რეფერენდუმი აზერბაიჯანში

27 სექტემბერს, ღამის ორ საათზე, ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ხელმძღვანელმა, მაზაჰირ ფაჰანოვმა კენჭისყრის წინასწარი შედეგები გამოაცხადა. აზერბაიჯანის მოქალაქეებმა კონსტიტუციის ყველა შესწორებასა და ცვლილებას შესაშური ერთსულოვნებით დაუჭირეს მხარი.

ამომრჩეველთა 84,9-მა პროცენტმა საკუთარი უფლებების ბოროტად გამოყენების შეზღუდვას მისცა ხმა;
85,2 პროცენტი, სოციალური სამართლიანობის სახელით, მიწის საკუთრების უფლების შეზღუდვას მიემხრო;
91,2-მა პროცენტმა კი საპრეზიდენტო ვადის გახანგრძლივებას დაუჭირა მხარი.

ასეთივე მგზნებარე მხარდაჭერა მიიღო პრეზიდენტის არჩევისას ასაკობრივი ცენზის მოხსნის ინიციატივამ და ვიცეპრეზიდენტის პოსტის შემოღების იდეამ.

ТАСС-ისთვის მიცემულ ინტერვიუში ალი ჰასანოვმა აღნიშნა, რომ “ახალი სახელისუფლებო ინსტიტუტი მმართველობის საპრეზიდენტო ფორმის თანამედროვე გამოწვევებთან შესაბამისობას უზრუნველყოფს და ფორსმაჟორულ სიტუაციაში სახელმწიფო მართვის მექანიზმის ოპტიმალური ფუნქციონირებისთვის სათანადო პირობებს შექმნის“.

ევროპის საბჭოს საპარლამენტო კომისია შეშფოთებას გამოხატავს, პრაქტიკულად, ყველა საკონსტიტუციო ცვლილების გამო და აცხადებს, რომ ასეთი რეფორმები ხელისუფლების შტოებს შორის ბალანსს არღვევს და პრეზიდენტს უპრეცედენტო ძალაუფლებას ანიჭებს.

სოციალურ ქსელებში “ვრცელდება” ვიდეორგოლები, რომლებზეც ხმის მიცემის პროცესში გამოვლენილი დარღვევებია აღბეჭდილი.

ქრონოლოგია

დღეს დილის 8 საათიდან აზერბაიჯანში რეფერენდუმი დაიწყო. ქვეყნის მოქალაქეებმა უნდა გადაწყვიტონ, მიიღებენ თუ არა საკონსტიტუციო ცვლილებებს. ცენტრალური საარჩევნო კომისიის ხელმძღვანელმა, მაზაჰირ ფანაჰოვმა განაცხადა, რომ პროცესის მონიტორინგში 53 ათასზე მეტი ადამიანი (მ.შ. 117 საერთაშორისო დამკვირვებელი) მიიღებს მონაწილეობას.

დაწვრილებით საკონსტიტუციო ცვლილებების შესახებ

დამოუკიდებელ სადამკვირვებლო სტრუქტურებსა და ოპოზიციონერ დამკვირვებლებს ხმის მიცემის პროცესის მონიტორინგი აუკრძალეს.

მაზაჰირ ფანაჰოვმა ყველას მოუწოდა, რომ საარჩევნო უბნებში დარღვევის აღმოჩენის შემთხვევაში, ცენტრალურ საარჩევნო კომისიას მიმართონ.

08.26-ზე სააგენტო АПА-მ გაავრცელა ინფორმაცია, რომლის მიხედვითაც, ევროპის საბჭოს საპარლამეტო ასამბლეა რეფერენდუმის მონიტორინგის პროცესში ჩაერთო. 

მოგვიანებით ევროპის კავშირის საპარლამენტო ასამბლეის მონიტორინგის კომიტეტის თანამომხსენებელმა აზერბაიჯანის საკითხებში, სტეფან შენნაკმა აღნიშნა, რომ ხმის მიცემის პროცესი ძალიან კარგადაა ორგანიზებული და ბაქოს ცენტრში კენჭისყრის პროცესში მონაწილეთა უმრავლესობას ქალები შეადგენენ.

ფოტო: apa.az

10.01-ზე АПА-მ საზოგადოებას აუწყა, რომ პრეზიდენტმა და მისმა ოჯახმა ხმის მიცემის პროცესში მიიღეს მონაწილეობა.

ფოტო: apa.az

ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ 10:30-ზე გავრცელებული განცხადების მიხედვით, იმ მომენტში ამომრჩეველთა აქტივობა 12,9 პროცენტს შეადგენდა. 

რეფერენდუმი შემდგარად რომ გამოცხადებულიყო, ხმის მიცემის პროცესში ამომრჩეველთა საერთო რაოდენობის 25%-ს მაინც უნდა მიეღო მონაწილეობა.

ხმის მიცემა 19.00-ზე დასრულდა.

მედია და მსოფლიო

ხელისუფლების მიმართ ლოიალურად განწყობილი მედიასაშუალებები (როგორიცაა, მაგალითად, apa.az) იუწყებოდნენ, რომ საარჩევნო პროცესი იდეალურად მიმდინარეობდა. ოპოზიციური და დამოკიდებელი მედიასაშუალებები კი აღნიშნავდნენ, რომ ხმის მიცემის დროს უამრავი დარღვევა აღინიშნა.

MeydanTV-ს მიხედვით, ახალგაზრდა აქტივისტი, ჯამილ გაჯიევი მაშინ დააკავეს, როდესაც მან საარჩევნო უბანზე ე.წ. “კარუსელი” შენიშნა და პროტესტის გამოთქმა დაიწყო. 

ჯამილ გაჯიევი. ფოტო: აბბას ათილაი

ევროპის საბჭოს ვენეციის კომისიამ თავის პირველად დასკვნაში გააკრიტიკა როგორც საკუთრივ რეფერენდუმის პროცედურა, ისე შეთავაზებული საკონსტიტუციო ცვლილებები.

ამ განცხადებასთან დაკავშირებით პრეზიდენტის თანაშემწემ საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ საკითხებში, ალი ჰასანოვმა დაუყოვნებლივ განაცხადა, რომ “ვენეციის კომისია იძულებული გახდა, პოლიტიკური შეკვეთა შეესრულებინა.“

სოციალრი ქსელები

ისევე, როგორც ნებისმიერი სხვა არჩევნების შემთხვევაში, სოციალურ ქსელებში ახლაც ორი ძირითადი ტენდენცია გამოიკვეთა.

1. ხმის მიცემას აზრი არ აქვს. უკვე მიიღეს გადაწყვეტილება ჩემს ნაცვლად

“არ წავალ არჩევნებზე, და არც ჩემი რომელიმე ნაცნობი წავა.
რატომ?
არავის ვენდობი.”

“ჩვენი საარჩევნო უბნის ხელმძღვანელი ჩემი ნათესავია. მითხრა, რომ სახლში დავრჩენილიყავი, რადგან იქ ჩემს ნაცვლად შეავსებენ ყველაფერს, რაც საჭიროა. ყოველი შემთხვევისთვის, მაინც წავედი. საარჩევნო უბნის გარშემო ვისეირნე. სრული სიცარიელე დამხვდა. იქ არავინაა.”

“წავედი და ხმა მივეცი. შეიძლება ითქვას, რომ “სინდისი სუფთა მაქვს”; მაგრამ ძალიან გავბრაზდი – ასეთ თავხედურ დარღვევებს არ ველოდი – ერთი ურნა უკვე მთლიანად გავსებული იყო. საღამოს უფრო დაწვრილებით გზავნილს დავწერ.”

2. წამოდექით და საკუთარი სამოქალაქო პოზიცია გამოხატეთ

“მე საარჩევნო უბანში გამოვცხადდი და რეფერენდუმში მივიღე მონაწილეობა – იმიტომ, რომ არ შემრცხვეს, როდესაც შვილიშვილები მკითხავენ, თუ რას ვაკეთებდი მაშინ, როდესაც ეს ქვეყანა ინგრეოდა.”

“პრობლემა ისაა, რომ ჩვენი ხალხი ძალიან პასიურია. ზოგიერთს უწყება არ მიუტანეს და ფეხებზე ჰკიდია, სხვებმა კი საერთოდ არ იციან, რა ხდება და მეკითხებიან, თუ ვის მივცემ ხმას.
ნუ იქნებით პასიურები, თორემ ხვალ ყველაფერი კიდევ უფრო ცუდად იქნება. მოდით არჩევნებზე და თქვენი სამოქალაქო პოზიცია გამოხატეთ.”

გამოქვეყნდა 26.09.2016