რას გულისხმობს "ქართული ქარტია" და ვინ მოაწერს მას ხელს. პრეზიდენტის გეგმის დეტალები
რა არის “ქართული ქარტია”
“ქართული ქარტია” – ასე ჰქვია პრეზიდენტ სალომე ზურაბიშვილის მიერ წარმოდგენილ სამოქმედო გეგმას, რომელიც მიზნად ისახავს პროევროპული ოპოზიციის ერთი სიმბოლური ქოლგის ქვეშ გაერთიანებას პრორუსული ხელისუფლების საპირწონედ 26 ოქტომბრის საპარლამენტო არჩევნებისთვის.
“ქართული ქარტიის” შესახებ სალომე ზურაბიშვილმა 26 მაისს, საქართველოს დამოუკიდებლობის დღეს განაცხადა.
მოკლედ რომ ჩამოვაყალიბოთ პრეზიდენტის იდეა, იგი ასე გამოიყურება:
26 ოქტომბერს საპარლამენტო არჩევნებში ქარტიაზე ხელისმომწერი ყველა ოპოზიციური პარტია იმ ფორმით მიიღებს მონაწილეობას, რა ფორმითაც უნდა. ქარტია არ ავალდებულებს
იმართება განსხვავებული ფორმატით – ერთ მხარეს იქნება “ქართული ოცნება” და მეორე მხარეს გაერთიანებული პროევროპული ოპოზიცია. არჩევნებზე მისული ამომრჩეველი ფაქტობრივად აირჩევს საგარეო კურსს – თუ ის რუსეთში ხედავს საქართველოს – მაშინ “ქართულ ოცნებას” მისცემს ხმას, თუ – ევროპაში, მაშინ ოპოზიციას.
26 ოქტომბრის არჩევნები უნდა იყოს ერთგვარი რეფერენდუმი, სადაც ხალხი გადაწყვეტს – პროევროპულ ოპოზიციურ პარტიებს მისცეს ხმა თუ პრორუსულ “ქართულ ოცნებას”.
ზურაბიშვილის გეგმის თანახმად, ოპოზიცია ჩამოაყალიბებს დროებით მთავრობას, რომელიც რამდენიმე თვის განმავლობაში იმუშავებს. ამ პერიოდში ეს მთავრობა გაატარებს მნიშვნელოვან რეფორმებს ქვეყნის ევროპასთან დასაახლოვებლად და უკვე ამის შემდგომ დაინიშნება ჩვეულებრივი საპარლამენტო არჩევნები.
„ეს არჩევნები რეალურად იქნება სახალხო რეფერენდუმი, რომელზეც უნდა ვუპასუხოთ შეკითხვას: გვინდა თუ არა ევროპა? როცა ჩვენ ხმას მივცემთ ქარტიაზე ხელმომწერ რომელიმე პარტიას, რეალურად, ხმას ვაძლევთ “ქართულ ქარტიას” და ე.ი. ევროპულ მომავალს“, – აცხადებს პრეზიდენტი.
რას ნიშნავს “სხვანაირი ერთობა” და როგორი არჩევნები იქნება 26 ოქტომბერს
პრეზიდენტი სთავაზობს პოლიტიკურ პარტიებს ხელი მოაწერონ ქარტიას და ამით დაადასტურონ ერთგულება ქარტიის პუნქტების მიმართ.
„ეს არის ერთობა ერთიანობის გარეშე,” – თქვა ზურაბიშვილმა.
ნიშნავს თუ არა ეს, რომ ქარტიაზე ხელისმომწერი პარტიები უნდა გაერთიანდნენ ერთ საარჩევნო ბლოკად ან გაერთიანებად?
არა. 26 ოქტომბერს საპარლამენტო არჩევნებში ქარტიაზე ხელისმომწერი ყველა ოპოზიციური პარტია იმ ფორმით მიიღებს მონაწილეობას, რა ფორმითაც უნდა. ქარტია არ ავალდებულებს მათ გაერთიანებას ერთ საარჩევნო ბლოკად ან ერთიანი საარჩევნო სიის შექმნას.
ქარტიაზე ხელის მოწერით პარტია მხოლოდ ადასტურებს, რომ არის ქვეყნის ევროპული კურსის და ევროპული მომავლის მომხრე და ასევე ადასტურებს, რომ აუცილებლად გასატარებელია ის რეფორმები, რომლებიც ქარტიაშია გაწერილი.
“იმის მერე, რაც ხელს მოაწერენ ამ ქარტიას, პოლიტიკურმა პარტიებმა თავად უნდა გადაწყვიტონ, როგორი იქნება მათი [საარჩევნო] სტრატეგია და ტაქტიკა. ეს უკვე მე არ მეხება,”– განაცხადა პრეზიდენტმა.
ამომრჩეველი კი, რომელიც შემოხაზავს ქარტიაზე ხელისმომწერ ნებისმიერ პარტიას, ავტომატურად იზიარებს იმას, რომ საქართველოს მომავალი ევროპაშია.
“როცა ჩვენ ხმას მივცემთ ქარტიაზე ხელმომწერ რომელიმე პარტიას, რეალურად, ხმას ვაძლევთ “ქართულ ქარტიას” და ე.ი. ევროპულ მომავალს,” – განმარტა სალომე ზურაბიშვილმა.
მან დასძინა, რომ დღევანდელი პოლიტიკური და საარჩევნო გარემო არ იძლევა შესაძლებლობას, რომ ჩატარდეს სამართლიანი არჩევნები, სადაც ყველას მიეცემა საშუალება, რომ თავისი სახე და პროგრამა წარმოაჩინოს.
“ამ არჩევნებზე უნდა გადავწყვიტოთ არა ის, თუ ვის ვაძლევთ ხმას, არამედ – რას ვაძლევთ ხმას. სწორედ ამიტომ, ეს არჩევნები რეალურად იქნება სახალხო რეფერენდუმი, რომელზეც უნდა ვუპასუხოთ შეკითხვას: გვინდა თუ არა ევროპა?“
როგორი იქნება მომავალი პარლამენტი
პრეზიდენტის გეგმის თანახმად, პარლამენტი, რომელსაც 26 ოქტომბერს საქართველოს მოქალაქეები აირჩევენ, იქნება დროებითი. ანუ ოთხი წელი კი არ იმუშავებს, არამედ მხოლოდ რამდენიმე თვე (დაახლოებით ხუთ თვეზეა საუბარი, რადგან პრეზიდენტის გეგმის თანახმად, პარლამენტმა საჭირო საკანონმდებლო ცვლილებები საგაზაფხულო სესიიის პერიოდში უნდა მოასწროს ანუ 2025 წლის თებერვლიდან ივნისამდე). ამ პარლამენტს ექნება კონკრეტული ამოცანა, რომელიც ასევე გაწერილია ქარტიაში.
„ეს იქნება კონკრეტული ვადით და კონკრეტული ევროპული გეგმის შესასრულებლად არჩეული პარლამენტი. მან უნდა შეასრულოს ქარტიით ნაკისრი ვალდებულებები. ამის შემდეგ ამომრჩეველს დაუბრუნებს მანდატს და ახალ, თავისუფალ გარემოში ჩაატარებს ახალ, რიგგარეშე არჩევნებს”.
პრეზიდენტის თქმით, ეს მოკლევადიანი მანდატი აზღვევს ბევრ რისკს:
“მათ შორის იმას, რაც აფრთხობს ამომრჩეველს, რომ რომელიმე ძალას არ გაუჩნდეს ხელისუფლებაში უსასრულოდ დარჩენის ცდუნება, რაც გვინახავს,” – აღნიშნა ზურაბიშვილმა.
როგორი იქნება მომავალი მთავრობა?
ქარტიის თანახმად, მომავალ მთავრობას პოლიტიკური პარტიების წარმომადგენლებით და მათი კადრებით კი არ დააკომპლექტებენ, არამედ, პროფესიული ნიშნით – საზოგადოებისთვის ნაცნობი თავიანთი საქმის პროფესიონალებით.
„ეს იქნება მთავრობის სრულიად ახალი მოდელი. ეს არ იქნება პოლიტიკური პარტიებისგან დაკომპლექტებული მთავრობა, არამედ საზოგადოებაში პროფესიონალიზმით გამორჩეული და შერჩეული მთავრობა. მთავრობის დაკომპლექტების პროცესი ჩატარდება პრეზიდენტთან კოორდინაციით,” – განაცხადა სალომე ზურაბიშვილმა, როდესაც საზოგადოებას ქარტიის შინაარსს აცნობდა.
ზურაბიშვილმა განაცხადა, რომ ეს გეგმა მშვიდობიანი გამოსავალია და პირადად იღებს პასუხისმგებლობას, რომ დაიცავს გადარჩენისა და ევროპაში დაბრუნების ამ გზას.
„ამავე დროს ეს გეგმა მიგვიყვანს იმ სიკეთეებამდე, რასაც დღეს ჩვენი სტრატეგიული მეგობარი ამერიკა გვთავაზობს… ეს არის გზა, რომელიც არის მშვიდობიანი, მიზანმიმართული, შედეგიანი და უაღრესად ევროპული… ეს ნიშნავს, რომ ვუბრუნდებით ჩვენს კონსტიტუციით გაცხადებულ და გარანტირებულ საგარეო კურსს“, – აღნშნა პრეზიდენტმა.
რა ამოცანა ექნება დროებით პარლამენტს და რა რეფორმების გატარება მოუწევს დროებით მთავრობას
პრეზიდენტის მიერ წარმოდგენილი „ქართული ქარტია“ ათზე მეტ სხვადასხვა სფეროში ითვალისწინებს რეფორმების გატარებას.
მათ შორის, პირველ რიგშია, ე.წ. აგენტების კანონისა და „ოფშორების კანონის“ გაუქმება.
“დაუყოვნებლივ გავაუქმებთ ყველა კანონს, რომელიც ეწინააღმდეგება ევროპულ გზას და ევროპულ რეკომენდაციებს. კერძოდ, „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონს, ანუ რუსულ კანონს, „საარჩევნო კოდექსში“ ცვლილებებს, ე.წ. მოსმენების და ოფშორების კანონებს და სხვა,” – განაცხადა პრეზიდენტმა.
მისი თქმით, ასევე გაუქმდება 2024 წლის პროტესტში მონაწილე დემონსტრანტების მიმართ წამოწყებული პოლიტიკურად მოტივირებული საქმეები და მიღებული იქნება ამნისტია.
მასშტაბური ცვლილებებია დაგეგმილი სასამართლო სისტემაში, როგორც ყველაზე სუსტ რგოლში. სასამართლოს გათავისუფლება კლანური მმართველობისგან მოსამართლეთა კეთილსინდისიერების, დაუსაბუთებელი ქონების წარმომავლობის შემოწმების გზით. როგორც ქარტიაში აღნიშნულია, შემოწმება შეეხება ყველა მოსამართლეს, პირველ რიგში მათ, ვინც პოლიტიკურად მოტივირებულ საქმეებზე მუშაობდა. იგეგმება ასევე ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს მანდატის გაძლიერება და სხვა მნშვნელოვანი ცვლილებები სასამართლო სისტემაში.
ასევე დაგეგმილია პროკურატურის, შსს-ს, სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის, ეროვნული ბანკის და სხვა მიმართულებების რეფორმები.
მნიშვნელოვან პუნქტადაა გამოყოფილი საარჩევნო სისტემის რეფორმირება – შეიცვლება ცესკოს თავმჯდომარის არჩევის და ცესკოს დაკომპლექტების წესი, დაიწევა ბარიერი (ახლა არის 5 პროცენტი), აღდგება საარჩევნო ბლოკების შექმნის შესაძლებლობა, გადაიხედება პარტიების დაფინანსების წესი, დიასპორას მიეცემა არჩევნებში შეუფერხებლად მონაწილეობის შესაძლებლობა.
ვინ მოაწერს ხელს ქარტიას?
1 ივნისს გაირკვევა, თუ რომელი პოლიტიკური პარტიები შეუერთდებიან პრეზიდენტის ინიციატივას. „ქართული ქარტიის“ ხელმოსაწერად, სალომე ზურაბიშვილმა ოპოზიციურ პარტიებს დრო სწორედ პირველ ივნისამდე მისცა.
თუმცა, პარტიების დიდმა ნაწილმა თანხმობა უკვე განაცხადა. მათ შორის არიან „ნაციონალური მოძრაობა“, „გირჩი – მეტი თავისუფლება“, „ახალი“, „დროა“, „სტრატეგია აღმაშენებელი“, „ლელო“, „ევროპული საქართველო“, „რესპუბლიკური პარტია“.
პოლიტიკოსების შეფასებით, ერთობა არის ის, რასაც ახლა მათგან ელის საზოგადოება.
პრეზიდენტის გეგმაზე დათანხმება ნიშნავს იმას, რომ პროდასავლური პარტიებისთვის მიცემული ხმები საბოლოო ჯამში ერთ ყულაბაში აღმოჩნდება. ასევე, თუკი პოლიტიკური პარტები გადადებენ თავიანთ ამბიციებს და ქვეყნის სასიცოცხლოდ მნშვნელოვან საკითხებზე თანამშრომლობას მოახერხებენ, ეს კარგი სიგნალი იქნება ამომრჩევლისთვის.
ერთადერთი შედარებით მსხვილი პოლიტიკური მოთამაშე, რომელიც სკეპტიკურად უყურებს პრეზიდენტის ინიციატივას და ჯერ პასუხი არ გაუცია, საქართველოს ყოფილი პრემიერის, გიორგი გახარიას პარტია “საქართველოსთვისაა”.
