რატომ ამძიმებს მოსკოვი სიტუაციას უკრაინის საზღვარზე და უნდა ველოდოთ თუ არა ომს?
ემზადება თუ არა რუსეთი უკრაინასთან ომისთვის?
როდესაც 2021 წლის აპრილში რუსეთს სურდა შეერთებული შტატების ყურადღების მიქცევა, მან ტანკები გაგზავნა უკრაინის საზღვრისკენ. ძალის ჩვენებამ იმუშავა: პრეზიდენტმა ჯო ბაიდენმა დაურეკა თავის რუს კოლეგას ვლადიმერ პუტინს და ისინი ივნისში ჟენევაში შეხვდნენ.
მაგრამ რაზეც არ უნდა შეთანხმდნენ უკრაინასთან დაკავშირებით, მას შემდეგ ყველაფერი ცუდად წავიდა.
ბოლო კვირების განმავლობაში რუსული ტანკები კვლავ დასავლეთისკენ დაიძრნენ უკრაინის მიმართულებით. და ამან გამოიწვია ახალი, კიდევ უფრო მკაცრი გაფრთხილება აშშ-ს სადაზვერვო საზოგადოების მხრიდან რუსეთის შესაძლო მომზადების შესახებ ახალი ომისთვის.
კიევი აცხადებს, რომ მოსკოვი აპირებს ახალი ომის დაწყებას 2022 წლის დასაწყისში
უკრაინის სამხედრო დაზვერვის ხელმძღვანელმა კირილ ბუდანოვმა განაცხადა, რომ ამჟამად უკრაინის მიმართულებით 90 000-მდე რუსი ჯარისკაცია განლაგებული.
ეს ნაკლებია, ვიდრე გაზაფხულზე მსგავსი დაძაბულობის დროს. მაგრამ ბუდანოვი თვლის, რომ რუსეთს 2022 წლის დასაწყისში შეუძლია შეტევა რამდენიმე მიმართულებით განახორციელოს.
თავის მხრივ, მოსკოვი ამტკიცებს, რომ მსოფლიოში “ანტირუსული ისტერია” დატრიალდა.
და ბევრი ექსპერტი ასევე თანხმდება, რომ რუსეთს არ აქვს მიზეზი ღიად შევიდეს კონფლიქტში უკრაინაში, სადაც ის მხარს უჭერს სეპარატისტულ ძალებს, მაგრამ ყოველთვის უარყოფს მის პირდაპირ როლს.
მერე რა ხდება ამ ქვეყნების საზღვარზე? ექსპერტები ასეთ პასუხებს გვთავაზობენ.
- აფხაზეთს, ცხინვალს, დნესტრისპირეთს და დონბასს რუსეთის მიერ ანექსიისთვის ამზადებენ?
- რეპორტაჟი აღმოსავლეთ უკრაინის ომისგან გაყოფილი სოფლიდან
- როგორ იყენებს რუსეთი ცხინვალს უკრაინაში თვითგამოცხადებული რესპუბლიკების მხარდასაჭერად
1.
ნატო, დრონები და ბომბდამშენები
პოლიტიკური ანალიტიკოსების უმეტესობის აზრით, საზღვარზე დაძაბულობის შექმნით კრემლი აგზავნის სიგნალს, რომ მზადაა დაიცვას თავისი „წითელი ხაზები“ უკრაინასთან დაკავშირებით.
პირველ რიგში, ეს არის გზავნილი, რომ უკრაინა არ უნდა გახდეს ნატოს წევრი.
„ვფიქრობ, ეს ძალიან მნიშვნელოვანია პუტინისთვის. მას მიაჩნია, რომ დასავლეთმა დაიწყო უკრაინულ ელიტაში ნატოში გაწევრიანების იმედის ჩანერგვა“, – განუცხადა BBC-ს პოლიტიკურმა ანალიტიკოსმა ტატიანა სტანოვაიამ R. Politik-დან.
„ერთობლივი წვრთნები, იარაღის მიწოდება და ა.შ. – პუტინისთვის ეს ხარის წითელ ბაგეს ჰგავს. ის ფიქრობს, რომ თუ დღეს არ იმოქმედებს, ხვალ უკრაინაში ნატოს ბაზები გამოჩნდება. მან უნდა დაასრულოს ეს. ”
უკრაინის ნატოში გაწევრიანების სურვილი ახალი არ არის. არც რუსეთის დაჟინებული მოთხოვნა ამ ამბიციების ვეტოს დადებაზე იმ ქვეყნებისთვის, რომლებსაც ის საკუთარ ეზოში თვლის, ახალი არაფერია.
თუმცა, ჯერ კიდევ არის რაღაც ახალი. მოსკოვი გაოცებული იყო იმით, რომ უკრაინელმა სამხედროებმა ცოტა ხნის წინ გამოიყენეს თურქული თვითმფრინავები რუსეთის მიერ მხარდაჭერილი ძალების წინააღმდეგ აღმოსავლეთ უკრაინაში.
დამატებითი გამაღიზიანებელი იყო ორი ამერიკული ბომბდამშენი ბირთვული ქობინით, რომლებიც დაფრინდნენ ყირიმიდან არც თუ ისე შორს. რუსეთმა ყირიმი რეფერენდუმით შეიერთა, თუმცა უკრაინა და მთელი დასავლური სამყარო ამას ანექსიის აქტს უწოდებს და ყირიმს ისევ უკრაინად ცნობს.
2.
კიევმა შესაძლოა უარი თქვას ადრე მიღწეულ შეთანხმებებზე აღმოსავლეთ უკრაინაში კონფლიქტის შესახებ
კრემლში ასევე შიშობენ, რომ კიევი გეგმავს უარი თქვას ეგრეთ წოდებულ „მინსკის შეთანხმებებზე“ საკუთარი თავისთვის უფრო ხელსაყრელი რამის სასარგებლოდ.
მსგავსი შეთანხმებები ადრეც მიღწეულ იქნა მოსკოვის მონაწილეობით და გახდა საფუძველი უკრაინაში კონფლიქტის შეჩერების.
თუმცა, ბოლო დროს აშკარა გახდა, რომ შეთანხმებების ბევრი პუნქტი მხარეებისთვის ძალიან საკამათო რჩება და მათი განხორციელების შანსი მცირეა.
3.
პუტინი: “ჩვენ უნდა შევინარჩუნოთ დაძაბულობა, რათა ვაიძულოთ დასავლეთი, რომ რუსეთთან “
აპრილში რუსეთმა აღმოაჩინა, რომ დემონსტრაციული სამხედრო განლაგება კარგად მუშაობდა. ახლა კი ის იმეორებს ხრიკს.
„ჩვენი ბოლო გაფრთხილებები ნამდვილად გაისმა და ეფექტი თვალსაჩინოა“, – უთხრა პრეზიდენტმა პუტინმა რუს დიპლომატებს რამდენიმე დღის წინ. „აუცილებელია დაძაბულობის შენარჩუნება, რათა დასავლეთი აიძულოს რუსეთთან ანგარიშსწორება და არა მისი იგნორირება.
ანდრიი კორტუნოვმა, RIAC ანალიტიკური ცენტრის ხელმძღვანელმა მოსკოვში, განუცხადა BBC-ს, რომ მას სჯერა, რომ რუსეთი სიგნალს უგზავნიდა უკრაინის საზღვართან ტანკების შეგროვებით.
მოსკოვს სურს შეაჩეროს ნატოს ინფრასტრუქტურის გაჩენა უკრაინაში და მისი ახალი იარაღის განლაგება, განაცხადა კორტუნოვმა.
4.
„ქართული ვარიანტი“ – 2008 წლის აგვისტოს ომის შეხსენება
რამდენიმე დღის წინ რუსეთის საგარეო დაზვერვის სააგენტო უკრაინის შესახებ განცხადებაში საქართველოსთან 2008 წლის აგვისტოს ომს ეხებოდა.
განცხადებაში საუბარი იყო იმ “მაღალ ფასზე”, რომელიც გადაიხადა საქართველოს მაშინდელი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი “რუსეთთან სრულმასშტაბიანი კონფლიქტის პროვოცირებისთვის”.
„მაშინ სააკაშვილი ცდილობდა კონტროლი დაებრუნებინა სამხრეთ ოსეთის სეპარატისტულ რეგიონზე, რომელსაც მხარს უჭერს მოსკოვი. ახლა კი „ქართული სცენარი“ უკვე მზად არის უკრაინისთვის“, – ამბობს ტატიანა სტანოვაია.
თუმცა, მისი თქმით, „ნაკლებად სავარაუდოა, რომ რუსეთი ნამდვილად ემზადება ამ გეგმის განსახორციელებლად. პირიქით, ის მაინც ერთ-ერთი ვარიანტია და არა გამოსავალი“.
ტანკები ბაიდენთან შესახვედრად
„რუსეთი აუცილებლად ავრცელებს ინფორმაციას, რომ თუ იძულებული გახდება ბრძოლა, ამას გააკეთებს. მაგრამ მე ვერ ვხედავ, რისი მიღწევა შეიძლება უკრაინის წინააღმდეგ პირდაპირი სამხედრო შეტევით. კოლატერალური ზიანი ბევრად უფრო მნიშვნელოვანი იქნება, ვიდრე რაიმე პოტენციური სარგებელი“, – ამბობს უსაფრთხოების ექსპერტი მარკ გალეოტი თავის პოდკასტში მოსკოვის ჩრდილში.
მაგრამ ის ასევე ვარაუდობს, რომ კრემლი მხოლოდ “შექმნის შესაძლებლობებს” და ეჭვობს, რომ მას სურს ღია კონფლიქტი, რაც გამოიწვევს ახალ სანქციებს და დასავლეთთან ურთიერთობების სრულ გაწყვეტას.
„უკრაინაში ღია ომმა შეიძლება გაანადგუროს რუსული რეჟიმის ლეგიტიმაცია. სასიხარულო ამბავი ის არის, რომ რეჟიმს […], სავარაუდოდ, ეს ესმის“, – ამბობს მარკ გალეოტი.
მოსკოვს, სავარაუდოდ, სურს თავისი ტანკების დახმარებით ორი პრეზიდენტის მორიგი სამიტის მიღწევა. ეს დიპლომატიის სარისკო გზაა, მაგრამ ვლადიმერ პუტინისთვის ფსონები მაღალია, თქვა გალეოტიმ.
„პუტინისა და ბაიდენის მომავალ შეხვედრაზე არცერთი მათგანი არ მიიღებს მკაფიო ვალდებულებებს. მაგრამ შეიძლება არსებობდეს ჩუმად ურთიერთგაგება იმის შესახებ, თუ რამდენად შორს არის შეერთებული შტატები მზად წავიდეს უკრაინისადმი სამხედრო მხარდაჭერის გაზრდის მიზნით“, – ამბობს კირილ ბუდანოვი, უკრაინის სამხედრო დაზვერვის ხელმძღვანელი.
რუსული წყაროები ამბობენ, რომ მსგავსი მოლაპარაკებები შეიძლება მოხდეს უახლოეს კვირებში, შესაძლოა თავდაპირველად დისტანციურად.
თეთრ სახლს ეს ჯერ არ დაუდასტურებია.
„სანამ რუსეთის ლიდერს იმედი აქვს, რომ აშშ-ის პრეზიდენტთან შეთანხმებას შეძლებს, საქმე არც ისე ცუდია. ამ კონტექსტში პუტინი არ გადადგამს ნაჩქარევ ნაბიჯებს. მაგრამ თუ ის ფიქრობს, რომ ეს ყველაფერი განწირულია, მას შეუძლია გააკეთოს ყველაზე უარესი, რაც ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ წარმოვიდგინოთ, ”- ამბობს პოლიტიკური ანალიტიკოსი ტატიანა სტანოვაია.
