„სომხეთისა და აზერბაიჯანის 4 რესპუბლიკის ნარატივი პერსპექტიულია“ - მოსაზრება

სომხეთისა და აზერბაიჯანის 4 რესპუბლიკა

“ერევანმა და ბაქომ დაიწყეს საუბარი მეოთხე რესპუბლიკის შექმნაზე. ეს არის აზერბაიჯანის რიგგარეშე არჩევნებზე მმართველი პარტიის ერთ-ერთი მთავარი სლოგანი“, – განაცხადა პოლიტოლოგმა არეგ კოჩინიანმა სომხეთის საზოგადოებრივ მაუწყებელზე.

პოლიტოლოგი ამ განზრახვას დადებითად აფასებს, მაგრამ მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ამას ორივე ქვეყანა დათანხმდება. ის არ ფიქრობს, რომ ეს ნაბიჯი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის არსებულ ყველა პრობლემას მოაგვარებს, მაგრამ ამავე დროს ხაზს უსვამს:

„ეს შეიძლება იყოს პერსპექტიული ნარატივი მშვიდობისთვის. თუ გავითვალისწინებთ, რომ მესამე რესპუბლიკები ომისა და ერთმანეთის მიმართ მოთხოვნების კონფიგურაციაში იყვნენ, ეს გარკვეულწილად იმედს ბადებს და ახალი ფურცლიდან, ახალი რეალობის დაწყების შესაძლებლობას ხსნის“.

პოლიტოლოგი სომხეთ-აზერბაიჯანული ურთიერთობების მოწესრიგებას, მშვიდობის დამყარებასა და ამისთვის აუცილებელ ნაბიჯებს შეეხო.

“ერთადერთი გზა თურქეთთან და აზერბაიჯანთან თანაცხოვრებაა”

არეგ კოჩინიანის აზრით, სომხეთისთვის ძლიერი სახელმწიფოებრიობის მიღწევის გზა თურქეთთან და აზერბაიჯანთან თანაცხოვრებაა.

სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობების მოწესრიგებასა და მშვიდობის დამყარებასთან დაკავშირებით მან გამოყო სამი სფერო, რომლებზეც სომხეთმა უნდა იმუშაოს:

• ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერება, მათ შორის იარაღის შეძენა;
• საკუთარი თავის გააზრებული პოზიციონირება რეგიონში: როგორი სახელმწიფოა სომხეთი და რა სურს მას მეზობლებისგან;
• ეკონომიკური პროექტების განხორციელება, რაც მას უფრო მიმზიდველს გახდის თურქეთისა და აზერბაიჯანისთვის, როგორც პარტნიორისთვის.

რეგიონში პოზიციონირების ფარგლებში, ის ასევე განიხილავს ახალი კონსტიტუციის საკითხს და მის კავშირს დამოუკიდებლობის დეკლარაციასთან.

კოჩინიანის თქმით, სომხეთის დამოუკიდებლობის დეკლარაციაში საუბარია სომხების გენოციდის აღიარებაზე, ხალხის მისწრაფებების რეალიზებაზე, სომხეთისა და მთიანი ყარაბაღის გაერთიანებაზე. მაგრამ არც ერთი ეს პუნქტი არ ეხება სომხეთის რესპუბლიკას.

„ნებისმიერი სახელმწიფო იქმნება იმისთვის, რომ უზრუნველყოს თავისი ხალხის უსაფრთხოება, კეთილდღეობა, ბედნიერება და თავისუფლება. ეს ოთხი დებულება ახლა არ არსებობს“, – განმარტა მან.

პოლიტოლოგს მიაჩნია, რომ თუ დამოუკიდებლობის დეკლარაცია არ ეხება სახელმწიფოებრიობის საფუძვლებს და სახელმწიფო მიზნებს, კავშირი მასსა და კონსტიტუციას შორის უნდა გაწყდეს.

„მსოფლიოში დამოუკიდებლობის დეკლარაციის შეცვლის პრეცედენტი არ არსებობს, მაგრამ არის მისი კონსტიტუციიდან გამოყოფის მექანიზმი. ეს არის ის, რაც ჩვენ უნდა გავაკეთოთ.”

ამავე დროს, ის აფრთხილებს ხელისუფლებას, რომ ეს არის „აუცილებელი, მაგრამ არა საკმარისი“ ხანგრძლივი მშვიდობის დასამყარებლად.

სომხეთს დიდი საფრთხე ემუქრება

„თეორიულად, ამ მომენტისთვის, სომხეთის დაშლისა და შთანთქმის უფრო დიდი საშიშროებაა რუსეთის შემადგენლობაში ან მის მიერ წარმართულ ინტეგრაციულ პროცესებში, ვიდრე აზერბაიჯანისა და თურქეთის აგრესიის შედეგად“, – განაცხადა კოჩინიანმა.

პოლიტოლოგის თქმით, რუსეთი სომხეთს იმავე საფრთხეს უქმნის, რასაც თურქეთი და აზერბაიჯანი.

სომხეთის ეროვნული უსაფრთხოების ახალ სტრატეგიაზე საუბრისას, კოჩინიანმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ის, უპირველეს ყოვლისა, უნდა იყოს მიმართული ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის, სუვერენიტეტისა და დემოკრატიული გზის დაცვაზე, ასევე „უსაფრთხოების არქიტექტურაში მრავალფეროვნების“ შექმნაზე. მისი თქმით, ეს ნიშნავს არა მხოლოდ სხვა პარტნიორებთან ურთიერთობების გაუმჯობესებას, არამედ რუსეთის უზარმაზარი გავლენის მინიმუმამდე შემცირებას:

„მთელი ჩვენი ინფრასტრუქტურა, რომელსაც გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს – რკინიგზა, გაზსადენი, ელექტრო ქსელი – რუსეთის ფედერაციის ხელშია, საზღვრებზე რუსი მესაზღვრეები დგანან, მათ აქ აქვთ სამხედრო ბაზა.”

არეგ კოჩინიანი ამბობს, რომ ცვლილებები უნდა დაიწყოს იმით, რომ რუსმა მესაზღვრეებმა დატოვონ ზვარტნოცის აეროპორტი და მინიმუმამდე დავიდეს რუსული სახელმწიფო მედიის სომხურ საზოგადოებრივ ქსელში ინტეგრაცია.

ერთსაფეხურიანი გადაწყვეტა თუ წლების შრომა?

კოჩინიანის თქმით, ბევრი სომეხი პოლიტიკოსი ეძებს ერთ ნაბიჯს, რის შემდეგაც სიტუაცია შეიცვლება:

„არსებობენ ისეთები, ვინც ამბობენ: მოდით შევქმნათ ბირთვული იარაღი, ან გავხდეთ შეერთებული შტატების მოკავშირე – ჩვენ ვეძებთ ელეგანტურ ერთსაფეხურიან გადაწყვეტას. ასეთი გამოსავალი არ არსებობს.“

პოლიტოლოგი დარწმუნებულია, რომ დათმობების გარეშე სიტუაციის შეცვლა შეუძლებელია. კითხვაზე, კიდევ რამდენის დათმობაა საჭირო, კოჩინიანმა უპასუხა:

„რამდენიც საჭიროა სახელმწიფოებრიობის შესანარჩუნებლად. როგორც ხალხმა, ჩვენ უნდა გადავწყვიტოთ, რა არის ჩვენი ყველაზე დიდი საჭიროება. მე ვხედავ, რომ არიან ადამიანები, რომლებიც ამბობენ: „ჩვენ დავრჩებით რუსეთის ფედერაციის შემადგენლობაში. მერე რა? რა არის სახელმწიფოებრიობა? მსოფლიოში 5 ათასი ეროვნებაა, მათგან მხოლოდ 180-ს აქვს სახელმწიფოებრიობა. 40 მილიონი ქურთია, მაგრამ მათ სახელმწიფო არ აქვთ. ყველაფერი დანარჩენი მეორეხარისხოვანია – სახელმწიფოებრიობის შემდეგ.“