სომხური მედია: ნოემბერში თბილისში ხელი მოეწერება სამშვიდობო დოკუმენტს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის. რას ამბობენ თბილისში?

საქართველო შუამავალი სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის

პრაღაში ევროპული საბჭოს და საფრანგეთის პრეზიდენტების შუამავლობით გამართული ალიევის და ფაშინიანის შეხვედრის შემდეგ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულების დადების საკითხი გააქტიურდა.

ამ შეხვედრის შემდეგ გავრცელებულ განცხადებაში ნათქვამი იყო, რომ აზერბაიჯანმა და სომხეთმა კიდევ ერთხელ დაადასტურეს თავიანთი ერთგულება გაეროს წესდებისა და 1991 წლის ალმა-ათის დეკლარაციის მიმართ, რომლის მიხედვითაც ორივე მხარე აღიარებს ერთმანეთის ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს.

აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა, ილჰამ ალიევმა კი ჟურნალისტებთან პრაღაშივე განაცხადა, რომ არ გამორიცხავს, სომხეთის მხრიდან „კეთილი ნების“ შემთხვევაში, ამ წლის ბოლომდე ხელს მოაწერენ სამშვიდობო შეთანხმებას.  

შესაბამისად, პრაღის შეხვედრის შემდეგ სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობაში ორი მნიშვნელოვანი საკითხი გამოიკვეთა:

• ისინი აღიარებენ ერთმანეთის ტერიტორიულ მთლიანობას; 
• დაიწყო მუშაობა მათ შორის სამშვიდობო შეთანხმებაზე.

სომხურ მედიაში ვრცელდება ინფორმაცია, რომ თბილისში სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო ხელშეკრულების გაფორმება იგეგმება.

“ეს შეიძლება მოხდეს ნოემბრის ბოლოს – დეკემბრის დასაწყისში” – წერს სომხური გამოცემა „ჰრაპარაკი“ დაუსახელებელ წყაროებზე დაყრდნობით.

პორტალი ამტკიცებს, რომ თბილისში სამშვიდობო ხელშეკრულების ე.წ. „დასავლურ ვერსიას“ მოეწერება ხელი, რაც იმას ნიშნავს სომხეთის ოფიციალურ და საბოლოო უარს იტყვის ყარაბაღზე.

ჯერჯერობით არც სომხური, არც აზერბაიჯანული ოფიციალური წყაროები ამ ინფორმაციას არ ადასტურებენ. სომხეთში საზოგადოების ნაწილი ვარაუდობს, რომ ეს არის ჭორი, რომელიც პრორუსულმა ოპოზიციამ ფაშინიანის და დასავლეთის წინააღმდეგ საპროტესტო ტალღის ასაგორებლად გაავრცელა.

იგეგმება თუ არა თბილისში მსგავსი შეხვედრა და დოკუმენტის ხელმოწერა? ამ კითხვით JAMnews-მა საქართველოს საგარეო უწყებასაც მიმართა.

საქართველოს როლი სომხეთ-აზერბაიჯანს შორის მოლაპარაკებებში

აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის საქართველო შუამავლობა ახალი არ არის და გასულ წელს ამ მიმართულებით გარკვეული ნაბიჯები გადაიდგა.

ოქტომბერში პრაღაში სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მიღწეული შეთანხმების შემდეგ ასევე გამოიკვეთა ამ პროცესში საქართველოს როლი.

აზერბაიჯანის პრეზიდენტის პრესსამსახურის ინფორმაციით, პრაღაში,  მრგვალი მაგიდის ფორმატში სიტყვით გამოსვლისას, ალიევმა ისაუბრა სამხრეთ კავკასიაში სამმხრივ – აზერბაიჯანი-საქართველო-სომხეთის რეგიონული თანამშრომლობის მნიშვნელობაზე სამხრეთ კავკასიაში მშვიდობისა და სტაბილურობის უზრუნველსაყოფად.

პრაღის შეხვედრის შემდეგ, 24 ოქტომბერს ალიევი თბილისში ჩამოვიდა და პრემიერ ღარიბაშვილთან შეხვედრაზე, სხვა საკითხებთან ერთად, როგორც ჩანს, აზერბაიჯანსა და სომხეთს შორის მიღწეულ შეთანხმებაზეც ისაუბრეს.

შეხვედრის შემდეგ საქართველოს პრემიერ-მინისტრმა აღნიშნა, რომ საქართველო აცხადებს სრულ მზადყოფნას, გააგრძელოს მშვიდობიანი პოლიტიკის ხელშეწყობა.

გაჩნდა მოლოდინი, რომ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის სამშვიდობო შეთანხმებაში საქართველო გარკვეულ როლს ითამაშებს.

რამდენიმე დღის წინ სომხურ მედიაში გავრცელდა ინფორმაცია, რომ ამ შეთანხმების გაფორმება თბილისში იგეგმება და ამ მხრივ აქტიური მუშაობა მიმდინარეობს

ამ საკითხთან დაკავშირებით JAMnews-მა საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროს მიმართა. უწყებაში გვითხრეს, რომ აღნიშნულთან დაკავშირებით კომენტარს არ აკეთებენ.

მიუხედავად ამისა, ფაქტია, რომ თბილისი-ბაქო-ერევნის კონტაქტები ბოლო დროს საგრძნობლად გააქტიურებულია.

ალიევის თბილისში ვიზიტის შემდეგ, საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაციამ გაავრცელა განცხადება, რომ ღარიბაშვილი და სომხეთის პრემიერ-მინისტრს ნიკოლ ფაშინიანს ესაუბრა ტელეფონით.

როგორც მთავრობის მიერ გავრცელებულ რელიზშია ნათქვამი, კოლეგებმა საუბრისას საქართველო-სომხეთის თანამშრომლობის დღის წესრიგის სხვადასხვა საკითხი განიხილეს. გარდა ამისა, სომხეთის პრემიერმა ქართველ კოლეგას მიაწოდა ინფორმაცია 31 ოქტომბერს, სოჭში გამართული სამმხრივი შეხვედრის შედეგების შესახებ, რომელსაც სომხეთის, აზერბაიჯანისა და რუსეთის ლიდერები ესწრებოდნენ.

მთავრობის ადმინისტრაციის პრესსამსახურის ინფორმაციით, ირაკლი ღარიბაშვილმა და ნიკოლ ფაშინიანმა ასევე გაცვალეს მოსაზრებები რეგიონში მჭიდრო თანამშრომლობისა და ამ დროისათვის მიმდინარე საკითხების შესახებ. 

კომენტარი თბილისიდან

რამდენად რეალისტური ჩანს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის ამ შეთანხმების თბილისში ხელმოწერა და ეს თუ მართლაც მოხდა, რა მნიშვნელობა ექნება მას როგორც რეგიონისთვის, ასევე საერთაშორისო პოლიტიკისთვის? ამ კითხვით JAMnews-მა საერთაშორისო ურთიერთობების დოქტორს, GIPA-ს პროფესორს, თორნიკე შარაშენიძეს მიმართა:

“ამის შანსი აშკარად არის და ეს დაეტყო ყველაფერს. ორივე მხარისთვის ხელშეკრულების გაფორმება დღეს ყველაზე მისაღებია. სომხეთი მიხვდა, რომ მათი დამცველი არავინ არ არის და აზერბაიჯანთან კომპრომისი უნდა გამოძებნონ. რუსეთი მათ არ იცავს და ამას ძალიან კარგად მიხვდნენ.

მეორე მხრივ, აზერბაიჯანშიც, როგორც ჩანს, ხვდებიან, რომ ამაზე უფრო მეგობრული და კონსტრუქციული მთავრობა, რაც დღეს სომხეთში არის, არ მოვა და ახლა არის მშვიდობის მიღწევის შანსი. პლუს, აზერბაიჯანში ხვდებიან, რომ, თუ ახლა დაიწყებენ ახალ ომს და შეეხებიან უშუალოდ სომხეთის ტერიტორიას, შეიძლება, აქ უკვე რუსეთი ჩაერიოს.

ეს მომენტები ორივე მხარეს ძალიან კარგად აქვს გააზრებული და ჩვენთვისაც კარგია და რეგიონისთვისაც, რომ საქართველომ შეინარჩუნა ნეიტრალური სტატუსი მოყოლებული იქიდან, რაც ყარაბაღში ომი დაიწყო 1980-იანი წლების ბოლოს.

საქართველომ ორივესთან შეინარჩუნა მეგობრული ურთიერთობა და ორივესთვის არის მისაღები პარტნიორი არამხოლოდ იმიტომ, რომ მეგობრული ურთიერთობა შეინარჩუნა, არამედ იმითიც, რომ საქართველოს ამ კონფლიქტში არავითარი ეგოისტური ინტერესი არ გააჩნია.

ჩვენ არ ვართ რუსეთი, რომელსაც ეგოისტური ინტერესები აქვს. რეგიონში ჩვენ მხოლოდ მშვიდობა გვინდა, რადგან ეს ჩვენ გვაწყობს ყველანაირად, ამიტომ ორივესთვის მისაღები პარტნიორი ვართ.

ამ შეთანხმების თბილისში გაფორმება კი, რა თქმა უნდა, ხაზს გაუსვამს იმას, რომ ჯერ ერთი, რეგიონში რუსეთის როლი ძალიან სერიოზულად  შესუსტდა და მეორე,  ჩვენი როლი გაიზარდა. ამიტომ, ეს თუ მართლა ასე მოხდება, ყველასთვის იქნება ძალიან კარგი.

თურქეთი არ არის მისაღები პარტნიორი სომხეთისთვის, მოსკოვი – აზერბაიჯანისთვის და ალბათ, უკვე აღარც სომხებისთვის, რადგან გაფუჭდა მათ შორის ურთიერთობა, ომში რომ არ დაეხმარნენ. ჩვენ კი ორივესთვის მისაღები ვართ, ამ კონფლიქტში ყოველთვის ვიყავით და ვართ ნეიტრალურები, მონაწილეობა არ მიგვიღია და არ იქნება გასაკვირი, თუ მართლა თბილისში მოეწერება ხელი ამ დოკუმენტს.

რაც შეეხება ფაშინიანის და პუტინის შეხვედრას – ის განსაკუთრებულს არაფერს ნიშნავდა. ასე მარტივი ხომ არ არის რუსეთის გათიშვა. ეს აზერბაიჯანისა და სომხეთის მხრიდან გარკვეულწილად ვალის მოხდას ნიშნავდა და მეტს არაფერს. ასე რომ არ იყოს, მაშინ იქვე მოაწერდნენ ხელს და ეს იქნებოდა. 

ვიდრე უკრაინაში ომი დაიწყებოდა, რუსეთი ძალიან ლობირებდა 3+3 ფორმატს, სადაც ჩვენ, რა თქმა უნდა, არ შვედით, მაგრამ უკრაინის ომმა სიტუაცია სერიოზულად შეცვალა და ჩვენ, რეგიონს, მოგვცა შანსი, რომ სამმხრივ ფორმატზე ავლაპარაკდეთ, რუსეთის გარეშე. ის ფორმატი ჩვენთვის, რა თქმა უნდა, მისაღები არ იყო, რადგან  ჯერ ერთი, დასავლეთს გამორიცხავდა და როდესაც რუსეთთან დასავლეთის გარეშე ჯდები, იქ შენ ძალიან დაუცველი ხარ. მაგრამ სამი რეგიონული სახელმწიფო ჩვენთვის, რა თქმა უნდა, მისაღებია. აქ გასაყოფი არავისთან არაფერი გვაქვს. და ეს დასავლეთსაც აწყობს. ამის უკან დასავლეთი რომ დგას, ცხადია. თბილისის როლის წამოწევა ამ რეგიონში, რა თქმა უნდა, ირიბად დასავლეთის როლის გაზრდას ნიშნავს, რადგან რეგიონში დასავლეთის პირველ მოკავშირედ ჩვენ მოვიაზრებით. ამიტომ თუ პროცესი მართლა ასე წავიდა, ვიმეორებ, ყველასთვის ძალიან კარგი იქნება.”