პანდემია - შანსი მმართველი პარტიისთვის? საუბარი თორნიკე შარაშენიძესთან და კორნელი კაკაჩიასთან
საქართველოში კორონავირუსის პანდემია პოლიტიკურ კრიზისს და საარჩევნო წელს დაემთხვა. საგანგებო მდგომარეობამ და მკაცრმა კარანტინმა პოლიტიკური აქტივობა ქვეყანაში მინიმუმამდე შეამცირა. თუმცა, წინასაარჩევნოდ ბევრი საკითხი კვლავაც მოსაგვარებელი რჩება.
რა შეცვალა კორონავირუსმა საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაში, რას უნდა ველოდოთ არჩევნებზე და ვის წისქვილზე დაასხა წყალი შექმნილმა კრიზისმა – ამ საკითხებზე JAMnews-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში ექსპერტებმა თორნიკე შარაშენიძემ და კორნელი კაკაჩიამ ისაუბრეს.
დიმიტრი ავალიანი: დღეს ჩვენ ვსაუბრობთ კორონავირუსულ პანდემიაზე და მის გავლენაზე ამჯერად საქართველოს პოლიტიკურ ცხოვრებაზე. იმის შესახებ, თუ რა შეიცვალა ამ მოვლენის გამო და რა შეიცვლება. დღეს ჩვენ ვსაუბრობთ თორნიკე შარაშენიძესთან, GIPA-ს პროფესორთან და კორნელი კაკაჩიასთან, საქართველოს პოლიტიკის ინსტიტუტის ხელმძღვანელთან.
ასე მოხდა, რომ საქართველო წელს მწვავე პოლიტიკური კრიზისიდან გადაეშვა ახალ კრიზისში – ეს არის ეპიდემია, კარანტინი და ის პოლიტიკური პროცესი რაც მიმდინარეობდა, ახლა შეჩერებულია, დაპაუზებულია. თუმცა, წელს საარჩევნო წელია და რაღაც სახით პოლიტიკურ პროცესს ამ არჩევნებზე უნდა ჰქონდეს გავლენა და უნდა ქონდეს შედეგიც. ბატონ თორნიკეს მინდა ვკითხო პირველ რიგში, დღევანდელი მოცემულობით, დღევანდელ ვითარებაში შესაძლებელია თუ არა, რომ შემოდგომაზე არჩევნები ჩატარდეს ისე, რომ ეს არჩევნები მეტ-ნაკლებად ასახავდეს ხალხის ნებას?
თორნიკე შარაშენიძე: გულისხმობთ დაპირებისამებრ სისტემა შეიცვლება თუ არა?
– მათ შორის ამასაც…
თორნიკე შარაშენიძე: როცა პოლიტიკური პარტია ერთხელ მოატყუებს და გადააგდებს ხალხს, ეს რა თქმა უნდა ბევრჯერ შეიძლება მოხდეს. მაგრამ მე ვფიქრობ, ორი მიზეზის გამო ისინი ამჯერად აღარ გადააგდებენ ხალხს.
პირველი იმიტომ,რომ ამჯერად ეს მოხდა მოლაპარაკებების, კომპრომისის შედეგად და ამ ყველაფერს ესწრებოდნენ ჩვენი დასავლელი პარტნიორები და უკვე მათი ძალიან უხეში გადაგდება იქნება თუკი ისევ იგივე ჩაიდინეს.
და მეორე, ისინი თავს ახლა გრძნობენ საკმაოდ დაჯერებულად “ქართული ოცნების” კვალობაზე, ეს ხელისუფლება ამ კრიზის ასე თუ ისე გაუმკლავდა. აქ დიდი როლი რა თქმა უნდა იმანაც ითამაშა, გაგვიმართლა ჩვენც და გაუმართლა მთავრობასაც იმაში, რომ ნორმალური პროფესიონალები აღმოჩნდნენ თავის ადგილას, ჯანდაცვის სფეროში, იგივე ლუგარის ლაბორატორიაში, იგივე დაავადებათა კონტროლის ეროვნულ ცენტრში.
აქ, რა თქმა უნდა, უნდა ვახსენოთ ამერიკის დახმარება. ეს რომ არა, იგივე ლუგარის ლაბორატორია არ იარსებებდა საერთოდ და ეს ყველაფერი უცბად დაეწერა პლიუსში მთავრობას.
ორ რამეს მინდა ხაზი გავუსვა და ამას აღარ დავუბრუნდები. ეს წესიერი ადამიანები, პროფესიონალები, რომლებიც აღმოჩნდნენ თავის ადგილას და ამ მხრივ ქვეყანას ნამდვილად გაუმართლა, იმიტომ, რომ სამწუხაროდ, არც თუ ისე ბევრი სფეროა, სადაც მუშაობენ პროფესიონალი ადამიანები და მეორე, ქართული ოცნების მთავრობების კვალობაზე, გახარია უფრო უნარიანი პრემიერ-მინისტრი ჩანს. ეს არის. ამ ორი ფაქტორის გამო ისინი გრძნობენ თავს თავდაჯერებულად. რამდენად გამართლებულია მათი თავდაჯერება, ეს გამოჩნდება.
- კორონავირუსი და ბოლო ჟამის ეკლესია. საუბარი გია ნოდიასთან და ბექა მინდიაშვილთან
- პანდემიის ეკონომიკა – სად არის გამოსავალი კრიზისიდან? საუბარი ბესო ნამჩავაძესთან და ანდრია გვიდიანთან
- მოსაზრება: რა უნდა გააკეთონ უკრაინამ, საქართველომ და მოლდოვამ დასავლური ინტეგრაციის გასაგრძელებლად კრიზისის პირობებში
რა თქმა უნდა, ყველაფერი დასრულებული არ არის, იმიტომ რომ ერთია ასე თუ ისე გაუმკლავდე ვირუსს, კარანტინს, შეზღუდვების დაწესების გზით მეტნაკლებად და კიდევ პროფესიონალების დახმარებით. მაგრამ მეორეა როგორ გამოხვალ ეკონომიკური კრიზისიდან , რომელიც ჩვენ გვექნება და როგორც მოგეხსენებათ არჩევნები შემოდგომაზეა, წიწილებს კიდევ შემოდგომაზე ითვლიან, როგორც იტყვიან.
– ბატონო კორნელი, თქვენ თუ ეთანხმებით, რომ მმართველი პარტია არის მომგებიან მდგომარეობაში ამ ფონზე?
კორნელი კაკაჩია: რა თქმა უნდა. პრინციპში, ჩვენ ვიცით, რომ როცა კრიზისული სიტუაციაა, ბევრ სახელმწიფოში ასე ხდება ხოლმე, როცა ომია ან პანდემია, ხდება ე.წ. Rally ‘Round the Flag ანუ საერთო დროშის ქვეშ გაერთიანება და ამ დროს ვიწროპარტიული ხედვები ზოგადად კარგავს აქტუალობას.
ზუსტად ეს მომენტია ახლა, მაგრამ ჩვენ თანდათანობით, რაც უფრო ვცილდებით პანდემიას, შევდივართ პოსტკრიზისულ სიტუაციაში, ეს ფენომენი იკლებს და აქამდე თუ ვთქვათ მოსახლეობის ნაწილი მზად იყო რომ სხვადასხვა შეხედულებები… მათ შორის პოლიტიკასთან დაკავშირებული მეორეხარისხოვნად მიაჩნდა, ასე აღარ იქნება.
ამაში განსაკუთრებით დიდ როლს ითამაშებს ალბათ, თუ როგორი გეგმა იქნება პოსტკრიზისული მოწესრიგების, განსაკუთრებით სოციალურ -ეკონომიკური მდგომარეობის გაუმჯობესების, განსაკუთრებით წინასაარჩევნო პერიოდში.
მით უმეტეს, რომ ერთია ეს სოლიდარობა, რაც საზოგადოებამ და მათ შორის ოპოზიციურმა პოლიტიკურმა პარტიებმა გამოიჩინეს. მაგრამ მეორეა, როცა ეს ყველაფერი დამთავრდება ან შენელდება, შემდეგ რას შვრება, რამდენად იქნება შესაბამისობაში საზოგადოების ინტერესებთან? და სწორად ამაზე თუ რამდენად ექნება პასუხი მმართველ პარტიას, ამაზე იქნება ბევრი რამე დამოკიდებული, მათ შორის რა შედეგი ექნება როგორც ოპოზიციურ პოლიტიკურ პარტიებს, ისევე მმართველ პარტიას.
– ბატონო თორნიკე, ისმის ასეთი მოსაზრებაც, რომ მმართველ პარტიას პრინციპში აწყობს საგანგებო მდგომარეობის გაგრძელება რაც შეიძლება დიდხანს. თქვენი აზრით, აწყობს მას ეს პოლიტიკურად?
თორნიკე შარაშენიძე: ერთის მხრივ აწყობს, მაგრამ მეორეს მხრივ, ამით თუ ეკონომიკას ისე ჩაკლავს, რომ შეიძლება პროტესტი მიიღოს შემოდგომაზე, ამ მხრივ რა თქმა უნდა არ აწყობს.
ჩემი აზრით, მალე დასრულდება კარანტინი და საგანგებო მდგომარეობა, თუნდაც იმიტომ, რომ თვითონაც კარგად ხვდებიან – ამის გაგრძელება მათაც დააზიანებთ, რომ აღარაფერი ვთქვათ ქვეყანაზე.
ამას გააკეთებს, ჩემი აზრით და მერე უკვე ყველაფერი იმაზეა დამოკიდებული, მართლა რამდენად მოიპოვებენ ფინანსურ დახმარებას უცხოეთიდან. შიდა ვალი რამდენი უნდა აიღონ. შეიძლება (მთავრობამ) შიდა ვალიც აიღოს, მაგრამ ამ მხრივ შეზღუდულია შესაძლებლობები. ეს ხომ ამერიკა არ არის. ამერიკას შეუძლია უზარმაზარი შიდა ვალი აიღოს.
გააჩნია, სამ მილიარდზე იყო საუბარი. მართალი გითხრათ, სამ მილიარდში ცოტა ეჭვი მეპარება. ორი მილიარდიც (დოლარი) კარგი იქნება საქართველოსნაირი ქვეყნისთვის. ორი მილიარდი მივიღეთ ჩვენ, თუ არ ვცდები, 2009 წელს და მერე კიდევ ორი. ასე რომ, ორი მილიარდიც რომ იყოს წელს, ეს უკვე უზარმაზარი დახმარებაა. ჩვენი ეკონომიკა არის სულ 17 მილიარდი დოლარი, თუ არ ვცდები და უკვე დიდი წილია 2 მილიარდი 17-დან თავისთავად. კიდევ მნიშვნელოვანია, რომ მაშინდელი დახმარება, ვგულისხმობ 2009-2010 წლის დახმარებას, აქედან ნახევარი იყო გრანტი, ნაჩუქარი ფული და ახლა როგორი სახის იქნება ეს დახმარება, ჯერჯერობით გაურკვეველია. არამგონია, მთლიანად გრანტი იყოს. ამას არც თვითონ ამბობენ.
– ბატონო კორნელი, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ კი, რაღაც დოზით წარმატებულად იმუშავა ხელისუფლებამ, რაღაც დადებითი შედეგები არის, თუმცა ისიც ვთქვათ, რომ დიდი კრიტიკა გაისმა, განსაკუთრებით ეკონომიკური პროგრამის გამო, რომელიც მთავრობამ დადო. და მკაცრი ჯარიმების პოლიტიკამაც საკმაოდ იმოქმედა, ჩემი დაკვირვებით, ხალხზე. ყველაზე მეტად საუბარი იყო იმაზე, რომ არასამართლიანია და შერჩევითია ეს შეზღუდვები. თქვენი აზრით, იმოქმედებს თუ არა ეს მმართველი პარტიის რეპუტაციაზე მომავალ თვეებში, არჩევნებამდე?
კორნელი კაკაჩია: მე მაინც მგონია, რომ ცოტა ნაკლებად იმოქმედებს. მართალია, საზოგადოების ნაწილი აღშფოთებულია ამასთან დაკავშირებით, მაგრამ არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ არსებობს თეორიული და პრაქტიკული შანსიც, რომ მთავრობამ საერთოდ ჩამოწეროს ეს ვალები არჩევნების წინ. ანუ პირიქით, გამოიყენოს ეს ჯარიმები, რომელიც სადღაც 7 მილიონამდეა. ეს რაც მინუსად ეთვლება, შეიძლება პლუსადაც აქციოს. ასე რომ, ამაზე აპელირება მე მგონი არ ღირს.
ასევე მინდა თორნიკე რაზეც საუბრობდა, იმ თემაზეც ვისაუბრო რამდენიმე სიტყვით. პრინციპში, ის თანხები, რაც საქართველომ უნდა მოიზიდოს, ასე ადვილი არ არის მათი მოზიდვა, იმიტომ რომ კონკურენცია საკმაოდ დიდია. ჩვენს გარდა არის განვითარებადი, ასევე განვითარებული ქვეყნების უზარმაზარი რიგი. ეს რესურსები არ არის ულევი.
მართალია, ჩვენ იმდენი არ გვჭირდება, როგორც იტალიას, საფრანგეთს და ა.შ მაგრამ ფაქტია, რომ კონკურენცია თანხების მოზიდვასთან დაკავშირებით საკმაოდ დიდია და აქედან გამომდინარე მთლად ისე, რომ გარანტირებულად გვქონდეს ის თანხა, ასე მე ვერ ვიფიქრებდი. ასე ადვილი არაა თანხების მოზიდვა.
ასე რომ, ამ ყველაფერს საბოლოოდ ექნება მნიშვნელოვანი ეფექტი წინასაარჩევნო გარემოზე.
ფაქტობრივად, რომ არ ყოფილიყო კრიზისი, “ქართული ოცნების” ხელისუფლების იმიჯი საკმაოდ შერყეული და მისი რეიტინგიც საკმაოდ დაცემული იყო, მაგრამ ამ კრიზისმა შეიძლება ითქვას, რომ ეს ყველაფერი აწია.
მაგრამ კიდევ ერთხელ ვამბობ, თუ რამდენად დამაჯერებელ პროგრამას წარმოადგენს ხელისუფლება, მათ შორის ეს იქნება დამარწმუნებელი, როგორც ბიზნესსექტორისთვის, ასევე უბრალო მოქალაქეებისთვის, ადამიანებისთვის ვინც სამსახურები დაკარგა, ამას ექნება დიდი მნიშვნელობა წინასაარჩევნო პერიოდში.
– ანუ არჩევნების ბედი დიდწილად არის დამოკიდებული, თუ რა თანხებს მოიზიდავს ხელისუფლება და რამდენად დამაჯერებლად აჩვენებს ხალხს? ბატონო თორნიკე, ნიშნავს თუ არა ეს ყველაფერი, რომ კორონავირუსის პანდემიის ფონზე, ოპოზიცია აგებს უბრალოდ, მას ხელჩასაჭიდი და საიმედო არაფერი აქვს?
თორნიკე შარაშენიძე: ოპოზიციის ნაწილმა დაუშვა შეცდომა. ოპოზიცია, ჩვენ ვნახეთ, რომ ამ ვირუსის ფონზე მათი პოზიცია არ იყო ერთიანი. ნაწილი გაჩუმდა, ნაწილი შეეცადა,რომ კონსტრუქციული ყოფილიყო და ნაწილი გადავიდა ზედმეტ კრიტიკაზე. ჩემი აზრით, ნაწილმა აშკარად გამოაჩინა, რომ ჩასაფრებულის პოზიციაში იყვნენ. ჯერ ერთი, ერთიანობა დაირღვა და ეს უკვე მთავრობისთვის იყო მომგებიანი, მეორე, ბუნებრივია მთავრობა მშვენივრად ჩაეჭიდა და გამოიყენა ის არაკონსტრუქციული კრიტიკა და ის საკმაოდ არაადეკვატური განცხადებები, რომლებიც ოპოზიციის მხრიდან გაისმა.
– მაგალითის დასახელება თუ შეგიძლიათ?
თორნიკე შარაშენიძე: არ დავკონკრეტდები, მაგრამ ხან დააბრალეს, რომ ფულს აკეთებენ ერთჯერად ტესტებზე და ა.შ. ამან საბოლოოდ ოპოზიცია დააზარალა, მიუხედავად იმისა, რომ ოპოზიციის ბევრი ლიდერი ადეკვატურად იქცეოდა. მაგრამ ნაწილი, რომელმაც ასე ვთქვათ, ვერ გამოიჩინა მოთმინება და იჩქარა ძალიან, ჩემი აზრით აშკარად დააზარალა.
თუმცა, ისევ და ისევ წინ არჩევნებია და არჩევნებიც მაინც საკმაოდ შორსაა, წინ რამდნიმე თვეა დარჩენილი და ამ რამდენიმე თვეში მთავრობამ რამე უნდა მოიმოქმედოს. ერთია ფულის შოვნა და მეორეა რამდენად სწორად დახარჯავ ამ ფულს. რამდენად კარგი ეკონომიკური გუნდი გყავს, რომ ეს ფული სწორად განკარგო. ესეც ძალიან მნიშვნელოვანია.
თუმცა, კორნელის დავეთანხმები მეც, მთავარი პრობლემა იქნება ფულის შოვნა, ეს ასე მარტივად არ იქნება. ჩვენ მაშინ, როცა მივიღეთ მილიარდები, ეს განაპირობა ომმაც. ანუ ჩვენ რიგში პირველები დაგვაყენეს. რიგს გადავახტით, ასე ვთქვათ. ომის მერე წავიდა საუბარი, რომ ჩვენთვის ფული მოეცათ. ომის მერე უცბადვე დადგა მსოფლიო ფინანსური კრიზისი და ჩვენ მაშინ რიგში პირველები ვიდექით. ახლა რიგში პირველები არ ვდგავართ. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი.
კორნელი კაკაჩია: ანუ ერთმანეთს ეწინააღმდეგება ჩვენი ნარატივი, რასაც ხელისუფლება ცდილობს წინ წამოწიოს, რომ საქართველო როგორც ქვეყანა, ნაკლებად დაზარალდა. გასაგებია, ამას რატომ აკეთებენ, ტურიზმის ხელახლა მოსაზიდად, მაგრამ მეორეს მხრივ, ეს ნარატივი არ უწყობს ხელს ზუსტად ამას. თუ ნაკლები ზარალი მიიღე, ჩვენ ვიცით ქვეყნები, რომლებსაც სერიოზული ზარალი მიაყენა პანდემიამ. ბუნებრივია ,აქედან გამომდინარე კონკურენცია რა თქმა უნდა, იქნება.
-ბატონო თორნიკე, თუმცა დღის წესრიგში რჩება ის საკითხი, შეთანხმება, რომელსაც ოპოზიციამ და ხელისუფლებამ მიაღწიეს. თქვენ ამბობთ, რომ ხელისუფლება ამას მაინც შეასრულებს? არ აქვს საფუძველი, რომ არ შეასრულოს?
თორნიკე შარაშიძე: ბოლომდე გამორიცხული არ არის და გეტყვით რატომაც. შეიძლება გადაწყვიტონ იმ დიდ სახლში, სადაც წყვეტენ ხოლმე ამ ქვეყანაში ძირითად რაღაცეებს, რომ მაინც მთელი მსოფლიო გადართულია პანდემიაზე, არავის არ სცალია. ამერიკის რეაქცია აინტერესებთ უფრო, ევროპის ნაკლებად, როგორც მე ვხედავ. ამერიკაში საპრეზიდენტო არჩევნებია და ჩვენთვის არავის არ სცხელა, ერთხელაც რომ მოვატყუოთ ყველა, დიდი ამბავი. ამის ალბათობა არსებობს ბუნებრივია, მაგრამ მე მგონია, რომ მცირეა.
– არიან ადამიანები, რომელთა ციხიდან გათავისუფლების იმედი ჰქონდა ოპოზიციას. როცა ერთად დასხდნენ და რაღაცეებზე მოილაპარაკეს, მაშინ ითქვა, რომ შეთანხმებას მიაღწიეს, თუმცა ხელისუფლება უარყოფდა. ამბობდა, რომ პოლიტპატიმრები არ ჰყავთ და ა.შ. თუმცა ბოლოს ოქრუაშვილი 5 წლით აღმოჩნდა პატიმრობაში. შედგა პროცესი და მოლოდინის მიუხედავად, უცბად აღმოჩნდა, რომ ხელისუფლება იქცევა არა ისე, როგორც მისგან ელოდა მოლაპარაკების მეორე მხარე…
თორნიკე შარაშენიძე: აქ სამი მომენტია. პირველი, რა თქმა უნდა ეს პუნქტი ყოველთვის იყო ინტერპრეტაციის საგანი. ერთი მხარე ამბობს, პოლიტპატიმრები მე არ მყავს და თქვენ ვის გულისხმობთ არ ვიცით. მეორე ის, რომ პანდემიით ხელისუფლებამ ისარგებლა და მსგავსი რამეები ჩაატრიალა და მესამე ის, რომ ოქრუაშვილის თემა ივანიშვილისთვის არის მნიშვნელოვანი, იმიტომ, რომ მე მგონია, ივანიშვილის გაგების მიხედვით იგი ოქრუაშვილმა გადააგდო. ის ქვეყანაში დააბრუნეს, ძველი ცოდვები, ყველაფერი აპატიეს. თუ “ნაცმოძრაობის” მთავრობას ცოდვები ჰქონდა, იქ ოქრუაშვილსაც მათ შორის ხომ, საკმაოდ დიდი წილიც ამ ცოდვების.
მას ყველაფერი აპატიეს, გმირად აქციეს, გარიგება ბუნებრივია იყო, რომ პოლიტიკაში “ქართული ოცნების” წინააღმდეგ ნუ ჩაერევი. ის ჩაერია და რაკი გარიგება დაარღვია, ბიძინა ივანიშვილი ცხოვრობს, რუსული გამოთქმაა по понятиям. გარიგება დაარღვია ოქრუაშვილმა და შესაბამისად, ხუთწლიან პატიმრობას თავისი ლოგიკა და ახსნა აქვს ივანიშვილის მხრიდან.
-ბატონო კორნელი, თქვენც მინდა გკითხოთ. საარჩევნო სისტემის შეცვლა თქვენი აზრით, რამდენად რეალურია? რომ ბოლომდე მივიდეს და ის შეთანხმება, რომელიც თითქოს შედგა, მაგრამ მაინც ვერ შედგა, რომ განხორციელდეს?
კორნელი კაკაჩია: თეორიულად ყველაფერი შესაძლებელია და როგორც მმართველი გუნდის წარმომადგენლები ამბობენ, ისინი მზად არიან ამის გასაკეთებლად. მაგრამ აქ არის უამრავი პრობლემა, არამარტო საარჩევნო კანონთან დაკავშირებით, არამედ, მაგალითად, ასეთი შეკითხვაც შეიძლება დაიბადოს, თუ რამდენად შესაძლებელია საერთოდ ამ არჩევნების გამართვა.
მართალია, ფორმალურად არ დამდგარა, მაგრამ მნიშვნელოვანი ამბავია, ბევრ ქვეყანაში გადაწიეს თარიღი. უამრავი საკითხები წამოიწევა, რომელიც დაკავშირებულია პოლიტიკურ კამპანიასთან, როგორ უნდა აწარმოონ პარტიებმა.
ტრადიციულად ჩადიოდნენ, ხვდებოდნენ. ახლა, ამ პანდემიის პირობებში ყველაფერი იცვლება. რამდენად მზად არიან პოლიტიკური პარტიები ამისთვის? მნიშვნელობა არ აქვს მართველი პარტია იქნება თუ ოპოზიციური. ონლაინრეჟიმში იქნება თუ სხვა ალეტრნატიული გზები ამომრჩეველთან შეხვედრის და რამდენად ეფექტური იქნება?
ბუნებრივია, მმართველ ძალას ყოველთვის აქვს უპირატესობა. მის ხელშია ტელევიზიები, ადმინისტრაციული რესურსი და ამ კუთხით კიდევ უფრო ნაკლები შანსი აქვს ამ პირობებში ოპოზიციას. რამდენად მზად არიან, ეს ისეთი შეკითხვაა, რომელიც პოლიტიკურ პარტიებს უნდა დავუსვათ. მე მესმის, რომ ამ საკითხზე ახლა შეიძლება ბევრი არ საუბრობს, მაგრამ ეს არის ლეგიტიმური შეკითხვა. ეს კარგად უნდა გაანალიზდეს.
კიდევ ერთხელ ვამბობ, ჩვენს გარდა, სხვა ბევრ ქვეყნებშიც საუბრობენ ამაზე. ეს განსჯის საგანია. მე იმის თქმა არ მინდა, თითქოს ვემხრობი არჩევნების გადადებას ან არ გადადებას, მაგრამ აქ არის გამოწვევები, რომლებზეც აშკარად საჭიროა გარკვეული საუბარი, რათა შემდეგ არ იყოს საუბარი იმაზე, რომ არჩევნები გაიმართა, შედეგებია მიუღებელი. ზოგი თვლის ლეგიტიმურად, ზოგი არა, როგორც საპრეზიდენტო არჩევნების დროს იყო. ჩვენ ახლა აშკარად არ გვაწყობს ასეთი რყევები.
ჩვენ ყოველ წელს ვერ გავმართავთ არჩევნებს, ფაქტია. ამიტომ, არჩევნები უნდა გაიმართოს ნორმალურ ვითარებაში. ყველა მოთამაშისთვის მისაღები უნდა იყოს თამაშის წესები. ასევე ეს უნდა იყოს სამართლიანი და ამ ყველაფერს რამდენად პასუხობს პანდემიური პერიოდი და რამდენად მზად არიან თვითონ პოლიტიკური პარტიები, ეს არის ის საკითხები, რომელზეც ჩვენ გარკვეული დისკუსია გვჭირდება.
-ბატონო თორნიკე, თქვენ თუ ეთანხმებით, რომ ზოგადად წინასაარჩევნო კამპანია ამ სიტუაციაში იქნება პრობლემური?
თორნიკე შარაშენიძე: ძალიან ცოტა დრო რჩება. ახლა ზაფხულია და ამისთვის არავის არ სცხელა. ზაფხულში ხალხი ცდილობს დაისვენოს, მოგეხსენებათ და რჩება დაახლოებით თვენახევარი საარჩევნო კამპანიისთვის, რაც არც თუ ისე ბევრია, მით უმეტეს ოპოზიციისთვის, რომელსაც არ აქვს მთელი რიგი უპირატესობები, რაც გააჩნია მმართველ ძალას ამ ქვეყანაში. მათ შორის ადმინისტრაციული რესურსი, რომელიც მხოლოდ მმართველ ძალას აქვს. აი ეს არის. ამითაც დაარტყა ძალიან სერიოზულად პანდემიამ ოპოზიციის შანსებს.
– ხშირად საუბრობენ, არა მხოლოდ საქართველოში, გაგვიგია რომ სხვადასხვა ქვეყნებში წერენ და საუბრობენ იმის შესახებ, რომ “კორონა კლავს დემოკრატიას”. პანდემია ზოგადად დემოკრატიული პროცესისთვის რამდენად დამაზიანებელი გამოდგა და დამაზიანებელი იქნება თქვენი აზრით?
კორნელი კაკაჩია: გარკვეული გამოწვევები შეიქმნა არამხოლოდ დემოკრატიულ სახელმწიფოებისთვის , არამედ ავტორიტარული სახელმწიფოებისთვისაც. პანდემია არ არჩევს ხომ ამას.
ორი დღის წინ ბრიტანელმა ჟურნალისტმა ჩამომართვა ინტერვიუ, რომელიც ხვალ ან ზეგ გამოქვეყნდება, სადაც ზუსტად ამაზე წერს. მისი თეზისი იყო ასეთი, რამდენად დემოკრატიულმა სახელმწიფოებმა უფრო კარგად გაართვეს თავი და საქართველოს მაგალითის მოყვანა უნდოდა, როგორც შედეგის, რომ სახელმწიფოს აქვს ასეთი შედეგი.
თუმცა ეს თეზისი რამდენად დამტკიცებადია, ცალკე საუბრის თემაა. მაგრამ ფაქტია, რომ სერიოზული პრობლემები შეიქმნა. ვიღაცეებს მიაჩნიათ, რომ ავტორიტარულმა ქვეყნებმა, მაგალითად ჩინეთმა და სხვა სახელმწიფოებმა უფრო კარგად გაართვეს თავი , თუმცა არსებობს მაგალითები სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის…
– რუსეთი აიღეთ თუნდაც. რუსეთმა ვერ გაართვა თავი რეალურად…
კორნელი კაკაჩია: რუსეთი, კი ბატონო. ეს დავა ალბათ გაგრძელდება მათ შორის აკადემიურ წრეებში. ფაქტია, რომ ყველა დაზარალდა. რაც მთავარია სერიოზული ზარალი მიაყენა საერთაშორისო წესრიგს.
ჩვენ არ ვიცით რა იქნება. ყველა საუბრობს იმაზე, შეიცვლება თუ არა საერთაშორისო დღის წესრიგი. ისევ ისეთი იქნება თუ სხვანაირი. ზოგი ამბობს, რომ შეიცვლება, მეორე მხარე ასაბუთებს, რომ ამით დიდი არაფერი შეიცვლება, მთლიანობაში არსი არ შეიცვლება. თუმცა ვხედავთ რომ პანდემიის შემდეგ სამყარო ისეთი აღარ არის და არც იქნება.
ბევრი რამის გადაფასება მოგვიწევს, მათ შორის კომუნიკაციების, ტრანსპორტის, აბსოლუტურად ყველაფრის, რომლებიც მანამდე ხელშეუხებელი თემები იყო. დისკუსიებიც არ იმართებოდა. ახლა ისეთი თემები წამოიწია და ისეთ თემებზე მსჯელობენ, რომლებიც მანამდე არ განიხილებოდა. მათ შორის როგორ უნდა აღდგეს ფრენები, როგორ უნდა იმოგზაუროს ხალხმა.
გლობალიზაცია – ზოგს მიაჩნია, რომ საერთოდ ამის გამო ხდება ყველაფერი. რადიკალური ჯგუფები ცდილობენ ამაზე აპელირებას, რომ პანდემიის შედეგები გამოიყენონ თავისი პოლიტიკური მიზნებისთვის. ეს არამარტო საქართველოში, მთელ მსოფლიოში ასე ხდება. ბევრი რამ არის, რასაც ვნახავთ კიდევ ამ კრიზის შემდეგ, რომელიც გასაგებია, რომ ყველას გვინდა მალე დასრულდეს, მაგრამ ასე სწრაფად ალბათ არ გადაივლის. გარკვეულ ცვლილებებს შეიტანს ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში,ისე, როგორც პოლიტიკურ დღისწესრიგში.
– ბატონო თორნიკე, ის რაც ბატონმა კორნელიმ აღნიშნა, ჩვენ შეგვიძლია გამოვიყენოთ არგუმენტად, რომ საქართველო როგორც უფრო დემოკრატიული ქვეყანა, ვიდრე ვთქვათ რუსეთი, ჩვენ უფრო წარმატებით ვართმევთ თავს ამ კრიზისს? თუ ეს სადავო თემაა?
თორნიკე შარაშენიძე: არა მგონია მხოლოდ იმის გამო, რომ დემოკრატიულები ვართ. რამდენად დაარტყამს ეს ვირუსი, დამოკიდებულია იმაზე, ვინ უფრო კარგად გამოძვრება ამ პანდემიიდან – დემოკრატიული თუ არადემოკრატიული ქვეყნები.
თუ ეს ვირუსი ამერიკას უფრო დაასუსტებს ვიდრე ჩინეთს , მაშინ შეიძლება ითქვას, რომ დემოკრატიას დაარტყა. ამერიკაა მაინც დემოკრატიის მთავარი ლოკომოტივი ქვეყანაში. საქართველოს რაც შეეხება აქ ისევ და ისევ დემოკრატიასთან ნაკლებ კავშირს ვხედავ.
თუმცა, ერთი საინტერესო მაგალითია – ჩინეთი ალბათ უკეთ გაუმკლავდა ვიდრე რუსეთი. ჩინეთი უფრო არადემოკრატიულია ვიდრე რუსეთი, გაცილებით უკეთ შეუძლია მას პოლიციური სანქციების გამოყენება, გაცილებით უკეთ შეუძლია ინტერნეტის დაბლოკვა. მოგეხსენებათ, იქ ინტერნეტი რეალურად დაბლოკილია. თავისი ადგილობრივი ინტერნეტი აქვთ. რუსეთში ასე არაა, რუსეთში არაა გათიშული ფეისბუქი, იუთუბი და მთლად ასე მარტივი არაა დაუმალო ხალხს სიმართლე. სანახევრო სიტუაციაში როცა არის ქვეყანა ალბათ უფრო უჭირს.
კიდევ ერთი თემა. ალბათ ჩინეთში კიდევ უფრო მეტი დაღუპულია, რადგან ჩინეთში ჯანდაცვის სისტემა საკმაოდ გაუმართავია. გაცილებით გაუმართავი, ვიდრე დასავლეთის ქვეყნებში. დაზღვევა მით უმეტეს ძალიან ცოტას ექნება რა თქმა უნდა. ეს თემაც გასათვალისწინებელია. ასე რომ, ამაზეა დამოკიდებული ვინ უფრო გამოძვრება და ძალიან მნიშვნელოვანი კიდევ ერთი თემაა, რომელიც დიდი ხანია ისმის, მთელი რიგი სახელმწიფოები, ამერიკაც, იაპონიაც კორეაც და უკვე ევროპაც ალაპარაკდა, რომ აპირებენ ჩინეთიდან წარმოების გატანას. აი რა დაარტყამს სერიოზულად ჩინეთს. ამან უფრო შეიძლება დაარტყას , ვიდრე პანდემიამ. პანდემია რეპუტაციულად კი დაარტყამს, მაგრამ უფრო მტკივნეული ბუნებრივია ეს იქნება.
– და ბოლოს ამ თემასაც შევეხოთ – ჩვენი საგარეო პოლიტიკური მიზნები, ევროატლანტიკური ინტეგრაცია. ეს პერსპექტივა დაზარალდა თუ სიტუაცია იგივე დარჩა რაც იყო?
თორნიკე შარაშენიძე: სამწუხაროდ, გამომდინარე ჩვენი ეკონომიკური და დემოკრატიული სტანდარტებიდან, ევროპული ინტეგრაცია ისედაც შეფერხებულია, ამას ემატება ისიც, რომ ევროკავშირი ცოტა არ იყოს დაღლილია გაფართოებით, შესაბამისად სადაც იყო ალბათ იქ დარჩა. დიდი შანსი ისედაც არ გვქონდა უახლოეს მომავალში და არც ამის მერე გვექნება.
-თქვენ ბატონო კორნელი, როგორ ფიქრობთ ახლოს ვართ ევროპასთან თუ უფრო შორს?
კორნელი კაკაჩია: დიდი განსხვავება შეიძლება არ იყოს. ერთადერთი ის არის, რომ იმ დიდ რიგში, სადაც ჩვენ ვდგავართ, პანდემიამ წამოწია სხვა გამოწვევები ამ სახელმწიფოებისთვის და საქართველოს, უკრაინის და ბევრი სხვა უმნიშვნელოვანესი საკითხი, რომელიც ეხება აღმოსავლეთ ევროპის უსაფრთხოებას, ასე ვთქვათ, აღარ არის ისეთი აქტუალური. მანამდეც არ იყო დიდად.
ამან რა თქმა უნდა წინ არ წაგვწია, მაგრამ იმასაც ვერ ვიტყვი, რომ ძალიან უკან დაგვხია. არც მანამდე იყო აქტუალური. ასე რომ ჩვენ უბრალოდ სტაბილურად უნდა გავაგრძელოთ ეს აღებული კურსი.
ასევე კარგი ის არის, რომ პანდემიის დროს კიდევ ერთხელ გამოჩნდა, ვინ არიან ჩვენი ქვეყნის რეალური პარტნიორები და საყრდენი. თუნდაც ევროკავშირის დახმარება, რომელიც მათ გაუწიეს საქართველოს, ეს საკმაოდ მნიშვნელოვანია პოლიტიკურად, მესიჯინგისთვისაც.
იმ მძიმე მდგომარეობაში, რომელშიც ევროკავშირის სახელმწიფოები არიან, ეს არის მე მგონი საკმაოდ მნიშვნელოვანი და ამას აქვს მნიშვნელოვანი პოლიტიკური ფასი. საქართველომაც უნდა გააგრძელოს ჩვენი საშინაო დავალება, რომელიც ვიცით რა არის, იგივე ევროკავშირთან და ასევე ნატო-სთან დაკავშირებით.
