რუსეთი და აფხაზეთი: მცოცავი “ჰარმონიზაცია”
რუსეთი აფხაზეთის საბოლოო „შემოერთების“ დაჩქარებას აშკარად ცდილობს – სოხუმისთვის დიდ სუბსიდიებს გამოყოფს და სანაცვლოდ მოითხოვს, ხელი მოაწეროს ხელშეკრულებებს, რომლებიც რუსეთთან ცხოვრების სხვადასხვა სფეროების „ჰარმონიზაციას“გულისხმობს.
აფხაზი მაღალჩინოსნები ამ შეთანხმებების ხელმოწერას არ ახმაურებენ, მაგრამ სურვილის შემთხვევაში, ისინი ადვილად მოიძებნება რუსეთის სახელმწიფო სტრუქტურების ვებ – გვერდებზე. მაგალითად, რუსულმა “ნოვაია გაზეტამ” შეისწავლა რუსეთსა და აფხაზეთს შორის “საერთო სოციალური და ეკონომიკური სივრცის ფორმირების” პროგრამა, რომელიც დამტკიცდა 2020 წლის ნოემბერში ვლადიმერ პუტინისა და აფხაზეთის დე ფაქტო პრეზიდენტის ასლან ბჟანიას შეხვედრის შემდეგ.
საქართველოში ამ პროგრამას ანექსიის პოლიტიკის გაგრძელებად მიიჩნევენ, რომელსაც რუსეთი ბოლო ათწლეულების განმავლობაში ატარებს. შესაბამისად, როგორც ხელისუფლება, ისე საზოგადოება რუსეთის მხრიდან ამგვარი ”ჰარმონიზაციის” ნებისმიერ მცდელობას ეწინააღმდეგება. თუმცა, როგორც ნოვაია გაზეტას რეპორტიორის, ირინა ტუმაკოვას ჩანაწერებიდან შეიძლება დავასკვნათ, რომელიც ცოტა ხნის წინ სოხუმში იმყოფებოდა, მოსალოდნელი “რუსეთთან შეერთება” აფხაზეთსაც არანაკლებ აშინებს.
- უძრავი ქონება უცხოელებისთვის აფხაზეთში: გაიყიდოს თუ არა
- მოსაზრება: აფხაზეთს ენერგოსისტემის რუსეთისთვის გადაცემა ან უშუქოდ ცხოვრება მოუწევს
- აფხაზეთი: რუსეთთან ახალი ურთიერთობის რისკები. ანალიზი
”ჩვენ გვიყვარს რუსეთი”, – განუცხადა “ნოვაია გაზეტას” აფხაზეთის გენერალური პროკურორის ყოფილმა მოადგილემ და ამჟამად ოპოზიციური მოძრაობის ”აიდგილარას” ერთ–ერთმა ლიდერმა ეშსოუ კაკალიამ, – ამისთვის არ გვიბრძოლია ამდენი წელი ქართველებთან დამოუკიდებლობისთვის, რომ შემდეგ რუსეთში შევიდეთ”.
”ჩვენ თვალყურს ვადევნებთ იმას, რაც ყირიმში ხდება მას შემდეგ, რაც ის რუსული გახდა”, – უთხრა რუსულ გამოცემას ერთ-ერთმა ყოფილმა აფხაზმა მაღალჩინოსანმა, – თუ რუსები ჩვენთან მიწის ყიდვას დაიწყებენ, მალე ვერცერთ პლაჟთან ახლოსაც ვერ მივალთ. თქვენებმა თუ მოინდომეს, რიწის ნაკრძალშიც შენობებს ჩადგამენ.”
“ჰარმონიზაციის ქრონიკები”
„ნოვაია გაზეტას“ ცნობით, რომელიც რუსეთის ხელისუფლების 2009–2020 და 2021 წლის იანვრის თვის ოფიციალურ სტატისტიკას ეყრდნობა, აფხაზეთის „კეთილდღეობის გაუმჯობესება“ რუს გადასახადის გადამხდელებს 63,2 მილიარდი რუბლი დაუჯდათ (დაახლოებით 830 მილიონი აშშ დოლარი). რუსეთის ბიუჯეტისთვის ეს ძალიან დიდი თანხა არ არის, მაგრამ აფხაზეთის ბიუჯეტისთვის ეს ხაზინის 50–70 პროცენტია.
რუსეთმა და აფხაზეთმა “მეგობრობის, თანამშრომლობისა და ურთიერთდახმარების ხელშეკრულებას” 2008 წლის ნოემბერში მოაწერეს – მას შემდეგ, რაც აგვისტოს ომის შემდეგ რუსეთმა ოფიციალურად ცნო სამხრეთ ოსეთი და აფხაზეთი დამოუკიდებელ სახელმწიფოებად. ამავდროულად, რუსეთის ბიუჯეტში გაჩნდა მუხლი: ” ფინანსური დახმარების გაწევა აფხაზეთის რესპუბლიკის სოციალურ-ეკონომიკური განვითარებისთვის “.
2010-2011 წლებში რუსეთისა და აფხაზეთის პარლამენტებმა მოახდინეს შეთანხმებების რატიფიცირება სახელმწიფო საზღვრის ერთობლივი დაცვის, ინვესტიციების ორმხრივი დაცვის, უვიზო მიმოსვლისა და საბაჟო საქმეებში ურთიერთდახმარების შესახებ.
2012 წელს აფხაზეთში რუსული სამხედრო ბაზა ოფიციალურად გაიხსნა, ხოლო თანხები, რომლებსაც რუსეთი რიცხავდა, ყოველწლიურად იზრდებოდა. 2015 წლის თებერვალში რუსეთმა აფხაზეთს შესთავაზა ახალი შეთანხმება – “მოკავშირეობისა და სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ”. 2015 წლის შემდეგ რუსეთის პარლამენტმა შეთანხმების რატიფიცირება მოახდინა აფხაზეთთან დიპლომების ორმხრივი აღიარების, სისხლის სამართლის საქმეებში იურიდიული დახმარების, ასევე სასჯელის მოსახდელად მსჯავრდებულების გადაცემის შესახებ.
რისკები
დღეს აფხაზეთში თითქმის ყველა აბრა ქუჩაში, რეკლამა, ფასების აღნიშვნა რუსულ ენაზეა. მანქანების სანომრე ნიშნები თითქმის არ განსხვავდება რუსულისგან. სასწრაფო დახმარების და საგანგებო სიტუაციების მანქანების გაფორმებაც რუსულებისგანაა “გადმოწერილი”. ახლა რუსეთი დაჟინებით ურჩევს აფხაზეთს, ისევე როგორც სანომრე ნიშნები, კანონმდებლობაც “გადაიწეროს”.
“ჰარმონიზაციის” პროგრამა ორი წელზეა გათვლილი და 45 პუნქტს შეიცავს. მათ შორისაა: ორმაგი მოქალაქეობის და ორმაგი დაბეგვრის, საბაჟო წესებს, ტარიფებს და ა.შ. საკითხების მოგვარება. მაგალითად, არსებობს პუნქტი, რომელიც ავალდებულებს აფხაზეთს უახლოეს თვეებში მიიღოს ნორმა (ანუ რუსულის კოპირება მოახდინოს), რომელიც არეგულირებს არაკომერციული ორგანიზაციების და უცხოური აგენტების საქმიანობას.
ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი პუნქტი მოიცავს აფხაზეთის ენერგეტიკულ სექტორში ინვესტიციების ჩადებას ”რუსეთის ელექტროქსელის კომპანიების” მიერ. ეს 2021 წლის ივნისამდე უნდა მოხდეს. ეს დიდი რისკია საქართველოსთვის, მიიჩნევს რეპორტაჟის ავტორი:
”აფხაზური შელახული ენერგოსისტემა ბევრი ვერაფრითაა მიმზიდველი. მაგრამ მას ენგურჰესი მიეკუთვნება, რომელიც ისე მდებარეობს, რომ აფხაზეთ–საქართველოს საზღვარი მას შუაზე ყოფს… ანუ ის, ვინც ხელში ჩაიგდებს აფხაზურ ენერგეტიკას, ასევე ქართული ელექტროსადგურის “ჩამრთველსაც” მიიღებს“.
თუ ახლა აფხაზეთის ენერგეტიკული სისტემის ხელში ჩაგდება დავალიანების ანგარიშში კანონის შესაბამისად შეუძლებელია, მალე ეს “ჰარმონიზაციის” წყალობით შეიცვლება.
მოსაზრებები
იმას, რომ აფხაზეთი რუსეთში შესვლას აღარ ცდილობს, ჟურნალისტი ანტონ კრივენიუკი არ ეთანხმება .
”აფხაზეთის ხელისუფლებისთვის რუსეთში შესვლა სათადარიგო აეროდრომია, – ამბობს ის. – ისინი ფიქრობენ, რომ როდესაც აქ ყველაფერს ჩავაგდებთ, აქ არის დედა რუსეთი და მიხედავს. მათ არ ესმით, რომ ამ სახით მათ რუსეთიც კი არ მიიღებს. ამ ხალხმა 30 წელი იცხოვრა არა მხოლოდ ფიზიკურ იზოლაციაში, არამედ ინტელექტუალურშიც. მათ წარმოდგენაში რუსეთი არის ფორმატი “ქალაქი სოჭი, 1999″.
ტატიანა პოლოსკოვა, რუსეთის პირველი კლასის სახელმწიფო მრჩეველი და რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ყოფილი თანამშრომელი, რომელიც რუსეთის გარეთ მცხოვრებ რუსებთან დაკავშირებულ პროექტებზე მუშაობდა, პროგნოზირებს, რომ სიტუაცია აფხაზეთში შეიძლება უახლოეს მომავალში სამი სცენარის მიხედვით განვითარდეს:
”თუ ბჟანია პროგრამის განხორციელებას დაიწყებს, ოპოზიცია დაუყოვნებლივ აჯანყდება და პრეზიდენტი დიდხანს ვერ გაძლებს, – მიიჩნევს ტატიანა პოლოსკოვა. – თუ არ შეასრულებს, მაშინ მოვლენების განვითარების სამი ვარიანტი არსებობს. პირველი: რუსეთი აფხაზეთში დანიშნავს ვიღაც ადამიანს, “გარეშე მმართველს “, რომელიც ადგილზე დაიცავს მის ინტერესებს. მეორე: წყვეტს დაფინანსებას. მესამე: დამოუკიდებლობის აღიარებას აუქმებს. თუმცა სხვა ვარიანტიც არსებობს: ყველაფერი დარჩება ისე, როგორც არის ”.
