რა წერია შარლ მიშელის ახალ გეგმაში - ხუთივე პუნქტი მოკლედ
18 აპრილს ევროპული საბჭოს პრეზიდენტმა შარლ მიშელმა წინადადებების ახალი პაკეტი შესთავაზა საქართველოს პოლიტიკურ პარტიებს. რა წერია შარლ მიშელის ახალ გეგმაში?
დოკუმენტს ჰქვია “სამომავლო გზა საქართველოსთვის” და იგი რამდენიმე მნიშვნელოვანი დეტალით განსხვავდება ბოლო დოკუმენტისგან, რომელიც შარლ მიშელის წარმომადგენელმა, ქრისტიან დანიელსონმა 31 მარტს წარუდგინა ოპოზიციას.
სიახლეები ეხება ორ ყველაზე მნიშვნელოვან და მხარეებს შორის ყველაზე შეუთანხმებელ პუნქტს – პოლიტიკური ნიშნით დაკავებულ ადამიანებს და ახალ საპარლამენტო არჩევნებს, რომელთა რიგგარეშე ჩატარებასაც ითხოვს ოპოზიცია.
ახალი წინადადების შესათანხმებლად 18 აპრილს ევროკავშირის დელეგაციის ოფისში მივიდა ყველა პარტიის წარმომადგენელი, მმართველი პარტიის გარდა. მოგვიანებით მმართველმა პარტიამ გაავრცელა განცხადება, სადაც წერია, რომ ხელისუფლება “მზად არის” მიშელის წინადადებების განსახილველად.
___________________________________________________________________
- ევროპარლამენტმა შესაძლოა საქართველოს ფინანსური დახმარება შეუჩეროს
- კარტოგრაფების საქმე, გიორგი რურუა და სასამართლო კლანი – საქართველო სახდეპის ანგარიშში
- მოსაზრება: რატომ არ გამოდიან ქართველები ქუჩაში?
___________________________________________________________________
თუმცა, ამჯერად აზრი გაიყო ოპოზიციის შიგნით – ნაწილი აპირებს ევროპელების წინადადებებს ხელი მოაწეროს, ნაწილი – არა.
რა წერია შარლ მიშელის ახალ ხუთპუნქტიან დოკუმენტში
პირველი პუნქტი – პოლიტიზირებული მართლმსაჯულება
დოკუმენტში წერია, რომ “საქართველოს პოლიტიკური სტაბილურობის ინტერესებიდან გამომდინარე” ამ დოკუმენტზე ხელმომწერებმა “ხელმოწერიდან ერთი კვირის ვადაში” რეაგირება უნდა მოახდინონ ორ საქმეზე, რომლებიც “პოლიტიზებულ მართლმსაჯულებადაა აღქმული”. დოკუმენტის თანახმად, ეს საკითხები უნდა მოგვარდეს ან ამნისტიის გამოცხადებით ან სხვა “ისეთი ზომების მიღებით”, რომელიც ანალოგიურ შედეგს გამოიღებს ანუ დაკავებულებს გამოუშვებს ციხიდან.
ამნისტია, რომელიც გამოცხადდება, 2019 წლის 19 – 21 ივნისის პროტესტებთან დაკავშირებულ ყველა დარღვევასა და დაკავებას შეეხება.
დოკუმენტში პირდაპირ არ არის ნახსენები ნიკა მელია და გიორგი რურუა.
აქვე წერია კიდევ ერთი პირობა, რომელიც ამ დებულების ასამოქმედებლადაა აუცილებელი – ამ დოკუმენტზე ყველა ხელმომწერი პარლამენტში უნდა შევიდეს.
ვადები: კონკრეტულადაა გაწერილი ვადა – ხელმოწერიდან ერთი კვირის ვადაში უნდა დაიწყოს ამ დებულების შესასრულებლად საჭირო ქმედებები.
მეორე პუნქტი – საარჩევნო რეფორმა
დოკუმენტის იმ ქვეთავს, სადაც საარჩევნო რეფორმაზეა საუბარი “ამბიციური საარჩევნო” რეფორმა ჰქვია და ჩამოწერილია ის ცვლილებები, რომლებიც უახლოეს ხანში საქართველოს საარჩევნო სისტემაში შეიძლება განხორციელდეს:
მთავარი რაც აქ წერია:
● ცვლილებები საპარლამენტო არჩევნებში: მომავალი საპარლამენტო არჩევნები იქნება სრულად პროპორციული. შემდეგი ორი საპარლამენტო არჩევნებისთვის ბარიერი იქნება ბუნებრივიდან 2 პროცენტამდე. პარლამენტის არანაკლებ ოთხი წევრისგან შემდგარი ჯგუფი შეძლებს შექმნას საპარლამენტო ფრაქცია, რომელშიც შესაძლებელი იქნება დეპუტატების ჩართვა სხვა პარტიებიდან.
● ცვლილებები ადგილობრივი თვითმართველობის არჩევნებში: შემოდგომაზე დანიშნულ თვითმმართველობის არჩევნებზე ხუთ დიდ ქალაქში (თბილისი, ქუთაისი, ბათუმი, რუსთავი, ზუგდიდი) პროპორციული და მაჟორიტარული მანდატები 4/1 პროპორციით გადანაწილდება; სხვაგან კი იქნება 2/1 პროპორცია. თბილისში 2.5 პროცენტიანი საარჩევნო ბარიერი იმოქმედებს, სხვა დანარჩენ ადგილებში კი – 3 პროცენტიანი.
● საარჩევნო ადმინისტრაციების დაკომპლექტების წესი: ცენტრალურ საარჩევნო კომისიის თავმჯდომარეს პარლამენტი ირჩევს ხმების 2/3-ით. ცესკოს თავმჯდომარის მოადგილე უნდა იყოს ოპოზიციური პარტიის წარმომადგენელი. ცვლილებები ეხება ცესკოს, საოლქო და საუბნო კომისიების დაკომპლექტების წესსაც.
ვადები: საარჩევნო კანონპროექტის განხილვა სამუშაო ჯგუფში უნდა განახლდეს როგორც კი ოპოზიციური პარტიები პარლამენტში შევლენ.
შეთანხმების ხელმოწერიდან ორ კვირაში, საარჩევნო კანონპროექტში უნდა იყოს ასახული ყველა ის ცვლილება, რომელიც მიშელის დოკუმენტშია ჩამოწერილი. შემდეგ ეს განახლებული დოკუმენტი უნდა გაეგზავნოს ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისს (OSCE/ODIHR) დასკვნის მისაღებად.
მესამე ეტაპი არის ამ ცვლილებების მიღება პარლამენტის მიერ – როგორც მიშელის დოკუმენტში წერია, პარლამენტმა ცვლილებები 2021 წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებამდე უნდა მიიღოს.
მესამე პუნქტი – კანონის უზენაესობა/სასამართლო რეფორმა
შარლ მიშელის გეგმის კიდევ ერთი ამბიციური ნაწილია საქართველოში სასამართლო რეფორმის ჩატარება.
დოკუმენტში წერია, რომ მიმდინარე საპარლამენტო ვადაში, ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის ფართომასშტაბიანი ჩართულობისა და თანამშრომლობის შედეგად, პარლამენტმა უნდა დაამტკიცოს “ამბიციური სასამართლო რეფორმა”.
ჩამოთვლილია რამდენიმე პუნქტი, რაც უნდა გაკეთდეს ამისთვის, ეს არის უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეების დანიშვნის წესის შეცვლა, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს სიღრმისეული რეფორმა;
ცვლილებები უნდა შეეხოს გენერალურ პროკურატურას – მომავალი გენერალური პროკურორის დანიშვნის წესი უნდა შეიცვალოს – მის დასანიშნად საჭირო უნდა იყოს პარლამენტის წევრთა კვალიფიციური უმრავლესობის ხმები. შარლ მიშელის დოკუმენტში გენერალური პროკურორის დანიშვნასთან დაკავშირებით გაწერილია სხვა მნიშვნელოვანი ტექნიკურ დეტალები.
ვადები: აღნიშნულ საკითხებზე დისკუსია იწყება ოპოზიციური პარტიების პარლამენტში შესვლისთანავე. ცვლილებების პროექტი, რომელიც უკვე შედგენილია, 1 ივლისამდე იგზავნება ვენეციის კომისიაში დასკვნის მისაღებად; პირველი კენჭისყრა პარლამენტში 2021 წლის საშემოდგომო სესიაზე უნდა ჩატარდეს; არაუგვიანეს 2022 წლის საგაზაფხულო სესიისა, პარლამენტმა ეს ცვლილებები უნდა დაამტკიცოს.
მეოთხე პუნქტი – პარლამენტში ძალაუფლების განაწილება
შარლ მიშელის დოკუმენტი საპარლამენტო ცხოვრებაში გარკვეულ ცვლილებებსაც ადგენს, რათა საკანონმდებლო ორგანოში მთელი ძალაუფლება მხოლოდ მმართველი პარტიის ხელში არ იყოს კონცენტრირებული:
მიშელის გეგმის თანახმად, ოპოზიცია ხუთ საპარლამენტო კომიტეტს უხელმძღვანელებს. ოპოზიციონერ დეპუტატს უნდა ერგოს ერთი საპარლამენტო დელეგაციის ხელმძღვანელობა მაინც მნიშვნელოვან საერთაშორისო ფორუმებზე.
ვადები: ხელმოწერიდან ერთი კვირის განმავლობაში უნდა დაიწყოს პარლამენტში ძალაუფლების მეტი განაწილების პროცესი, რომ ცვლილებები ძალაში შევიდეს 2021 წლის საშემოდგომო სესიის მოწვევისთანავე.
და ბოლო, მეხუთე პუნქტი – მომავალი არჩევნები
შარლ მიშელის დოკუმენტის თანახმად, საქართველოში ვადამდელი საპარლამენტო არჩევნები დაინიშნება იმ შემთხვევაში, თუ 2021 წლის შემოდგომაზე ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებზე მმართველი გუნდი “ქართული ოცნება” მიიღებს პროპორციული ხმების 43 პროცენტზე ნაკლებს.
დოკუმენტის თანახმად, პარტიები თანხმდებიან საპარლამენტო მანდატებზე და მომავალ არჩევნებში მონაწილეობაზე.
ასევე, პარტიებმა მხედველობაში უნდა მიიღონ ის ფაქტი, რომ ავტორიტეტულმა დამკვირვებლებმა – ეუთო/ოდირმა 31 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნები შეაფასეს როგორც “კონკურენტულ გარემოში” “ძირითადი თავისუფლებების დაცვით” ჩატარებული, თუმცა მიუთითეს ზეწოლის ფაქტებსა და მათზე სუსტ სამართლებრივ რეაგირებაზე.
რას აპირებს ხელისუფლება
„ქართული ოცნება“ მზად არის განიხილოს ევროკავშირის მიერ წარდგენილი განახლებული დოკუმენტი, წერია მმართველი პარტიის მიერ 19 აპრილს გამოქვეყნებულ განცხადებაში.
„ქართული ოცნება” მზად არის გუნდის შიგნით პარტნიორების წინადადებების განხილვა დაიწყოს. ანუ მზად არის განიხილოს 43 ბარიერის იდეა.
რაც შეეხება მელიას და რურუას საქმეს – მმართველმა გუნდმა მწვანე შუქი აუნთო პრეზიდენტ ზურაბიშვილს რურუას შესაწყალებლად.
„ქართული ოცნების“ განცხადებით, რურუა არ არის პოლიტიკოსი და ამიტომ მისი საკითხის მოლაპარაკებებზე დაყენება “მართლმსაჯულებაში პოლიტიკური ჩარევაა”, თუმცა ხელისუფლება ითვალისწინებს რა შექმნილ ვითარებას, “არ დააფიქსირებს თავის კრიტიკულ პოზიციას თუ საქართველოს პრეზიდენტი მას [რურუას] შეიწყალებს“.
ამავე განცხადებაში არის კიდევ ერთი საინტერესო ჩანაწერი – რურუა-მელიას გათავისუფლების სანაცვლოდ, მმართველი პარტია ოპონენტებისგან “აუცილებელ პირობად” ითხოვს, აღარ მოხდეს მომავალში სხვა “ნებისმიერ სისხლისსამართლებრივ საქმეში პოლიტიკური ჩარევა”.
კერძოდ კი მმართველი პარტია ორ კონკრეტულ, მიმდინარე საქმეს ასახელებს, სადაც აღარ უნდა მოხდეს ოპოზიციის ჩარევა: ე.წ. ხაზარაძე-ჯაფარიძის და ნ. გვარამიას საქმეები.
ხაზარაძე-ჯაფარიძის საქმეს ხელისუფლება ასე აღწერს: “პირებმა, რომელთა მიმართაც ჩატარდა გამოძიება და მიმდინარეობს სამართალწარმოება, გამოძიების დაწყების შემდეგ შექმნეს პოლიტიკური პარტია და თავი შეაფარეს პოლიტიკურ სტატუსს”
გვარამიას საქმეზე კი წერს: “პირმა, რომლის მიმართაც ასევე მიმდინარეობს სამართალწარმოება (ის წინა ხელისუფლების პირობებში, გენერალური პროკურორის მოადგილე გახლდათ), დააფუძნა ტელევიზია და ჟურნალისტური საქმიანობით ცდილობს იმუნიტეტის მოპოვებას”.
ხელისუფლება ითხოვს, რომ ამ საქმეების შეფასება მოხდეს საერთაშორისო ექსპერტების ჩართულობით და მხოლოდ სამართლებრივი სტანდარტით “რათა გამოირიცხოს აღნიშნული საქმეების პოლიტიკური გადაწყვეტის შესაძლებლობა”.
“ქართული ოცნება” წერს, რომ მზად არის განიხილოს განახლებული დოკუმენტი, თუმცა იქვე დასძენს, რომ ეს იქნება ბოლო კორექტირება მათი მხრიდან:
„განახლებული დოკუმენტის ხელმოწერის შემდეგ, ჩვენი მხრიდან პირობების მეტი კორექტირება აღარ მოხდება და ჩვენ არ დავეთანხმებით რაიმე შინაარსობრივ დამატებას. ჩვენი მხრიდან პირობებზე მოლაპარაკება ამით დასრულებულია და მოვუწოდებთ ოპოზიციას პასუხისმგებლიანი ნაბიჯებისკენ“, – ნათქვამია “ქართული ოცნების” მიერ დღეს გამოქვეყნებულ განცხადებაში.
ამავე განცხადებაში ნათქვამია, რომ „შეთანხმების დოკუმენტში მოცემული 2/3-ის პრინციპი უნდა დაზუსტდეს და გაიწეროს ევროპული პრაქტიკის შესაბამისად, ისე, რომ არ მოხდეს პროცესში პოლიტიკური ჩარევა ან მისი ბლოკირება“.
რას აპირებს ოპოზიცია:
შარლ მიშელის ახალმა წინადადებამ არა თუ ოპოზიციის შიგნით, არამედ კონკრეტული პარტიების წიაღშიც აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია. ამ დოკუმენტს ყველა პარტია “კომპრომისულ ვარიანტად” მიიჩნევს, თუმცა ზოგი თანახმაა ამ კომპრომისზე, ზოგიც – არა.
ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების უმეტესი ნაწილი მზადაა, რომ ამ დოკუმენტს ხელი მოაწეროს იმ შემთხვევაში, თუ მას ხელს მოაწერს “ქართული ოცნება”.
„ლელო საქართველოსთვის”, “სტრატეგია აღმაშენებელი”, “გირჩი”, “რესპუბლიკური პარტია” უკვე ოფიციალურად ადასტურებენ მზაობას რომ ხელი მოაწერონ დოკუმენტს.
ხელმოწერის მომხრეა გიგი უგულავაც, რომელმაც ცოტა ხნის წინ დატოვა “ევროპული საქართველო”.
რაც შეეხება თავად ამ პარტიას, მისი ლიდერის, გიგა ბოკერიას თქმით, “ევროპული საქართველო” არ ეთანხმება მიშელის დოკუმენტს:
„ჩვენი ამოცანა არის უცვლელი, ჩვენ გვინდა გონივრული კომპრომისი, რომელიც ყველა შემთხვევაში უნდა მოიცავდეს პოლიტპატიმრების, ნიკა მელიას და გიორგი რურუას გათავისუფლებას და სვლას ვადამდელი არჩევნებისკენ“, – განაცხადა გიგა ბოკერიამ.
ჯერჯერობით საბოლოო გადაწყვეტილება არ მიუღია ყველაზე დიდ ოპოზიციურ პარტიას, “ნაციონალურ მოძრაობას”.
“ნაციონალური მოძრაობის” ერთ-ერთი ლიდერი აკაკი მინაშვილი ამბობს, პარტია ახალი დოკუმენტის ამ ვერსიას ხელს არ მოაწერს, რადგან მასში ბევრი ბუნდოვანი საკითხია:
“პირველ რიგში, ბუნდოვანია პოლიტიკური პატიმრების გამოშვების თემა,” – ამბობს მინაშვილი. მისი თქმით, თუკი მელიას გირაოთი გამოშვება იგეგმება, ამაზე “ნაციონალური მოძრაობა” არ დათანხმდება.
ასევე, ამ პარტიისთვის მიუღებელია ფართო ამნისტია 20 ივნისის საქმეზე, რადგან იგი შეეხება იმ სამართალდამცავებსაც, რომლებმაც ფიზიკური ზიანი მიაყენეს მომიტინგეებს, მაგალითად, მათ, ვინც თვალები დაუზიანა მაკო გომურს და გიორგი სულაშვილს.
“ფართო ამნისტია მოიცავს იმ ადამიანებს და იმ საჯარო მოხელეებს, ვინც ძალადობით ზიანი მიაყენა მათ, ვინც გამოხატავდა თავის პროტესტს რუსული ოკუპაციის წინააღმდეგ”, – ამბობს მინაშვილი.
ამავე პარტიის წევრის, სალომე სამადაშვილის თქმით, პოლიტპატიმრების თემაზე სერიოზული პროგრესია მიღწეული, თუმცა საბოლოო გადაწყვეტილებამდე გუნდის შიგნით მსჯელობაა საჭირო.
