უფასო საცხოვრებელი აფხაზეთში: რატომ არ არის ყველასთვის საკმარისი
ახალგაზრდა ქალი სამი შვილით. განქორწინებული ან დაქვრივებული. მუშაობს სამ ადგილზე, მოითხოვს ბინას. გთავაზობთ აფხაზეთში სახელმწიფო პროგრამით უფასო საცხოვრებლის მიმღების ტიპური კანდიდატის პორტრეტს. მაგრამ, დიდი ალბათობით, ვერცერთი ეს ქალი ბინას ვერ მიიღებს. იმიტომ, რომ არიან კანდიდატები, რომლებსაც ეს უფრო სჭირდებათ: ხუთშვილიანი ოჯახები, ან შშმ ბავშვები. აფხაზეთში საცხოვრებელი სახლების საჭიროების რაოდენობა ბევრჯერ აღემატება სახელმწიფოს შესაძლებლობებს.
რიგი გრძელია – დაახლოებით 2,5 ათასი ოჯახი
ღარიბი და/ან მრავალშვილიანი ოჯახების საცხოვრებელი ფართის უზრუნველყოფის სახელმწიფო პროგრამა აფხაზეთში 1993 წლიდან არსებობს.
ამ დროისთვის პროცედურა ასეთია: განმცხადებელი მიმართავს სოციალური დაცვის სამინისტროს და მისი დამტკიცების შემთხვევაში, ირჩევს შესაფერის საცხოვრებელს. მათ ფულს არ აძლევენ, სამინისტრო პირდაპირ უზრუნველყოფს მათ ბინით.
- დეფიციტი. ისტორია აფხაზეთის ბიუჯეტის შესახებ
- თბილი საბანი და ცირკი სახლში – როგორ გადააქვთ აფხაზეთის მცხოვრებლებს უშუქობა
- აფხაზეთი: ბინები როგორც „ომის ნადავლი“ – დაუბრუნებენ თუ არა მათ მფლობელებს?
2022 და 2023 წლის იანვარში სახელმწიფოს საცხოვრებლის მოთხოვნით 416 ოჯახმა მიმართა. მათ შორის არიან სამ-ოთხშვილიანი ოჯახები, შშმ პირები, ერთ-ერთი მშობელი დაკარგულია ან ოჯახის ერთი წევრი აფხაზეთის ომში დაიღუპა. ზოგადად, აფხაზეთში 2,5 ათასი ოჯახი უფასო საცხოვრებლის რიგშია.
2022 წელს პროგრამის განსახორციელებლად სახელმწიფო ბიუჯეტიდან 40 მილიონი რუბლი [დაახლოებით 582 000 აშშ დოლარი] გამოიყო. ამან საშუალება მისცა 51 ოჯახს შეეძინა საცხოვრებელი.
წელს პროგრამის დაფინანსება გაიზარდა 60 მილიონ რუბლამდე [დაახლოებით $872.000]. მაგრამ ბინებიც გაძვირდა. ყველაზე იაფი საცხოვრებელი სოხუმში – ერთოთახიანი ბინა გარეუბანში ფანჯრებისა და კარებების გარეშე – ღირს 500-700 ათასი რუბლი [დაახლოებით $7-10 ათასი].
ამრიგად, 2023 წელს სახელმწიფოს მიერ გამოყოფილი თანხები საკმარისი იქნება 60-ზე ნაკლები ოჯახის საცხოვრებელი ფართის უზრუნველყოფისთვის.
საკუთარი უპატრონო ბინები
საიდა ყოლბაის სამი შვილი ჰყავს, რომელთაგან ერთი შეზღუდული შესაძლებლობის მქონეა. ქმართან განქორწინების შემდეგ იგი შვილებთან ერთად გადავიდა სამოთახიან ბინაში, სადაც დედა, ძმა, რძალი და მათი სამი შვილი ერთად ცხოვრობენ.
საიდა საბავშვო ბაღში მუშაობს და 2010 წლიდან საცხოვრებლის მოლოდინშია. 2022 წლის ბოლოს მან მიიღო 800,000 რუბლის [დაახლოებით $11,000] მოწმობა მთავრობისგან ბინის შესაძენად. კიდევ 400 ათასი დაემატა მის ძმას. სულ 1 200 000 რუბლი [დაახლოებით 17 500 დოლარი] შეგროვდა.
„ამ ფულით მე შევძელი ერთოთახიანის ყიდვა ბიჭვინთაში [საკურორტო ქალაქი აფხაზეთში]. აქ ბინები ძალიან ძვირია, მაგრამ სხვა ქალაქში გადასვლა არ მინდოდა – აქ დავიბადე და გავიზარდე“, – ამბობს ქალი.
საიდას ახალ ბინაში მხოლოდ ფანჯრები და კარებია კარგ მდგომარეობაში, ყველაფერი დანარჩენი საჭიროებს შეცვლას და შეკეთებას. თუმცა, საიდა ამბობს, რომ უკვე იცის, ეს მისი საკუთარი ბინაა და ყველაფერს გააკეთებს მის გასარემონტებლად:
„ჩემი ძმა ძალიან მეხმარება. ახლა თითქმის ათი ადამიანი ვცხოვრობთ სამ ოთახში, მაგრამ იმის ცოდნა, რომ ძალიან მალე გადანაწილებას ვაპირებთ, შრომაც ძალიან ადვილია.”
ცხრასართულიანი შენობის მოპირდაპირედ, რომელშიც საიდამ იყიდა ბინა, არის სახლი, რომელიც მკვეთრად განსხვავდება ყველა დანარჩენისგან. ის ელეგანტურად არის გაფორმებული და თითქოს შემთხვევით აღმოჩნდა ბიჭვინთის საცხოვრებელ უბანში. ჭორების თანახმად, კერძო კომპანიამ ის ბინის მეპატრონეებისგან გამოისყიდა და ახლა მაღალსართულიან კორპუსს 180 მილიონ რუბლად [დაახლოებით 2 600 000 დოლარად] ყიდის. ზოგიერთი ბიჭვინთელი თვლის, რომ სახელმწიფოს შეუძლია იყიდოს ეს სახლი და დაურიგოს ბინები გაჭირვებულებს.
ზოგადად, აფხაზეთში, ნაქირავებ ბინებში მცხოვრები მრავალშვილიანი ოჯახები აღშფოთებულნი არიან, როცა უყურებენ ცარიელ სახლებს – იქნება ეს ახალი და თანამედროვე შენობა თუ საბჭოთა პერიოდის დაუმთავრებელი ცხრასართულიანი კორპუსი. სწორედ ამ ცხრასართულიანი შენობის დაკავება სცადა სოხუმში 29 ოჯახმა იანვრის შუა რიცხვებში. ხელისუფლებამ, ოპოზიციასთან ერთად, როგორღაც მოახერხა ხალხის დამშვიდება, მაგრამ ეს ქმედება საკმაოდ ნათლად ასახავს ხალხში არსებულ განწყობებს.
“ოცნებების კანონი”
აფხაზეთში სოციალური საცხოვრებელი, როგორც ასეთი, არ არსებობს – ანუ სახელმწიფო თავად არ აშენებს სახლებს გაჭირვებულებისთვის.
იპოთეკის ცნება აქ ასევე არ არსებობს.
ამ მიზნით ბანკიდან სესხის აღება შეუძლებელია – იმის გამო, რომ 10 წლის წინ ბანკები აქტიურად გასცემდნენ სესხებს ბიზნესის განვითარებისთვის, მაგრამ უკან ვერაფერი მიიღეს. ამიტომ, მწარე გამოცდილებიდან გამომდინარე, ისინი არც კი განიხილავენ მოსახლეობისთვის კრედიტების მიცემას.
გასული წლის განმავლობაში აფხაზეთში საცხოვრებელი ფართი სულ მცირე 1/3-ით გაძვირდა. ექსპერტები გაძვირებას უცხოელების მხრიდან მოთხოვნას უკავშირებენ.
„მე მაქვს ორი ბინა. ერთში ქმართან და შვილებთან ერთად ვცხოვრობ, მეორეში კი ბებია ცხოვრობდა. მინდოდა ჩემი შვილისთვის შემენახა, მაგრამ დღეს თუ შევძლებ კარგ ფასად გაყიდვას, გავყიდი, დავამატებ დანაზოგს და ვიყიდი უკეთესს. ბინა ან სახლი მინდა ცენტრში“, – ამბობს სოხუმის მცხოვრები.
მას უკვე ჰყავს მყიდველები – დაქორწინებული წყვილი რუსეთიდან.
მიუხედავად იმისა, რომ კანონი უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს აფხაზეთში საცხოვრებლის ყიდვას უკრძალავს, გამყიდველებიც და მყიდველებიც უკვე მოერგნენ ამ კანონის გვერდის ავლის მექანიზმს.
აკრძალვის თავიდან აცილების ერთ-ერთი გზა (გარდა მხოლოდ დაურეგისტრირებელი ტრანზაქციებისა) არის მინდობილობა. პრემიერის თქმით, 1993 წლიდან დღემდე, ამ გზით 5800-ზე მეტი საცხოვრებელი ფართი აფხაზეთის მასშტაბით უცხო ქვეყნის მოქალაქეებს გადაეცა.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
