აფხაზეთი: რუსეთთან ახალი ურთიერთობის რისკები. ანალიზი
აფხაზეთსა და რუსეთს შორის თანამშრომლობის ახალი გეგმა, რომელიც სამ წელზეა გათვლილი, აფხაზურ საზოგადოებაში ბევრმა თავიანთი სუვერენიტეტისთვის სერიოზულ საფრთხედ აღიქვა. რა რისკები განიხილება აფხაზეთში, კონკრეტულად რას მოიცავს პროგრამა და რა შეიძლება იყოს მომავალში – დეტალური განხილვა.
აფხაზეთში მძიმე პერიოდი დადგა.
მძიმე ენერგეტიკული კრიზისი, ელექტროენერგიის საყოველთაო მარაოსებრი გათიშვებით. სოციალურ-ეკონომიკური კრიზისი ისე გაჭიანურდა, რომ საზოგადოება თავს რაღაც წყვდიადით მოცულ ჩიხში მოხვედრილად გრძნობს.
და ზუსტად ამ პერიოდში, თითქოს შემთხვევით ჩნდება რუსეთის ფედერაციასა და აფხაზეთს შორის საერთო სოციალურ-ეკონომიკური სივრცის ფორმირების ღონისძიებების გეგმა.
- მოსაზრება: აფხაზეთს რუსული ფული სჭირდება, მაგრამ ის შეიძლება ძალიან ძვირი დაუჯდეს
- მოსაზრება: აფხაზეთი – დროა, ანგარიში გავასწოროთ
- მოსაზრება: აფხაზეთი უშუქოდ და ბიზნესი სახელმწიფოს ხარჯზე
დოკუმენტი ყოველგვარი მოსამზადებელი კომენტარების გარეშე, უბრალოდ განათავსეს ინტერნეტში 25 ნოემბერს. იქ შეიძლება ნახვა, რომ აფხაზეთის მხრიდან იგი ხელმოწერილია პრეზიდენტ ასლან ბჟანიასა და პრემიერ-მინისტრ ალექსანდრ ანქვაბის, რუსეთის მხრიდან კი – ვიცე-პრემიერ დმიტრი კოზაკის მიერ.
საჯაროობის პრობლემა პრეზიდენტ ასლან ბჟანიას გუნდს, როგორც ჩანს, თანდაყოლილი აქვს. შესაძლოა, მზვერავის წარსული იჩენდეს თავს (ასლან ბჟანია- სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ყოფილი ხელმძღვანელია). შესაძლოა, პრობლემები იმდენად დაუძლეველია, რომ ჯობს, მასზე არ ილაპარაკონ.
მაგრამ ფაქტია, რომ ხელისუფლების განზრახვების განსამარტი საინფორმაციო პოლიტიკა საბჭოთა მინიმალიზმის სტანდარტებს უახლოვდება.
ეს ჯერ არაა დეტალურად გაწერილი დოკუმენტი, მაგრამ კარკასის გარჩევა სავსებით შესაძლებელია – საკმარისი იმისათვის, რომ აფხაზეთის ხელისუფლება მას სულ მცირე სიფრთხილით უყურებდეს.
პროგრამა 45 პუნქტისგან შედგება და აფხაზეთის კანონმდებლობის რუსეთის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზაციისთვის მხოლოდ სამი წელი აქვს განსაზღვრული.
პროგრამაში არის პუნქტები სოციალურ სიკეთეებზე, რომლებსაც აფხაზურ საზოგადოებაში ყოველთვის დადებითად მიიჩნევდნენ – პენსიები და საბიუჯეტო ორგანიზაციების თანამშრომელთა ხელფასები.
მაგრამ იქ ასევე არის რამდენიმე პუნქტი მეტისმეტად არაპოპულარულ აქციებზე, რომლებიც, ბევრის აზრით, დამოუკიდებელი აფხაზეთის სუვერენიტეტს დაარტყამს.
საუბარია პირველ რიგში სამ პუნქტზე:
- აკრძალვის მოხსნა უძრავი ქონების შეძენაზე იმ სახელმწიფოების მოქალაქეების მიერ, რომლებმაც აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობა აღიარეს;
- რუსები მოიპოვებენ უფლებას, მიიღონ მეორე, აფხაზეთის მოქალაქეობა;
- აფხაზეთის ენერგეტიკის განსახელმწიფოებრიობა და ამ ბაზარზე რუსული კომპანიების შემოსვლა.
სამივე ეს პუნქტი დაკავშირებულია გარკვეულ ფობიებთან, რომლებიც აფხაზურ საზოგადოებაში უკვე დიდი ხანია ცირკულირებს.
ყველაზე მტკივნეული საკითხი – უძრავი ქონების უცხოელებისთვის მიყიდვა
ამ შიშს საკმაოდ ღრმა ფესვები აქვს, რომლებიც როგორ მინიმუმ საბჭოთა წარსულიდან მოდის.
საბჭოთა კავშირის დაშლის მომენტისათვის, საქართველოს შემადგენლობაში შემავალ ავტონომიურ რესპუბლიკაში აფხაზთა რაოდენობა 17 პროცენტს შეადგენდა. აფხაზ ერს ყოველთვის აქვს საფრთხის მოლოდინი, თავის სამშობლოში კვლავ უმცირესობაში არ აღმოჩნდეს.
უცხოელთათვის უძრავი ქონების შეძენაზე უფლების მიცემის იდეა, თუმდაც „აფხაზეთის მოქალაქეობის მიღების შემდგომი შეუძლებლობის“ პირობით, ყოველთვის მკვეთრად უარყოფითად აღიქმებოდა.
და ეს მით უფრო უარყოფითად ჟღერს ახლა, როცა დღის წესრიგში ორმაგი მოქალაქეობის პუნქტი ჩაწერეს.
გამოდის, რომ აფხაზური უძრავი ქონების ნებისმიერ მყიდველს, პერსპექტივაში, შეეძლება მიიღოს აფხაზური პასპორტიც, აფხაზეთის სახელმწიფოებრიობისთვის აქედან გამომდინარე ყველა უარყოფითი შედეგის ჩათვლით.
6-7-ჯერ იზრდება ფასი დენზე
მთავარი საფრთხეები დაკავშირებულია აფხაზეთის ენერგეტიკის შესაძლო პრივატიზაციასა და ამ აქტივებთან რუსული კომპანიების წვდომასთან.
ამ შემთხვევაში მკვეთრად გაიზრდება და რუსეთის სტანდარტს მიაღწევს ელექტროენერგიის ტარიფი.
ახლა აფხაზეთში დენის საფასური 40 კაპიკია [დაახლოებით 1 ცენტი] ერთ კილოვატზე (ფიზიკური პირებისთვის). ეს პოსტსაბჭოთა სივრცეში ყველაზე დაბალი ტარიფია.
შედარებისთვის – რუსეთში ერთი კოლოვატი 4,87-დან 5,66 რუბლამდე ღირს [დაახლოებით 7 ცენტი].
თუმცა, თუ აფხაზეთში ენერგეტიკული კრიზისი არ შეწყდება, სავარაუდოა, რომ გაცილებით შემცირდება იმ ადამიანების რიცხვი, ვისაც სურს იაფი ელექტრობა ჰქონდეს, მაგრამ დიდი შეფერხებებით – მოსახლეობის არცთუ მცირე ნაწილი ამჯობინებს ვარიანტს „ძვირი, მაგრამ ხარისხიანი ელექტროენერგია“.
არასახელმწიფო ორგანიზაციები „უცხოელი აგენტები“ გახდებიან
არის კიდევ ერთი პუნქტი, რომელსაც მეტად მტკივნეულად აღიქვამს აფხაზური საზოგადოება, – ესაა უცხოეთიდან დაფინანსებული აფხაზური არასამთავრობო ორგანიზაციების რუსულ ყაიდაზე საკანონმდებლო გადაყვანა უცხოელი აგენტების რანგში.
აფხაზეთისთვის, რომლის დამოუკიდებლობას მხოლოდ ექვსი სახელმწიფო ცნობს, არასამთავრობო ორგანიზაციები – ეს, მათ შორის, არის შესაძლებლობა, იქონიონ თუნდაც არაოფიციალური კონტაქტები დანარჩენ მსოფლიოსთან, და უპირველესად, ევროკავშირის ქვეყნებთან.
რუსეთში, არასამთავრობო ორგანიზაციები, რომლებიც უცხოურ ინვესტიციებს იღებენ, აღიქმებიან როგორც კრემლის ანტაგონისტები.
თუმცა, აფხაზეთში არასამთავრობოები ყოველთვის ეწყობიან ადგილობრივ ხელისუფლებას. მეტიც, მათ წარმომადგენლებს აქტიურად იწვევენ ექსპერტებად სახელმწიფო საქმიანობის მრავალ სფეროში.
რუსეთი მნიშვნელოვნად გაძლიერდა მეორე ყარაბაღის ომის შემდეგ
ადრე აფხაზეთი ახერხებდა თავის არიდებას მოსკოვის წინადადებებისთვის, ამ ორგანიზაციების უცხოელ აგენტებად გადაქცევასთან დაკავშირებით. მაგრამ ახლა სხვაგვარად იქნება. და ცვლილებები უკავშირდება მსხვილმასშტაბიან საომარ მოქმედებებს ყარაბაღში 2020 წლის ოქტომბერ-ნოემბერში.
სომხეთმა გამანადგურებელი მარცხი იწვნია აზერბაიჯანთან ომში. მოსკოვი არც ისე აქტიურად უჭერდა მხარს ერევანს – და ბევრი ამას იმით ხსნის, რომ სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანი „სოროსის კაცი“ იყო.
ამ ომის შემდეგ, რეგიონში მსოფლიო მოთამაშეთა გავლენა მნიშვნელოვნად შეიცვალა რუსეთის სასარგებლოდ. ახლა, აფხაზეთს გაუჭირდება მოსკოვის ზეწოლისთვის გაძლება.
მეტი აღარანაირი ქრთამი რუსი ტურისტებისგან და სხვა პუნქტები
თანამშრომლობის ახალი გეგმა კიდევ რამდენიმე პუნქტს ითვალისწინებს, რომელიც არ ეხება აფხაზეთის სუვერენიტეტს და არ გააჩნია გეოპოლიტიკური მნიშვნელობა.
ის შეზღუდვებს ამატებს – და ნეგატივის დიდ დოზას აფხაზური საზოგადოების განწყობაში.
კერძოდ, აფხაზეთის საგზაო პოლიციის თანამშრომლები უკიდურესად უკმაყოფილოები არიან იმით, რომ მათ კანონმდებლობით უკრძალავენ რუსი ტურისტებისთვის მართვის მოწმობის ჩამორთმევას, რაც მათ დააკარგვინებს ქრთამის სახით მიღებულ მნიშვნელოვან შემოსავალს, რომელსაც საკურორტო სეზონის დროს შოულობენ.
რა იქნება მომავალში, დიდწილად კვლავინდებურად აფხაზეთის ხელისუფლებაზეა დამოკიდებული
ამ პროგრამის შესრულება აფხაზეთის ხელისუფლებისთვის საკმაოდ რთული ამოცანა იქნება, რადგან მას საკმაოდ სერიოზულ საზოგადოებრივ წინააღმდეგობასთან მოუწევს შეჯახება.
სწორედ ისინი დაუპირისპირდებიან, რომელიც უკვე ჩამოყალიბებული წესებისგან ნებისმიერ გადახვევას იღებენ, როგორც სუვერენიტეტზე შეხებას და სიგნალს სამთავრობო შენობებზე შტურმისკენ.
ამ პროგრამაზე პასუხისმგებლობის ერთპიროვნულად აღებას, როგორც ჩანს, პრეზიდენტი ასლან ბჟანია არ აპირებს. ამიტომ, დოკუმენტზე პრემიერ-მინისტრის, ალექსანდრ ანქვაბის ხელმოწერაცაა.
დოკუმენტზე პრეზიდენტისა და პრემიერის ხელმოწერაც, აფხაზეთის ხელისუფლებას უფრო მონოლითურად აქცევს ახალი გამოწვევების წინაშე. და რაკი ძირითადი პუნქტების რეალიზაცია პარლამენტის პრეროგატივაში შედის, ნიშნავს, რომ ისიც ჩართული იქნება არაპოპულარული დღის წესრიგის განხორციელებაში.
ყველაფერი ზემოთქმულიდან გამომდინარე, შეუძლებელია ამ სიტუაციას გამოუვალი ეწოდოს. ეს პროგრამა ჯერჯერობით მხოლოდ ჩონჩხია და ახლა თვითონ აფხაზეთის ხელისუფლების მუშაობაზე საკუთარი ინტერესების გასატარებლად, დიდწილად არის დამოკიდებული საბოლოო პროდუქტის ხარისხი.
