რატომ ვერ შეაჩერა ჰამასი ისრაელის უსაფრთხოების სისტემამ?
ისრაელ-პალესტინა – რატომ მოხდა კრიზისი
ჰამასი ისრაელში 7 ოქტომბრის გამთენიისას შეიჭრა საჰაერო, საზღვაო და სახმელეთო გზებით. მათ დახვრიტეს მშვიდობიანი მოსახლეობა და მძევლები აიყვანეს.
ამ სტატიის გამოქვეყნების მომენტში თითქმის 700-მდე ადამიანის დაღუპვის შესახებაა ცნობილი, მათგან 400-მდე ის ახალგაზრდები იყვნენ, რომლებიც ესწრებოდნენ მუსიკალურ ელექტრონულ ფესტივალს და რომლებიც ჰამასის ბოევიკებმა დახვრიტეს. ისრაელის მედიის ცნობით, დაახლოებით ათასი ისრაელელი დაატყვევეს და გადაიყვანეს ღაზის სექტორში. ისრაელის საპასუხო სარაკეტო დარტყმებმა ღაზის სექტორზე სულ მცირე 370 ადამიანის სიცოცხლე იმსხევრპლა.
„ისრაელისთვის უცხო არ არის ტერორისტული თავდასხმების თავიდან აცილება, მაგრამ ეს თავდასხმა უპრეცედენტო იყო, სწორედ იმიტომ, რომ სრულიად მოულოდნელად დაიწყო.
ისრაელის არმიისთვის მოულოდნელი აღმოჩნდა ეს ყველაფერი, მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანა ათწლეულების განმავლობაში იყო ტექნოლოგიური ძალა და ამაყობდა მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე შთამბეჭდავი სამხედრო და წამყვანი სადაზვერვო სააგენტოებით.
ისრაელის ხელისუფლების მიმართ ბევრი კითხვაა. ისრაელს არ უნახავს ქვეყნის ტერიტორიაზე ამ ტიპის შეჭრა 1948 წლის ომის შემდეგ.
როგორ შეეძლო ტერორისტულ დაჯგუფებას მსოფლიოს ერთ-ერთი ყველაზე ძლიერი ქვეყნის ტერიტორიაზე შეჭრა?” – ამბობს CNN-ის პოლიტიკური კომენტატორი ჯოშუა ბელინგერი.
„მთელი სისტემა ჩავარდა. ეს არ არის მხოლოდ ერთი კომპონენტი. აშკარაა, რომ მთელი თავდაცვის არქიტექტურა ჩამოიშალა“, – ამბობს ჯონათან კონრიკუსი, ისრაელის თავდაცვის ძალების ყოფილი წარმომადგენელი საერთაშორისო სტრუქტურებში.
საინტერესო კომენტარი გააკეთა ისრაელის სამხედრო ექსპერტმა, დევიდ გენდელმანმა. BBC-ისთან მან ახსნა, თუ რატომ არ იყო ისრაელი მზად ჰამასის თავდასხმისთვის:
„ისრაელის დაზვერვა ასე აფასებდა საკითხს: ახლა ესკალაცია წამგებიანი იყო ჰამასისთვის. ბოლო კვირებში ღაზაელებს მიეცათ ისრაელში მუშაობის მეტი ნებართვა, ასევე ყატარის ფულის კიდევ ერთი ტრანში შევიდა ღაზაში და ა.შ. და ამიტომაც, ითვლებოდა, რომ ღაზას ამჟამინდელი მოთხოვნები მეტ-ნაკლებად დაკმაყოფილებული იყო და გამორიცხავდნენ რაიმე ტიპის საბრძოლო მოქმედებებს. სამხედრო მოძრაობებს კი ჩვეულებრივ “სეზონურ წრთვნებს” ეძახდნენ, რომელიც აქამდეც ყოფილა არაერთხელ.“
მისი განმარტებით, დაზვერვამ ასევე არ გამოავლინა ოპერაციისთვის დაუყოვნებელი მომზადება.
„ამიტომ, არმია მოდუნდა, საზღვარზე საბრძოლო მზადყოფნა არ იყო. ჰამასმა ნამდვილად სრულ მოულოდნელობას მიაღწია თავდასხმაში, რაც თავად ჰამასისთვისაც კი მოულოდნელი იყო” – აღნიშნა ექსპერტმა.
გენდელმანის თქმით, ეს კიდევ ერთხელ ცხადყოფს: შეცდომაა, როცა “დაზვერვა უფრო მეტად აკვირდება განზრახვის მოტივაციას და არა- განზრახვის შესაძლებლობას. და არასწორია, რომ მტრის ქმედებების ამოცნობა იმის მიხედვით ხდება თუ რა აწყობთ ან არ აწყობთ. ეს იწვევს დამღუპველ შედეგებს.”
აშკარაა, რომ ისრაელის დასახლებები არ იყო საკმარისად დაცული
მას შემდეგ, რაც 2005 წელს ისრაელის არმია ღაზიდან გამოვიდა, ისრაელმა მილიარდობით დოლარი დახარჯა საზღვრის დაცვაზე. ითქვა, რომ თავდაცვის ძალებს შეეძლოთ ნებისმიერი შეტევის მოგერიება ღაზის სექტორიდან ისრაელის მიმართულებით გაშვებული ნებისმიერი იარაღიდან.
სამხედროებმა ასევე განაცხადეს, რომ ეს ხელს შეუშლიდა ტერორისტების შეჭრას საჰაერო ან მიწისქვეშა გვირაბების გზების გამოყენებით. სარაკეტო თავდასხმების შესაჩერებლად ისრაელმა გამოიყენა რკინის გუმბათი, ეფექტური სარაკეტო თავდაცვის სისტემა, რომელიც შეიქმნა აშშ-ს დახმარებით.
ისრაელმა ასევე დახარჯა ასობით მილიონი დოლარი ე.წ. ჭკვიანი სასაზღვრო სისტემის შესაქმნელად სენსორებითა და მიწისქვეშა კედლებით, რომელიც დასრულდა 2021 წლის ბოლოს.
ისრაელის ოფიციალური პირები სავარაუდოდ გამოიძიებენ სად და როგორ ჩავარდა ეს სისტემები. ისრაელმა განაცხადა, რომ ჰამასმა 3000-ზე მეტი რაკეტა გაუშვა, მაგრამ არ გამოუქვეყნებია მონაცემები იმის შესახებ, თუ რამდენი იქნა განადგურებული. ოფიციალური პირები ამ დრომდე კომენტარს არ აკეთებენ.
აარონ დევიდ მილერმა, ახლო აღმოსავლეთში სახელმწიფო დეპარტამენტის ყოფილმა მომლაპარაკებელმა, თქვა, რომ ღაზის სექტორის მახლობლად ისრაელის საზღვრები “აშკარად არ არის სათანადოდ დაცული”.
„გაანადგურე ღაზის ავტონომია“ – როგორი იქნება ისრაელის პასუხი?
FOOTAGE: Israeli tanks currently being transported to Gaza. Ground incursion could be commencing soon into Gaza according to recent statements from IDF officials. #gaza #palestine #israel #IDF pic.twitter.com/EEyBtjEnfp
— Stellar Man (@stellarman22) October 8, 2023
ისრაელის პასუხი ახლა უფრო მეტს მოითხოვს, ვიდრე უბრალოდ ძლიერ საზღვრებს.
თავდაცვის სამინისტროს სპიკერმა რიჩარდ ჰეხტმა 8 ოქტომბერს განაცხადა, რომ მათი მიზანია ”მომდევნო 12 საათში ღაზის ანკლავის მიწასთან გასწორება და ყველა ტერორისტის განადგურება.
„ჰამასი გადაიხდის უკიდურესად დიდ ფასს, თუმცა ამას გარკვეული დრო დასჭირდება. ჩვენ მზად ვართ არეულობისთვის და ნებისმიერი თავდასხმის მცდელობისთვის, თუ ასეთი განმეორდება“, – თქვა ჰეხტმა.
პრემიერმინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ იმუქრება, რომ „ალყაში მოქცეულ პალესტინის ანკლავს უდაბნო კუნძულად გადააქცევს“.
ნეთანიაჰუს ოფისმა განაცხადა, რომ პრემიერმინისტრი ესაუბრა გერმანიის, უკრაინის, იტალიისა და დიდი ბრიტანეთის ლიდერებს, რომლებმაც „მხარდაჭერა გამოხატეს ისრაელის უფლებაზე, დაიცვას საკუთარი თავი.“
რა ხდება ღაზის სექტორში
ისრაელთან საზღვრის გასწვრივ მცხოვრებმა პალესტინელებმა ტელეფონებზე მიიღეს შეტყობინებები ისრაელის სამხედროებისგან, რომლებიც მათ მოუწოდებდნენ, დაეტოვებინათ სახლები.
”მაგრამ ჩვენ წასასვლელი არსად გვაქვს”, – განუცხადა “ალ ჯაზირას” აჰმედ აბუ ამრამ, სამი შვილის მამამ, რომლის ოჯახიც საზღვართან ახლოს ცხოვრობს.
„ჩვენი სახლი დაბომბვის საფრთხის ქვეშაა, საზღვრის მიმდებარე ტერიტორია ომის ზონას ჰგავს. არ არსებობს ტრანსპორტი, რომელიც სადმე წაგვიყვანს. ისინი, ვინც იძულებულნი არიან დატოვონ თავიანთი სახლები, აფარებენ თავს სკოლებს იმ იმედით, რომ ისრაელი მათ არ დაბომბავს“, – ამბობს ის.
თურქეთის პრეზიდენტმა რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა 8 ოქტომბერს განაცხადა, რომ ”ორი სახელმწიფოს შექმნა ერთადერთი გზაა რეგიონში მშვიდობის მისაღწევად. და აუცილებელია შეიქმნას დამოუკიდებელი პალესტინის სახელმწიფო, რომლის დედაქალაქი იერუსალიმშია“.
„პალესტინელი ხალხი არსად მიდის და აქვს საკუთარი თავის დაცვის უფლება. ჩვენ ვიბრძოლეთ 100 წლის განმავლობაში და კიდევ 100 წელს ვიბრძოლებთ, თუ საჭირო იქნება“, – განუცხადა “ალ ჯაზირას” პალესტინის ელჩმა ბრიტანეთში ჰუსამ ზომლომ.
ისრაელი პალესტინასთან სამშვიდობო მოლაპარაკებებში 2014 წლის შემდეგ აღარ მონაწილეობს. პალესტინაში საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვები აჩვენებს, რომ პალესტინელების უმრავლესობა პრეზიდენტ მაჰმუდ აბასის უმოქმედობაში ადანაშაულებს და მისი გადადგომა სურს.
გერმანიამ განაცხადა, რომ გადახედავს პალესტინის დახმარებას ისრაელზე ჰამასის თავდასხმის შემდეგ. განვითარების სამინისტრომ განმარტა, რომ ქვეყანა პირდაპირ არ აფინანსებს პალესტინის ხელისუფლებას, მაგრამ ჯამში მათ 250 მილიონი ევროს დახმარებას დაჰპირდა.
„ეს თავდასხმები ისრაელზე არის წყალგამყოფი, ამიტომ ჩვენ გადავხედავთ ყველა ჩვენს ვალდებულებას.“ – თქვა გერმანიის განვითარების მინისტრმა სვენია შულზემ.
