რატომ არ დაუჭირა მხარი თურქეთმა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებს? კომენტარი ბაქოდან
რატომ არ დაუჭირა მხარი თურქეთმა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებს
თურქეთი ნატოს წევრი ერთადერთი ქვეყანაა, რომელმაც რუსეთის წინააღმდეგ საერთაშორისო ეკონომიკურ სანქციებს მხარი არ დაუჭირა. უკრაინის წინააღმდეგ რუსეთის საოკუპაციო ომის დაწყების შემდეგ, ოფიციალური ანკარა აგრძელებს მჭიდრო კავშირების შენარჩუნებას როგორც კიევთან, ასევე მოსკოვთან.
რა არის თურქეთის ასეთი ქცევის მიზეზი? აზერბაიჯანელი პოლიტიკოსის კომენტარი.
- მშვიდობიანი მოსახლეობის ხოცვა-ჟლეტა უკრაინაში. ფოტო
- როგორ დაზარალდება სომხეთის ეკონომიკა უკრაინის ომის გამო
სპეციალურ ვებსაიტზე, Strawpoll-ზე ჩატარებულმა გამოკითხვამ აჩვენა, რომ თურქეთის დიდი ქალაქების მცხოვრებთა თითქმის 40 პროცენტი, რუსეთის პოლიტიკას უკრაინის წინააღმდეგ ომში, მხარს უჭერს.
ანკარა არ შეუერთდა რუსეთის წინააღმდეგ დაწესებულ საერთაშორისო სანქციებს. თურქეთი, ერთადერთი ასეთი ქვეყანაა ჩრდილოატლანტიკური ალიანსის წევრებს შორის. ქვეყნის პრეზიდენტის რეჯეფ თაიფ ერდოღანის ინიციატივით, სტამბოლში უკრაინისა და რუსეთის წარმომადგენლებს შორის პირისპირ და ჯერჯერობით ყველაზე ნაყოფიერი მოლაპარაკებები გაიმართა.
რით აიხსნება ოფიციალური ანკარას ასეთი პოზიცია? რაშია თურქეთის მოსახლეობის მხრიდან კრემლის პოლიტიკის მხარდაჭერის საიდუმლო?
კომენტარი
აზერბაიჯანელი პოლიტიკოსი, ოპოზიციური პარტია “რესპუბლიკური ალტერნატივის” ერთ-ერთი ლიდერი ნატიგ ჯაფარლი ამბობს, რომ აქ მთავარ როლს ეკონომიკური და გეოპოლიტიკური ფაქტორები თამაშობს.
„დავიწყებ ეკონომიკური ფაქტორებით.
თურქეთსა და რუსეთს შორის სავაჭრო ბრუნვა საკმაოდ დიდი რიცხვებით არის გამოხატული. 2021 წელს, რუსეთის ექსპორტმა თურქეთში 26,5 მილიარდი დოლარი შეადგინა. ამ მოცულობაში ლომის წილი ბუნებრივ აირსა და ნავთობ პროდუქტებს აქვს. თურქეთისთვის ეს ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ეს ქვეყანა გაზს რუსეთიდან იაფად ყიდულობს.
ასევე არის გაზსადენი “თურქული ნაკადი”, რომელიც თურქეთს გაზის კერად აქცევს.
თავად თურქეთიც საკმაოდ დიდ ექსპორტს ახორციელებს რუსეთში. 2021 წელს ეს მაჩვენებელი 6,5 მილიარდი დოლარი იყო. ეს კიდევ ერთხელ აჩვენებს რუსეთის ბაზრის მნიშვნელობას თურქეთისთვის, განსაკუთრებით სოფლის მეურნეობისთვის.
მნიშვნელოვანი მოცულობა აქვს ორ ქვეყანას შორის ტურისტულ ურთიერთობებსაც. 2019 წლის პანდემიამდე, რუსეთიდან თურქეთში მოგზაურობების რაოდენობამ რეკორდულ მაჩვენებელს – 11 მილიონს მიაღწია. 2021 წელს კი, ჯერ კიდევ პანდემიის პირობებში, რუსეთიდან თურქეთში 4,7 მილიონმა ადამიანმა იმოგზაურა.
მაგრამ, ეს ყველაფერი საკითხის მხოლოდ თვალსაჩინო მხარეა. არის უხილავი მხარეებიც.
თურქეთში არის ერთგვარი ანტიდასავლური პოლიტიკური მეინსტრიმი. მემარცხენეებიც და მემარჯვენეებიც, ნაციონალისტებიც და სამღვდელოების მხარდამჭერებიც, თავიანთი პოლიტიკური აქტივობის დიდ ნაწილს ანტიდასავლურ რიტორიკაზე აყალიბებენ. შეიძლება ითქვას, რომ ყველა ეწინააღმდეგება იმპერიალისტებს.
მაგრამ, რატომღაც, ჩვენი ძმები თურქეთში, როცა იმპერიალისტებზე საუბრობენ, მხოლოდ დასავლეთის დიდ ძალებს გულისხმობენ. რუსეთი არ აღიქმება, როგორც იმპერიალიზმის დასაყრდენი. ეს სერიოზულად აისახება პოლიტიკოსების რიტორიკაზე და საზოგადოებაში არსებულ ზოგად ატმოსფეროზე.
მთავარი საკითხი ის არის, რომ რუსეთზე, როგორც იმპერიაზე დამოკიდებულების ნაკლებობა, რუსეთიდან მომდინარე საფრთხის არარსებობას ეფუძნება. თურქეთი რუსეთისგან საფრთხეს არ ელის. რატომ? იმიტომ რომ ნატოს წევრია. თურქეთი რომ არ გაწევრიანებულიყო ჩრდილოატლანტიკურ ალიანსში, 1950 წელს, შესაძლოა, რუსეთთან ურთიერთობაში გაცილებით დიდი საფრთხის წინაშე აღმოჩენილიყო, იმპერიულ ქცევებს იგრძნობდა.
ამიტომ, ნატოს ქოლგა, ნდობა, რომელსაც ალიანსის ქვეყნები აძლევენ თურქეთს, განაპირობებს იმას, რომ თურქეთში დასავლეთს უფრო ხშირად ადანაშაულებენ იმპერიალისტურ ქცევაში, ვიდრე რუსეთს.
ამ მხრივ თურქეთის ქცევა მკვეთრად განსხვავდება აზერბაიჯანისგან. აზერბაიჯანისგან განსხვავებით, თურქული საზოგადოება არ არის ლიბერალური. თურქეთში ლიბერალიზმი არასოდეს გახდება მეინსტრიმი პოლიტიკაში. აზერბაიჯანში ეს მიმდინარეობები და სეკულარიზმი უფრო გამოხატულია. აზერბაიჯანი უკვე 200 წელია გრძნობს რუსეთის იმპერიის ძალაუფლების გავლენას.
თურქეთს აქვს თავისი იმპერიული ისტორია – ოსმალეთის. რუსეთს თავისი მსგავსი ისტორია აქვს. იმპერიების ხალხების აზროვნება განსხვავდება სხვა ქვეყნების ხალხების აზროვნებისგან.
თუ რუსეთი დასავლეთს დაუპირისპირდება, ის ავტომატურად მოიპოვებს სიმპათიას თურქეთში.
შეგვიძლია საკითხის მეორე მხარესაც შევხედოთ. რა არის რუსეთის ლეგენდა უკრაინის წინააღმდეგ ომში? რუსეთი აცხადებს, რომ ამით იცავს რუსებს და რუსულენოვან მოსახლეობას უკრაინაში. თურქეთსაც იგივე შემთხვევა აქვს. 1970-იან წლებში ჩატარდა წარმატებული სამხედრო ოპერაცია კვიპროსში თურქებისა და თურქულად მოლაპარაკეების დასაცავად.
ამ თვალსაზრისით, რუსეთი პოლიტიკოსების გარკვეულ ნაწილსა და თურქეთის მოსახლეობაში სიმპათიას იწვევს, რადგან პარალელები ჩანს.
პირადად მე, არ მჯერა ასეთი სცენარის, მაგრამ თუ უეცრად რუსეთი უკრაინაში გარკვეულ წარმატებას მიაღწევს, შესაძლოა თურქეთისთვის პრეცედენტი შეიქმნას. თურქეთს შეუძლია გამოიყენოს იგი მომავალში მსგავსი ოპერაციების ჩასატარებლად, რათა დაიცვას თურქული სახელმწიფოები და იმ ტერიტორიებზე, სადაც თურქები ცხოვრობენ“, – განაცხადა ნატიგ ჯაფარლიმ.
რატომ არ დაუჭირა მხარი თურქეთმა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციებს
