რატომ არ აქვს და არც ექნება აფხაზეთს სარგებელი "კავკასიონის" ელექტროგადამცემი ხაზიდან
ელექტროგადამცემი ხაზები კავკასიონი
ეს ისტორია იწყება ასე: კავკასიონის ელექტროგადამცემი ხაზი გადის აფხაზეთის მთებში. მრავალი წლის განმავლობაში არავის ახსოვდა ის და ბევრმა, შესაძლოა, არც იცოდა მისი არსებობის შესახებ.
მაგრამ 2024 წლის დეკემბერში აფხაზეთში ენერგეტიკული კოლაფსი მოხდა და მოულოდნელად აღმოჩნდა, რომ ამ ხაზს შეეძლო სოხუმისთვის საჭირო ფული მოეტანა. მაგრამ არ მოაქვს და, დიდი ალბათობით, არც მოიტანს.
- მოსაზრება: თუ მაინინგი არ დამარცხდა, აფხაზეთი სიბნელეში დაიხრჩობა
- “აფხაზეთში რეფორმები გარდაუვალია და მოსკოვმა ეს უნდა გაითვალისწინოს” – მოსაზრება
გეტყვით რატომ:
სხვისი ხაზი
კავკასიონის ელექტროგადამცემი ხაზი არის კაბელი, რომლითაც რუსეთიდან ელექტროენერგია საქართველოში აღწევს და ხაზის დაახლოებით 34 კილომეტრი გადის აფხაზეთის ტერიტორიაზე.
დეპუტატებთან ერთ-ერთი ღია შეხვედრისას ენერგეტიკისა და ტრანსპორტის მინისტრმა ჯანსუღ ნანბამ განაცხადა, რომ 2014 წლამდე რუსეთსა და აფხაზეთს შორის არსებობდა შეთანხმება, რომლის მიხედვითაც აფხაზეთმა, როგორც ტრანზიტის მონაწილემ, მიიღო დაახლოებით 80 მილიონი რუბლი [756 ათას დოლარზე ცოტა მეტი].
მაგრამ 2014 წლის შემდეგ რუსეთმა ეს შეთანხმება გაწყვიტა და მას შემდეგ აფხაზურ მხარეს ამ ხაზიდან ერთი გროშიც არ მიუღია.
“რუსეთის ენერგეტიკის სამინისტროსთან მქონდა საუბარი, მაგრამ მითხრეს, რომ “კავკასიონი“ რუსული ენერგეტიკული კომპანიების ბალანსზე აღარ არის და ის საქართველოშია გადატანილი“, – განუმარტა ნანბამ დეპუტატებს.
საქართველო, რომელიც აფხაზეთს თავის ტერიტორიად თვლის, რა თქმა უნდა, არ აპირებს მისთვის ტრანზიტის ფულის გადახდას. უფრო მეტიც, მათი გადმოსახედიდან, ეს საერთოდ არ არის ტრანზიტი.
“და რომ გავანადგუროთ?”
აფხაზეთის პრემიერმინისტრის მოვალეობის შემსრულებელმა ვალერი ბგანბამ მინისტრებს დაავალა, გაერკვნენ, თუ როგორ შეიძლება ეს მაღალი ძაბვის ხაზი აფხაზეთის იურისდიქციაში დაბრუნდეს და კვლავ დაიწყოს მისგან დივიდენდების მიღება.
პარლამენტის წევრი კან კვარჩია განსაკუთრებული აგრესიით არის განწყობილი “კავკასიონის” მიმართ. მისი აზრით, თუ ელექტროგადამცემი ხაზი აფხაზეთს სარგებელს არ მოუტანს, მაშინ ის შეიძლება მთლიანად განადგურდეს.
ენერგეტიკოსებთან შეხვედრაზე მან განაცხადა:
ჩვენს ტერიტორიაზე მტრის (ე.ი. ქართული – JAMnews) სინათლე გადის და ამაში არანაირი სარგებელი არ გვაქვს. იქნებ ეს ხაზი მთლიანად აფეთქდეს, რომ საერთოდ აღარ არსებობდეს.
თავად ენერგეტიკოსები ამბობენ, რომ ხაზზე კონტროლის აღდგენისა და ტრანზიტის გადახდის შესაძლებლობას ვერ ხედავენ. თუნდაც იმიტომ, რომ აფხაზეთში არ არის არც ერთი სპეციალისტი, რომელიც შეძლებს ამ ხაზის მომსახურებას. ოპოზიციონერი დეპუტატების თქმით, მათ აქვთ ინფორმაცია, რომ ხაზის ტექნიკურ კონტროლს აფხაზეთის მთებში მცხოვრები ქართველები ახორციელებენ. ენერგეტიკის მუშაკებმა დაადასტურეს, რომ “სიტუაცია პრაქტიკულად უცვლელია”.
დეპუტატები ასევე ეჭვობენ, რომ კავკასიონის ხაზით ტრანზიტისთვის გარკვეული თანხა მაინც ირიცხება, მაგრამ არაოფიციალურად და არა ენერგოკომპანიის ანგარიშზე, არამედ “ვიღაცის პირად ჯიბეში”. თუმცა, ამ თეორიის მტკიცებულება არ არსებობს.
როგორ გადაურჩა აფხაზეთი “სამყაროს დასასრულს“?
აფხაზეთი ყოველ ზამთარს ელექტროენერგიის მწვავე დეფიციტს განიცდის. უფრო სწორედ, ოქტომბრიდან აპრილამდე, როდესაც ენგურის ჰიდროელექტროსადგურზე წყლის დონე ეცემა.
წინა წლებში დეფიციტი ნაწილობრივ იფარებოდა რუსეთიდან ელექტროენერგიის თავისუფალი ნაკადით. მაგრამ 2024 წელს, კრემლმა, გაბრაზებულმა აფხაზეთზე ვალდებულებების შეუსრულებლობის გამო, აფხაზეთს ფინანსური დახმარებაც და უფასო დენიც შეუჩერა. რუსეთის პრეზიდენტის ადმინისტრაციამ განაცხადა, რომ ამიერიდან აფხაზეთს ელექტროენერგიის საბაზრო ფასებით ყიდვა მოუწევს, სოხუმს კი ამის ფული არ აქვს.
9 დეკემბრიდან 23 დეკემბრის ჩათვლით, აფხაზეთში ელექტროენერგიის მიწოდებაზე მკაცრი შეზღუდვები დაწესდა. ხალხმა მასობრივად დაიწყო დიზელის გენერატორების ყიდვა. ზოგიერთმა მოახერხა მათი დამონტაჟება მრავალბინიან კორპუსებშიც.
“ბინის გვერდით კომუნალურ ოთახში გენერატორი დავაყენეთ. ძალიან ხმაურობს, მაგრამ თბილა და ტელევიზორის ყურება შეგიძლია“, – ამბობს სოხუმის ერთ-ერთი მცხოვრები.
სამაცივრო აღჭურვილობის მუშა მდგომარეობაში შესანარჩუნებლად, მაღაზიები იძულებულნი გახდნენ თითქმის მთელი შემოსავალი საწვავზე დაეხარჯათ.
დეკემბრის ბოლოს, პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებელმა ბადრა გუნბამ თხოვნის წერილი გაუგზავნა კრემლს და რუსეთმა განაახლა “ჰუმანიტარული ელექტრო დახმარება“ აფხაზეთისთვის. ცხოვრება მეტ-ნაკლებად ნორმალურ რეჟიმს დაუბრუნდა.
მაგრამ, მინისტრ ჯანსუღ ნანბას თქმით, ამ უფასო ელექტროენერგიის მოცულობა 327 მლნ კვტ/სთ-ია, ხოლო დღეში 7,8 კვტ/სთ მოხმარებით, ის საკმარისი იქნება მხოლოდ 42 დღისთვის.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
