საქართველოს საპატრიარქო არ აპირებს აღიაროს უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალია. ვის მხარესაა იგი ამ ომში?
საქართველოს საპატრიარქო უკრაინის ომზე
უკრაინამ მიმართა მსოფლიო ეკლესიებს აღიარონ მისი ავტოკეფალია. რას აპირებს საქართველოს საპატრიარქო და ზოგადად, როგორია ქართული ეკლესიის დამოკიდებულება უკრაინის ომთან დაკავშირებით.
ომის დაწყებიდან დღემდე საქართველოს საპატრიარქომ უკრაინის ომთან დაკავშირებით რამდენიმე განცხადება გააკეთა.
პირველი ოფიციალური განცხადება ომის დაწყების დღესვე გავრცელდა – “ომია ზოგიერთ ქვეყანაში, ჩვენ ვწუხვართ”, “ვლოცულობთ, ჩვენ ვცდილობთ, არ მივიღოთ მონაწილეობა“, “გულისტკივილით ვადევნებთ თვალს უკრაინასთან მიმართებაში შექმნილ დაძაბულ ვითარებას“, – ვკითხულობთ განცხადებაში.
იმავე დღეს საქართველოს პატრიარქმა ილია მეორემ Twitter-ზე დაწერა, რომ თუ საომარი მოქმედებები უკრაინაში მალე არ შეწყდება, ეს მსოფლიო ტრაგედიად გადაიქცევა.
არც პირველ ოფიციალურ განცხადებაში და არც Twitter-ზე გამოქვეყნებულ ტექსტში სიტყვა “რუსეთი” ნახსენები არ იყო.
- “ღმერთს ვთხოვე სწრაფად მოვმკვდარიყავი”. მარიუპოლელი გოგოს ისტორია
- “მე-40 დღეს ამოვიყვანეთ ნანგრევებიდან”. კიევის მახლობლად რუსეთის ჯარმა ცხედრები და ნანგრევები დატოვა
- ტატიანა, მისი ალისა და ნიკიტა – ერთი საშინელი ფოტოს ისტორია
16 მარტს, ომის 21-ე დღეს, საპატრიარქოს განცხადებაში პირველად გაჩნდა სიტყვა რუსეთი:
სამწუხაროდ, უკრაინაში რუსეთის მიერ წარმოებული საომარი მოქმედებები გრძელდება, რასაც ათასობით ადამიანის სიცოცხლე ეწირება.
5 აპრილის განცხადებაში, რომელსაც ბუჩას ხოცვა-ჟლეტვის ამსახველი ფოტო/ვიდეო მასალის გავრცელება უძღოდა წინ, მეტი სიმძაფრე და ემოცია გაჩნდა:
„მიუხედავად ომის სასტიკი „კანონებისა“, მსგავსი სიმძიმე, რაც კადრებში ჩანს, ძნელი წარმოსადგენია. ყოველივე ამის ხილვამ შეუძლებელია, ადამიანი სრულად არ შეძრას“
ამ განცხადებების პარალელურად, საქართველოს საპატრიარქო აგროვებს ჰუმანიტარულ ტვირთს უკრაინისთვის და მრევლს მშვიდობისთვის ლოცვისკენ მოუწოდებს.
ქართული ეკლესიის რუსული გზავნილები
თეოლოგი ბექა მინდიაშვილი ამბობს, რომ საპატრიარქოს განცხადებები მისი რუსეთთან ისტორიული დამოკიდებულების კონტექსტში უნდა წავიკითხოთ.
კონტექსტი კი, მისი თქმით, იმაშია, რომ წლების განმავლობაში საქართველოს საპატრიარქო რუსეთის პოლიტიკის გამზიარებელი და გამტარია და გადამწყვეტ მომენტებში რუსეთის პოზიციის მხარდამჭერი.
მაგალითად, საქართველომ რუსეთისა და კონსტანტინოპოლის დაპირისპირებაში რუსეთის მხარე დაიჭირა და კრეტაში ძალიან მნიშვნელოვან ფორუმს – მსოფლიოს მართლმადიდებელი ეკლესიების საერთო კრებას არ დაესწრო.
ასევე, საქართველოს საპატრიარქომ არ დაუჭირა მხარი უკრაინის ეკლესიის ბრძოლას დამოუკიდებლობისთვის, რომელიც რუსეთის გავლენებისგან გათავისუფლების ნაწილი იყო. საქართველომ ამ დრომდე არ აღიარა უკრაინის მართლმადიდებელი ეკლესიის ავტოკეფალია, რომელიც ამ ეკლესიამ 2019 წელს მოიპოვა.
თეოლოგი ბასილ კობახიძე ფიქრობს, რომ ეკლესიის რიტორიკა „სახელისუფლებო პროპაგანდაში ჯდება“ და ამ პროპაგანდის მსგავსად „საზოგადოებას შიშებით კვებავს“.
„მართლმადიდებლები ვართ გარშემორტყმული მტრებით; დღე-დღეზე უნდა მოვიდეს ანტიქრისტე; ჩვენ გვებრძვის დასავლეთი, ამერიკა, რომელიც არის ბაბილონის მეძავი და რომელსაც მართავენ ებრაელი მასონები”, – კობახიძის თქმით, ეს არის რუსული გზავნილები, რომლებსაც ერთი ერთში იმეორებს საქართველოს საპატრიარქო, უქადაგებს ამ ყველაფერს საკუთარ მრევლს.
მისივე თქმით, ამ ანტისემიტურ “მესიჯებში” ძალიან კარგად ჩაჯდა ვოლოდიმერ ზელენსკის ებრაელობაც – ქადაგების დროს მღვდლები ზელენსკის ადანაშაულებენ მომხდარში:
„და აქ იკვრება მთელი წრე – ებრაელი, მასონი, ჰომოსექსუალი ზელენსკი, რომელიც არის ქართველი მართლმადიდებელი ვაჟკაცის პირველი მტერი“.
იგივეს ამბობს რუსული ეკლესიაც:
„უკრაინის პატრიარქმა კირილმა თქვა, რომ უკრაინა ისჯება გარყვნილების გამო. იმის გამო, რომ იქ გეი პარადები იმართება, პირდაპირ, სიტყვა-სიტყვით ასე თქვა. რასაც ჩვენი სასულიერო პირებიც ბანს აძლევენ. მაგალითად, სპირიდონი რომელიც ამბობს, რომ უკრაინა ისჯება იმის გამო, რომ ჰყავს ებრაელი, გეი პრეზიდენტი“, – ამბობს ბექა მინდიაშვილი.
- “უკრაინა ომს აგებს. ზელენსკიმ ომი ვერ აიცილა”. ვინ დგას საქართველოში რუსული პროპაგანდის უკან
- აბა ომი გინდათ?! – ვინ და რატომ აძლიერებს საქართველოში ომის ბუნებრივ შიშს? ექსპერტების შეფასებები
ბასილ კობახიძის თქმით, საქართველოში რელიგიური პრორუსულობა უკრაინის ომთან ერთად არ დაწყებულა. ათწლეულებია ქართულ ეკლესიაში მეხუთე კოლონა მოქმედებს, რომელმაც თავის “საქმე” კარგად იცის და მეთოდურად ქადაგებს რუსეთის ნარატივს:
“როდესაც ომი დაიწყო, ილია მეორეს არ დასჭირვებია ეპისკოპოსები შეკრება და ახსნა თუ რა მესიჯებია გასავრცელებელი. ეს ყველაფერი ისედაც კარგად ჩაჯდა მათი ქადაგებების სტილში“.
კობახიძე ამბობს, რომ ეკლესიის კედლებში პროპაგანდა განსაკუთრებით საშიშია:
“რუსეთის მაგალითზე ჩვენ ვხედავთ როგორ მუშაობს პროპაგანდა. და როცა ეს სამღვდელოების სახელით კეთდება, მას კიდევ უფრო მეტი ძალა აქვს“.
უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალია – ხომ არ დადგა დრო აღიარების?
2019 წლის 5 იანვარს, კონსტანტინოპოლის პატრიარქმა, ბართლომემ, ხელი მოაწერა ტომოსს – დოკუმენტს, რომელიც უკრაინის ახალი მართლმადიდებელი ეკლესიის კანონიკურ სტატუსს ადასტურებს. ამით, დასრულდა უკრაინ საუკუნოვანი ბრძოლა (საბჭოთა პერიოდის გამოკლებით) ავტოკეფალიის მოპოვებისთვის.
უკრაინა გახდა მე-15 დამოუკიდებელი, მართლმადიდებელი ეკლესია. მას შემდეგ სამ წელზე მეტი გავიდა, თუმცა საქართველოს ეკლესიას მისი დამოუკიდებლობა დღემდე არ უღიარებია.
ამის მიზეზად საქართველოს საპატრიარქო ასახელებს იმას, რომ ჯობია არ იჩქაროს და კარგად წაიკითხოს, რას ამბობს ამის შესახებ ტომოსი [ტომოსი არის ერთგვერდიანი საეკლესიო დოკუმენტი, ეკლესიის დამოუკიდებლობის დეკლარაცია. მასში მკაფიოდ არის განსაზღვრული ახალი ეკლესიის საზღვრები._JAMnews]
“ახლა არის დრო, რომ დასრულდეს ტომოსის კითხვა,” – ირონიულად ამბობს ბექა მინდიაშვილი.
მისი თქმით, უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიის აღიარება ახლა ომში მყოფი უკრაინისთვის ძალიან მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა იქნებოდა. თუმცა, ეს მოლოდინი მას არ აქვს.
შესაბამისად, საქართველოში არ ელოდებიან იმასაც, რომ საქართველოს ეკლესია უკრაინის მხარდაჭერის გამოსახატად გაწყვეტს ურთიერთობას რუსეთის საპატრიარქოსთან.
29 მარტს უკრაინის რადაში დარეგისტრირდა კანონპროექტი, რომელიც ქვეყანაში რუსეთის საპატრიარქოს აკრძალვას გულისხმობს. ასევე უკრაინის ეკლესია მოუწოდებს კონსტანტინოპოლის პატრიარქს უკრაინის მოსკოვს დაქვემდებარებული ეკლესიის საკითხის გადაწყვეტას.
თეოლოგებს ვკითხეთ, ამ მოცემულობაში, ხომ არ უნდა დაფიქრდეს საქართველოს საპატრიარქოც რუსეთის საპატრიარქოსთან ოფიციალური ურთიერთობის გაწყვეტაზე.
ბასილ კობახიძე ამბობს, რომ საქართველოს ეს ჯერ კიდევ 2008 წლის აგვისტოს ომის დროს უნდა გაეკეთებინა:
„მაშინ უნდა გაეწყვიტა ევქარისტიული კავშირი რუსეთის საპატრიარქოსთან. რაც, რა თქმა უნდა არ გააკეთეს და არც გააკეთებენ. რადგან, მკაფიოდ არც კი უწოდებს ეკლესია რუსეთს აგრესორს, ზოგადი სადღეგრძელოებით შემოიფარგლება“.
ამის მოლოდინი არც ბექა მინდიაშვილს აქვს, ვინაიდან, მისი თქმით, „საქართველოს საპატრიარქო წლების განმავლობაში იყო რუსული განწყობების მთავარი გენერატორი საქართველოში“.
გადახედავს თუ არა საპატრიარქო პოზიციებს
საქართველოს საპატრიარქოს საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურის უფროსმა, დეკანოზმა ანდრია ჯაღმაიძემ JAMnews-ს უთხრა, რომ იმის გასაგებად, რას ამბობს საპატრიარქო უკრაინის ომზე “კიდევ ერთხელ ყურადღებით უნდა გადავიკითხოთ საპატრიარქოს განცხადებები”.
საპატრიარქოს ტელევიზიის 2022 წლის 14 აპრილის გადაცემაში, “გზაგასაყართან”, რომლის წამყვანი თავად ანდრია ჯაღმაიძეა, იგი ერთ-ერთში იმეორებს სახელისუფლებო რიტორიკას უკრაინის ომზე. ყველა მიმართულებით, მათ შორის, მხარდაჭერის ნაწილშიც, რადგან ხაზს უსვამს, რომ, ეკლესიამ გააგზავნა ჰუმანიტარული ტვირთი, გამოხატა გულისტკივილი განცხადებებში:
“არავისგან მოყოლა არ გვჭირდება, რა ხდება ომის დროს. ჩვენ სულ ცოტა ხნის წინ, 2008 წელს, ჩვენი თვალით ვნახეთ რა შეიძლება მოჰყვეს დაუფიქრებელ ნაბიჯებს” .
“უმრავლესი ეკლესიები არ ცნობენ უკრაინის ავტოკეფალიას და საქართველომაც არ უნდა იჩქაროს” – ეს არის მთავარი გზავნილი ამ გადაცემიდან.
გადაცემის ერთ-ერთი სტუმარი, თეოლოგი ლევან აბაშიძე ამბობს, რომ თუ საქართველოს საპატრიარქო უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალიას აღიარებს, ის დაუპირისპირდება რუსეთის ეკლესიას:
“რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესია არ არის მარტო რუსეთი… შენ იმწუთში წყვეტ ურთიერთობას რუსეთის ეკლესიებთან, რომელიც არის ევროპაში, ამერიკაში, სადაც უამრავი ემიგრანტი ქართველი დადის და ასე შემდეგ. რუსეთშიც 800 ათასია [ამ რეპლიკას ჯაღმაიძე ამბობს]. ეს დიდი პრობლემაა, თუ გაწყდა ეს ურთიერთობა, მოძღვარი ეტყვის, რომ გადაწყვიტეთ, ან აქ ეზიარებით, ან ჩახვალთ თბილისში და იქ ეზიარებით”
ჯაღმაიძე ამბობს, რომ საკითხის დასმა – უნდა აღიაროს თუ არა საქართველომ ახლა უკრაინის ეკლესიის ავტოკეფალია, არასწორი და ზედაპირულია.
“არაფერი გამონაკლისი არ ვართ, 15 ეკლესიიდან აღიარებული აქვს ოთხს.
საქართველოს ეკლესიამ რომ გამოაცხადა ავტოკეფალია, იმ დროიდან საკმაოდ დიდი ხნის მანძილზე მოცდა მოგვიწია, ვიდრე კონსტანტინოპოლმა აღიარა ჩვენი ეკლესია. 73 წელი ველოდეთ ამას”, – დასძენს ჯაღმაიძე.
საქართველოს საპატრიარქო უკრაინის ომზე
