თურქეთმა დატოვა სტამბოლის კონვენცია, რომელიც ქალებს ძალადობისგან იცავდა
თურქეთის პრეზიდენტის, რეჯეფ თაიფ ერდოღანის გადაწყვეტილებით, თურქეთმა დატოვა სტამბოლის კონვენცია, რომელიც ხელმომწერ ქვეყნებს ავალდებულებს მიიღონ მკაცრი ზომები ქალების ძალადობისგან დასაცავად.
ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ „ეს შეთანხმება სინამდვილეში ჰომოსექსუალობის ნორმალიზებას ცდილობს, რაც ეწინააღმდეგება თურქეთის საზოგადოებრივ და ოჯახურ ღირებულებებს“.
სტამბოლის კონვენციაზე უარის თქმამ, რომელსაც თურქეთმა ჯერ კიდევ 2011 წელს მოაწერა ხელი, მთელი ქვეყნის მასშტაბით, მრავალათასიანი პროტესტი გამოიწვია.
პრეზიდენტის ადმინისტრაციის საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის ოფიციალურ განცხადებაში ნათქვამია, რომ „ეს გადაწყვეტილება არანაირად არ ნიშნავს, რომ სახელმწიფო დათმობებზე წავა ქალთა უფლებების დაცვის საკითხებში“.
„თურქეთი უარს არ იტყვის ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლაზე“, – აღნიშნულია განცხადებაში.
- თურქეთი: ქალების მკვლელობა და მათზე ძალადობა გრძელდება
- დამოკიდებულება ლგბტ საზოგადოების მიმართ: საქართველო 24-ე ადგილზეა
- თურქეთი: სექსუალური ძალადობა ბავშვებზე
რა არის „სტამბოლის კონვენცია“?
2011 წლის მაისში, სწორედ თურქეთმა მოაწერა პირველმა ხელი ევროპის საბჭოს კონვენციას „ქალთა მიმართ და ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ ბრძოლის შესახებ“. დოკუმენტი ხელმოსაწერად სტამბოლში გაიხსნა და სწორედ ამიტომ ეწოდა „სტამბოლის კონვენცია“.
თუკი ქვეყანამ ხელი მოაწერა სტამბოლის კონვენციას, ეს ნიშნავს, იგი საკუთარ თავზე ვალდებულების აღებას, შეიმუშაოს კანონმდებლობა, რომელიც ქალებს ყველა სახის ძალადობისა და დისკრიმინაციისგან დაიცავს.
მეორე მნიშვნელოვანი მოთხოვნა მონაწილე ქვეყნის მიმართ არის გენდერული თანასწორობის იდეის პოპულარიზაცია. სწორედ კონვენციის ეს ასპექტი იწვევს მთელი ამ წლების განმავლობაში წინააღმდეგობრივ რეაქციას თურქულ საზოგადოებაში (როგორც რეგიონის ბევრ სხვა ქვეყანაში, კერძოდ, აზერბაიჯანსა და სომხეთში).
- რატომ ებრძვიან სომხეთში ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ ევროპულ კონვენციას? ყველა მითი და სიმართლე
- რა არის სტამბოლის კონვენცია და რაში სჭირდება ის აზერბაიჯანს?
- საქართველო: “მე და ემინეს ერთი ქმარი გვყავდა. დებივით გვიყვარდა ერთმანეთი”
თურქეთის გადაწყვეტილება კონვენციაზე უარის თქმის შესახებ ერთი შეხედვით მოულოდნელად გამოიყურება, თუმცა, რეალურად, ქვეყანა დიდი ხანია ამისკენ მიდიოდა. წლების განმავლობაში, კონსერვატორები კონვენციაზე უარის თქმას მოითხოვდნენ, რადგან ის „ეწინააღმდეგება ოჯახურ ტრადიციებს და ლგბტ ფასეულობების პროპაგანდას ეწევა“.
ამ განცხადებებს აპროტესტებდნენ აქტივისტები, რომლებსაც ქალთა უფლებების დარღვევასთან დაკავშირებულ ასეულობით დანაშაულთან აქვთ საქმე. მათ მხარს უჭერდნენ პოლიტიკური პარტიები, რომლებსაც თურქეთში რეფორმატორებად მიიჩნევენ.
ქალთა მკვლელობების პრევენციის პლატფორმის მონაცემებით, 2020 წელს თურქეთში 300 ქალი მოკლეს, კიდევ 171 ქალის შემთხვევაში კი გარდაცვალების მიზეზებს „საეჭვო“ უწოდეს.
პროტესტი კონვენციის დატოვების წინააღმდეგ
ათასობით ადამიანი გამოვიდა სტამბოლში, ქადიქოის რაიონში მოედანზე კონვენციის დატოვების გასაპროტესტებლად.
აქცია ორი უფლებადამცველი ორგანიზაციის – „ქალთა მკვლელობების პრევენციის პლატფორმისა“ და „ქალთა კრების“ მოწოდების შემდეგ შეიკრიბა.
აქტივისტებს მხარი დაუჭირა ასევე მთავარმა ოპოზიციურმა გაერთიანებამ „სახალხო რესპუბლიკურმა პარტიამ“ (CHP).
მოქალაქეებს ხელში პლაკატები ეჭირათ – „გაიწვიე გადაწყვეტილება, დააბრუნე კონვენცია“ და სკანდირებდნენ ლოზუნგებს – „ქალთა მკვლელობები პოლიტიკურია“, „შენ არასოდეს იქნები მარტო“. აქციაზე ბოლო პერიოდში მოკლული ქალების სახელები ჩამოთვალეს.
„ჩვენ არ დავიღლებით და არ გავჩერდებით. ამ მოედანზე ჩვენი ბევრი უფლება მოვიპოვეთ. თანაბარუფლებიანობა და სამართლიანობა ქალების მიღწევა იქნება. ვაიძულებთ გაიწვიონ ეს გადაწყვეტილება, ჩვენ თანაბარუფლებიანობა და თავისუფლება გვინდა“, – აცხადებს „ქალების შეკრებების“ წარმომადგენელი, ფიდან ათასელიმი.
სტამბოლის კონვენციის დერატიფიკაციის საწინააღმდეგო მასობრივი საპროტესტო აქციები გაიმართა თურქეთის ბევრ სხვა ქალაქში, მათ შორის, იზმირში, მანისეში, ბოდრუმში, ბურსაში, ესქიშეჰირში.
იმ ქალაქების მერებმა, სადაც მუნიციპალურ არჩევნებში ოპოზიციური CHP-ის წარმომადგენლებმა გაიმარჯვეს, პრეზიდენტის გადაწყვეტილება წერილობით გააპროტესტეს.
„პრეზიდენტს პარლამენტის გადაწყვეტილების გაუქმება არ შეუძლია“ – ოპოზიციონერი დეპუტატი დერია შენთურქი JAMnews-თან ინტერვიუში
„პრეზიდენტის მიერ კონვენციის დერატიფიკაცია კანონდარღვევაა. თურქეთის კონსტიტუციის 90-ე მუხლის თანახმად, საკანონმდებლო ორგანოს მიერ დამტკიცებული გადაწყვეტილება არ შეიძლება პრეზიდენტის ბრძანებით გაუქმდეს. მან პარლამენტის უფლებები დაარღვია. სანამ პარლამენტს სხვა კანონი არ მიუღია – კონვენცია მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე მოქმედებს,” – ამბობს თურქი დეპუტატი JAMnews-სთან საუბარში.
მისი თქმით, ხელისუფლება სარგებლობს იმით, რომ ხალხს არ აქვს სათანადო ცოდნა და ინფორმაცია აღნიშნულ საკითხზე
“გამოკითხვების თანახმად, კონვენციის წინააღმდეგ მხოლოდ რესპონდენტთა 17 პროცენტი გამოდის და ეს 17 პროცენტიც გადაიფიქრებს, თუკი კონვენციის შინაარსს წესიერად გაეცნობიან,” – ამბობს პოლიტიკოსი.
მისი თქმით, ეს არის მორიგი ძლიერი დარტყმა, რომელიც ერდოღანის ხელისუფლებამ დემოკრატიას მიაყენა:
“ეს არა მხოლოდ ქალების პრობლემაა, არამედ მთელი საზოგადოების. ჩვენ, სტამბოლის კონვენციას არ დავთმობთ. თუკი არ შევეწინააღმდეგებით – ნამდვილი სიბნელე დაიწყება,” – განაცხადა მან.
ყველაზე განხილვადი თემა სოციალურ ქსელებში
ამ დღეებში, სოციალური ქსელების თურქულ სეგმენტში, ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ჰეშთეგია -#İstanbulSözleşmesiYaşatır (სტამბოლის კონვენცია სიცოცხლეს იძლევა). აი, რამდენიმე ტიპური კომენტარი:
„მუსტაფა ილდიზმა დაჭრა ჰათიჯა ილდიზი ანტალიაში. არადა, სასამართლოს გადაწყვეტილებით მასთან მიახლოების უფლებაც კი არ ჰქონდა. კმაყოფილები ხართ ისინი, ვინც ნაცვლად იმისა, რომ კონვენციის ეგიდით შექმნათ კანონები მკვლელობების თავიდან ასაცილებლად, დოკუმენტს ებრძვით?”
„ქალებს სიცოცხლე უნდათ. გესმით?“.
„1934 – ქალებმა არჩევნებში მონაწილეობის უფლება მიიღეს. 2021 – ქალებს სიცოცხლის უფლება ჩამოართვეს!“.
