების გაუქმება არის პოლიტიკური ვაჭრობის მიზეზი. როგორც თავიდან ითქვა: „თუ ოპოზიცია დესტრუქციულ მოქმედებს გააგრძელებს, თუ გააგრძელებენ ქვეყნის დესტაბილიზაციის და პარლამენტში არ შემოვლენ, ჩვენ ვიფიქრებთ მათ გაუქმებაზე. ანუ თუ ჭკვიანად არ მოიქცევიან ოპოზიციას ჩვენ არაკონსტიტუციურად გამოვაცხადებთ“. ხელისუფლება ცდილობს ამ მუქარით ოპოზიცია დაითანხმოს პარლამენტში შესვლაზე.
როდესაც „ქართულმა ოცნებამ“ თქვა, რომ მას სჭირდებოდა საკონსტიტუციო უმრავლესობა იმისთვის, რომ „ნაციონალური მოძრაობა“ და როგორც თვითონ ამბობს, მისი სატელიტები აეკრძალათ, მე მაშინვე ვთქვი, რომ „ქართულ ოცნებას“ არაფერში სჭირდება საკონსტიტუციო უმრავლესობა პარტიის გასაუქმებლად, რადგან პარტიის გაუქმების პროცედურა არის ასეთი: 30 დეპუტატი მიმართავს საკონსტიტუციო სასამართლოს და საკონსტიტუციო სასამართლო იღებს გადაწყვეტილებას. 30 დეპუტატი ჰყავს, საკონსტიტუციო სასამართლოს აკონტროლებს, რა გადაწყვეტილებასაც მიიღებს იმას მიაღებინებს.
ახლა იმაზე რომ ვილაპარაკოთ თუ რამდენად შესაძლებელია პარტიის აკრძალვა: დღეს, ღია წყაროებზე არსებული ინფორმაციებზე დაყრდნობით, ვერ ვხედავ 1 არგუმენტსაც კი, რომელიც ვალიდური იქნებოდა პარლამენტში მოხვედრილი რომელიმე პარტიის ასაკრძალად.
რაც შეეხება მოლდოვის შემთხვევას, პარტია რომელიც მოლდოვის სასამართლომ გააუქმა, გადაწყვეტილებაში რამდენიმე არგუმენტია მითითებულია. ყველაზე მნიშვნელოვანი არგუმენტი არის ის, რომ ის საფრთხეს უქმნიდა მოლდოვის სახელმწიფო უსაფრთხოებას და ამის მტკიცებულებები არსებობდა. ლაპარაკია პრორუსულობაზე ( თავისთავად პრორუსულობა ვერ იქნება აკრძალვის მიზეზი, პარტია დესტაბილიზაციას უნდა უქმნიდეს) გაუმჭვირვალე ფინანსებზე და ასეთ საკითხებზე.“
