სომხეთ-ევროკავშირის თანამშრომლობის ახალი ეტაპი: სტრატეგიული პარტნიორობის დოკუმენტს ხელი ბრიუსელში მოეწერა
სომხეთი-ევროკავშირის ურთიერთობები: სტრატეგიული პარტნიორობის ეტაპი
სომხეთმა და ევროკავშირმა დაამტკიცეს თანამშრომლობის ახალი დღის წესრიგი სტრატეგიული პარტნიორობის დონეზე. ხელმოწერა ბრიუსელში, სომხეთი-ევროკავშირის პარტნიორობის საბჭოს მე-6 შეხვედრის შემდეგ შედგა. დოკუმენტს ხელი მოაწერეს სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა არარატ მირზოიანმა და ევროკავშირის საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის უმაღლესმა კომისარმა, კაია კალასმა.
დოკუმენტი, რომელსაც მხარეები “ახალ დღის წესრიგს“ უწოდებენ, 70-ზე მეტ გვერდს მოიცავს და არსებითად განსაზღვრავს მხარეების პოლიტიკურ ვალდებულებებს.
“ჩვენ მივიღეთ სომხეთ-ევროკავშირის პარტნიორობის ახალი, სტრატეგიული დღის წესრიგი, რომელიც ავსებს ყოვლისმომცველი და გაფართოებული პარტნიორობის შეთანხმებას და ჩვენი ურთიერთობები სტრატეგიულ დონეზე აჰყავს. სომხეთ-ევროკავშირის პარტნიორობა ახალ, უფრო ამბიციურ ეტაპზე გადადის“, – განაცხადა სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა არარატ მირზოიანმა ხელმოწერის შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე.
მან ასევე დასძინა, რომ ევროკავშირთან სტრატეგიული პარტნიორობა “სომხეთის ამბიციების ზღვარი არ არის“. მან გაიხსენა, რომ ქვეყნის პარლამენტმა უკვე დაამტკიცა კანონპროექტი ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესის დაწყების შესახებ. სომხეთ-ევროკავშირის პირველი სამიტი მომავალი წლის მაისში გაიმართება.
ევროკავშირის საგარეო საქმეთა და უსაფრთხოების პოლიტიკის უმაღლესმა კომისარმა კაია კალასმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ახალი დღის წესრიგი მოიცავს სხვადასხვა სფეროში მუშაობას. კერძოდ, ეს მოიცავს ეკონომიკას, უსაფრთხოებასა და თავდაცვას, ვიზების ლიბერალიზაციას და სხვა სფეროებს.
მან განაცხადა, რომ სომხეთის მდგრადობის მხარდასაჭერად 15 მილიონი ევრო გამოიყოფა. ეს თანხა გამოყენებული იქნება რიგი ინიციატივებისთვის, მათ შორის გამნაღმველების უნარების ამაღლებისთვის, აღჭურვილობის მიწოდებისთვის და რუსეთისა და მისი მოკავშირეების მიერ წარმოებული ჰიბრიდული თავდასხმებისა და დეზინფორმაციული კამპანიების წინააღმდეგ საბრძოლველად.
“თქვენ მარტო არ ხართ ამ გამოწვევების წინაშე; ჩვენ მზად ვართ აქტიურად დაგეხმაროთ“, – თქვა კალასმა.
ერევანმა და ბრიუსელმა 2024 წლის დასაწყისში ახალი პარტნიორობის დღის წესრიგზე მუშაობის დაწყების შესახებ განაცხადეს. გავრცელდა ინფორმაცია, რომ თანამშრომლობის ყველა ასპექტში უფრო ამბიციური პრიორიტეტები დადგინდება. სომხეთის საგარეო საქმეთა მინისტრმა არარატ მირზოიანმა დღის წესრიგთან დაკავშირებით მოლაპარაკებების დასრულების შესახებ მიმდინარე წლის ივნისში განაცხადა. მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ახალი დოკუმენტი ევროკავშირთან თანამშრომლობას კიდევ უფრო გააღრმავებს.
- მარტა კოსი: ეს არის გაფართოების ისტორიაში ყველაზე ცუდი ანგარიში
- ევროკავშირის ინვესტიციები სომხეთში 2.5 მილიარდ ევროს მიაღწევს: სამმხრივი შეხვედრა ბრიუსელში
რა არის ცნობილი ახალი დღის წესრიგის შესახებ – დეტალები
ერთი დღით ადრე, ევროკავშირის გაფართოების საკითხებში უმაღლესმა კომისარმა, მარტა კოსმა, სომეხი ჟურნალისტების კითხვებს უპასუხა. მან აღნიშნა, რომ სტრატეგიული პარტნიორობის ახალი დღის წესრიგი იქნება “სამოქმედო გეგმა, გზამკვლევი იმისა, თუ რა შეუძლიათ გააკეთონ“.
მისი თქმით, ახალი დღის წესრიგი სამ ძირითად სფეროს მოიცავს:
- თავდაცვისა და უსაფრთხოების თანამშრომლობა,
- სექტორული თანამშრომლობა (კერძოდ, ეკონომიკური დივერსიფიკაცია და ინვესტიციები)
- ვიზების ლიბერალიზაცია.
უსაფრთხოებისა და თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობის გაძლიერების შესახებ საუბრისას, კოსმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ ის არ შემოიფარგლება მხოლოდ ტრადიციული ზომებით. ეს სფერო ახლა მოიცავს ბრძოლას დეზინფორმაციის, მანიპულაციისა და საინფორმაციო სფეროში გარე ჩარევის წინააღმდეგ.
მან განაცხადა, რომ ევროკავშირი მხარს დაუჭერს სომხეთს 2026 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ შესაძლო ჰიბრიდული საფრთხეებისა და კიბერშეტევების წინააღმდეგ ბრძოლაში. კოსმა მაგალითად მოლდოვა მოიყვანა, სადაც “რუსეთმა სცადა ჩარევა” საპარლამენტო არჩევნებში დეზინფორმაციის აქტიური გავრცელებით.
“ევროკავშირი მზადაა გამოყოს 12 მილიონი ევრო, რათა დაეხმაროს სომხეთს, მსგავს ჰიბრიდულ თავდასხმებთან ეფექტურად ბრძოლაში“, – განაცხადა მან.
გარდა ამისა, მარტა კოსის თქმით, ფინანსური მხარდაჭერა გაეწევა არა მხოლოდ სომხეთის მთავრობას, არამედ სამოქალაქო საზოგადოებას და მედიას, რომელთა როლი გადამწყვეტია ჰიბრიდულ საფრთხეებთან ეფექტურად ბრძოლის საქმეში.
სომეხ ჟურნალისტებთან შეხვედრისას მან ასევე ისაუბრა ქვეყნისთვის აქტუალურ სხვა საკითხებზე. ქვემოთ მოცემულია მისი პასუხები ამ თემებზე.
ვიზების ლიბერალიზაცია
“ამ პროცესს შეიძლება წლები დასჭირდეს. ვიზების ლიბერალიზაცია მხოლოდ მოგზაურობის ნებართვას არ ეხება. ჩვენ დარწმუნებულები უნდა ვიყოთ, რომ სომხეთი შეძლებს თავისი საზღვრების კონტროლს და მონაცემებისა და დოკუმენტების გაცვლას.“
სომხეთის მხარდაჭერა კავკასიის ენერგეტიკული სისტემის პროექტის ფარგლებში
“ეს არის 500 მილიონი ევროს ინვესტიცია თქვენი [სომხური] ენერგეტიკული სისტემის საქართველოსთან დასაკავშირებლად. ჩვენ უკვე ვმუშაობთ სომხეთ-თურქეთის ენერგეტიკული ქსელის შექმნაზე. რატომ? იმისათვის, რომ ნაკლებად დამოკიდებული გახდეთ რუსეთის ენერგიაზე.“
სომხური ავიახაზების ევროკავშირის შავი სიიდან ამოღება:
“ეს ტექნიკური პროცესია. მას არაფერი აქვს საერთო პოლიტიკურ ურთიერთობებთან. ჩვენ უბრალოდ გვინდა უზრუნველვყოთ, რომ უსაფრთხოების თვალსაზრისით ყველაფერი წესრიგშია.“
სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობა:
“ეს გაცილებით მეტია, ვიდრე უბრალოდ მშვიდობა ორ ქვეყანას შორის. საქმე რეგიონში მშვიდობას ეხება. სწორედ ამიტომ ვარ ძალიან პოზიტიურად განწყობილი“, – თქვა მან და ხაზი გაუსვა თურქეთის როლს საბოლოო მშვიდობის დამყარებაში.
TRIPP-ისა და მსოფლიო გზაჯვარედინის პროექტების განხილვა
სომხეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ცნობით, მირზოიანისა და კალასის მოლაპარაკებების დღის წესრიგში არა მხოლოდ სომხეთ-ევროკავშირის პარტნიორობის გაღრმავება, არამედ რეგიონული საკითხებიც იყო. სხვა თემებთან ერთად, მათ განიხილეს ევროკავშირის მხარდაჭერა “ტრამპის მარშრუტის“ მიმართ.
პრესკონფერენციაზე მირზოიანმა განაცხადა, რომ მათ განიხილეს რეგიონის განბლოკვის უფრო ფართო შესაძლებლობები, ასევე ტრამპის მარშრუტის (TRIPP) პროექტის განხორციელება.
“დამატებითი შესაძლო ნაბიჯები, მათ შორის სომხეთ-თურქეთის საზღვრის გახსნა და მსხვილი ინფრასტრუქტურული პროექტების განხორციელება, მნიშვნელოვნად შეცვლის მთელი რეგიონის ეკონომიკურ და პოლიტიკურ არქიტექტურას“, – განაცხადა მირზოიანმა.
ევროკავშირის გაფართოების კომისარმა მარტა კოსმა ხაზი გაუსვა სომხეთის ცენტრალურ როლს რეგიონული ინტეგრაციის დღის წესრიგში:
“ჩვენ ბევრი რამის გაკეთება შეგვიძლია სამხრეთ კავკასიაში, როგორც კავშირის დღის წესრიგის ნაწილი. თუმცა, ეს მხოლოდ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობის წყალობით არის შესაძლებელი“.
კოსის თქმით, TRIPP დღის წესრიგის მხოლოდ ნაწილია. მიმდინარეობს მოლაპარაკებები სომხეთის, აზერბაიჯანის, თურქეთისა და ევროპის ოთხმხრივი დაჯგუფების შესაქმნელად. თუმცა, მან ამ საკითხთან დაკავშირებით არანაირი დეტალი არ დააზუსტა და მხოლოდ დაამატა:
“ევროკავშირი აქ არის, რათა დაეხმაროს სამშვიდობო შეთანხმების განხორციელებაში და მხარი დაუჭიროს სომხეთს “მშვიდობის გზაჯვარედინის“ პროგრამის განხორციელებაში“.
“მშვიდობის გზაჯვარედინი“ არის ინიციატივა მთელი რეგიონის განბლოკვის მიზნით, რომელიც სომხეთის მთავრობამ შეიმუშავა.
“ტრამპის გზა საერთაშორისო მშვიდობისა და კეთილდღეობისთვის“ (TRIPP) არის გზა, რომელიც სომხეთის ტერიტორიის გავლით დააკავშირებს აზერბაიჯანის მატერიკულ ნაწილს მის ანკლავ ნახიჩევანთან.
