პოლიტიკური კრიზისი და პრორუსული განწყობები. როგორ ხედავენ საქართველოს უკრაინელი ჟურნალისტები

პოლიტიკური კრიზისი საქართველოში 

უკრაინული გამოცემა „Заборона“-ს ჟურნალისტები საქართველოში პოლიტიკური კრიზისის დროს იმყოფებოდნენ. 

სრული ვერსია შეგიძლიათ იხილოთ ვებგვერდზე «Забороны»

2021 წლის 5 ივლისი. თბილისის ცენტრში, რუსთაველის გამზირზე, რამდენიმე ათეულმა ახალგაზრდა მამაკაცმა ჟურნალისტებს სცემა. იქ „თბილისი პრაიდი“ უნდა ჩატარებულიყო – ლგბტ+ თემის წარმომადგენლებისა და მათი მხარდამჭერების მსვლელობა. მაგრამ მარში არ შედგა – „თბილისი პრაიდის“ წარმომადგენლებმა აღიარეს, რომ ქუჩებში გამოსვლა უბრალოდ სახიფათო იყო.

მანამდე, პრემიერ-მინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა პირდაპირ მოუწოდა პრაიდის პოტენციურ მონაწილეებს, უარი ეთქვათ აქციაზე. მაგრამ მათი ოპონენტები მაინც გავიდნენ ქუჩაში. მათ დაარბიეს „თბილისი პრაიდის“ ოფისი, ჩამოგლიჯეს და დაწვეს ცისარტყელასფერი დროშა, მოგვიანებით კი ევროკავშირის დროშაც ჩამოგლიჯეს საქართველოს პარლამენტის შენობიდან. 

პოლიციას აგრესიული თავდამსხმელებისთვის არანაირი წინააღმდეგობა არ გაუწევია. იმ დღეს სერიოზულად დაშავდა, დაახლოებით, 50 ჟურნალისტი, ერთ-ერთი მათგანი, რამდენიმე დღის შემდეგ გარდაიცვალა. მისი ნათესავები დარწმუნებულები არიან, რომ სიკვდილის მიზეზი სწორედ ცემა გახდა. 

„ჩემთვის, 5 ივლისი – ეს არის წერტილი, საიდანაც უკან დაბრუნება შეუძლებელია, – ამბობს JAMnews-ის პროექტის რედაქტორი, მარგარიტა ახვლედიანი. – ეს არის დღე, როდესაც ნათელი გახდა, რომ საქართველოში სიტუაცია უკვე იმ ზღვარს გადასცდა, რომლიდან უკან დაბრუნებაც შეიძლება აღარ მოხერხდეს“. 

საქართველოში კრიზისი უკვე რამდენიმე წელია გრძელდება. 

„ადამიანები დაიყვნენ პირობით „ქოცებად“ – „ქართული ოცნების“ მომხრეებად და „ნაცებად“ – მიხეილ სააკაშვილის პარტიის მხარდამჭერებად – ამბობს მარგარიტა ახვლედიანი – და ეს დაყოფა ძალიან ხისტია – იმ დონემდე, რომ შეიძლება ტაქსიდან ჩამოგსვან, თუკი თქვენი ხედვა (საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებზე) არ ემთხვევა ტაქსის მძღოლის შეხედულებებს. წვეულებაზე შეხვედრის დროს შეიძლება გკითხონ, ვინ ხართ: „ქოცი“ თუ „ნაცი“? ინგრევა ოჯახები, ნადგურდება მრავალწლიანი მეგობრობა. ოჯახური ძალადობის დონეც კი გაიზარდა“. 

სააკაშვილის ფაქტორი 

„ქართული ოცნების“ ოფისი საფეხმავლო „მშვიდობის ხიდის“ მოპირდაპირე მხარესაა, რომელიც მიხეილ სააკაშვილის პრეზიდენტობის დროს აშენდა. პარტიის შენობის ირგვლივ 200 მეტრის რადიუსში არ მუშაობს არც ერთი მობილური ოპერატორის კავშირი. „ქართული ოცნების“ საზოგადოებასთან ურთიერთობის სამსახურმა უპასუხოდ დატოვა „Заборона“-ს თხოვნა, კომენტარი გაეკეთებინათ პარტიის ან პარლამენტის წარმომადგენლებს.

„ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ოფისი – ფაქტობრივად თბილისის გასასვლელშია, აეროპორტის გზაზე. აქ კარი დღე-ღამის ნებისმიერ დროს ღიაა და მუდმივად ზის რამდენიმე ათეული ადამიანი – უყურებენ ახალ ამბებს და წესრიგს იცავენ. ატმოსფერო ცოტათი წააგავს ევრომაიდნის პერიოდის კიევის მერიას. 

„ბოლოს, როდესაც სააკაშვილს კიევში შევხვდით, ძალიან ბევრი ვისაუბრეთ, – ეუბნება „Заборона“-ს „ერთიანი ნაციონალური მოძრაობის“ ერთ-ერთი ლიდერი, ხატია დეკანოიძე – ის განუწყვეტლივ იმეორებდა, რომ საქართველოში დაბრუნება სურდა, რათა ქვეყანას ივანიშვილისგან თავის დაღწევაში დახმარებოდა“.

„როდესაც საპატიმროში პირველად ვნახე, ვკითხე: „ხომ ხვდებოდი, რომ ეს ძალიან დიდი რისკი იყო?, – ჰყვება იგი – მან კი მიპასუხა: „დიახ, აი, თავისუფალი ვიყავი, ვმუშაობდი, ყველაფერი მქონდა, მაგრამ არ მქონდა ის თავისუფლება, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია ჩემთვის – ესაა სამშობლო, საქართველო“. და, სიმართლე გითხრათ, მისი მესმის“. 

დაპატიმრებისთანავე სააკაშვილმა შიმშილობა გამოაცხადა. იგი მოტყუებით გადაიყვანეს ციხის საავადმყოფოში, მოგვიანებით კი Youtube-ზე გავრცელდა კადრები, როგორ მიათრევენ ძალით იატაკზე. ოპოზიციურმა პარტიებმა ერთხმად მოითხოვეს სააკაშვილის გათავისუფლება, თბილისის ქუჩებში კი ხალხი გასაპროტესტებლად გამოვიდა. 

ისე ჩანდა, რომ სააკაშვილის ჩამოსვლა ოპოზიციას ხმების დაგროვებაში დაეხმარებოდა. მით უმეტეს, რომ არჩევნების პირველი ტური, რომელიც 2 ოქტომბერს ჩატარდა, ოპოზიციისთვის უფრო წარმატებული იყო, ვიდრე არა – ქალაქებში მერობის კანდიდატებმა 50%-ზე მეტი ვერ დააგროვეს, ამიტომ მეორე ტური დაინიშნა. ქუთაისში, სადაც ხატია დეკანოიძე იყრიდა კენჭს, პირველ ტურში მან „ქართული ოცნების“ კანდიდატს 2%-ით გაუსწრო კიდეც. 

მაგრამ მარგარიტა ახვლედიანი დარწმუნებულია: სააკაშვილის ფიგურა მეტისმეტად ტოქსიკურია საქართველოსთვის. ყოფილი პრეზიდენტის მიმართ ერთგვაროვანი დამოკიდებულება არ არსებობს – ის ან ძალიან უყვართ, ან სძულთ, ამას მისი მომხრეებიც კი აღიარებენ. 

„სააკაშვილმა საქართველო კარდინალურად შეცვალა, მან ამ ქვეყნისგან სრულიად სხვა შექმნა, – გვიხსნის ჟურნალისტი, – მან არა მხოლოდ გზები შეცვალა, კორუფცია დაამარცხა, ელექტრომომარაგების პრობლემა გადაჭრა. მან დიდწილად შეცვალა მენტალიტეტი. მაგრამ ამავდროულად ბევრი აიმხედრა. კრიმინალზე გამარჯვების საფასური იმით გადავიხადეთ, რომ საქართველო ევროპაში მეორე ადგილზე გავიდა პატიმრების რაოდენობით. ადამიანები შეიძლება ექვსი წელი მსხდარიყვნენ ციხეში იმისათვის, რომ ქარხნიდან ქვაბი მოიპარეს. ეს ძალიან მაღალი ფასია. არ ვაპირებ განხილვას, ღირდა თუ არა ამად ეს ყველაფერი, მაგრამ ძალიან ბევრ ადამიანს მიაჩნია, რომ არ ღირდა“. 

მარგარიტა ამბობს: ბევრს აღიზიანებდა, რომ იქ სააკაშვილის მხარდასაჭერად პლაკატები მიჰქონდათ. მისი თქმით, ყოფილი პრეზიდენტის მიმართ ანტიპათია იმდენად ძლიერია, რომ ბევრმა გადაწყვიტა ოპოზიციისთვის ხმა არ მიეცა – გამოდიოდნენ რა იმ პოზიციიდან, რომ „ჯობია „ქართული ოცნება“ იყოს, ვიდრე ისევ მიშა“. 

„ვფიქრობ, ასეთი ადამიანები შეიძლება არსებობდნენ, – ეთანხმება ხატია დეკანოიძე, – მაგრამ ამავდროულად ვფიქრობ, რომ სააკაშვილმა [თავისი დაბრუნებით] დაამტკიცა: ის რეალურად არის მზად, მოკვდეს საქართველოსთვის“.

მარგარიტა ახვლედიანს მიაჩნია, რომ საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტის დაბრუნების მიზეზი უფრო პროზაულია – სააკაშვილი მტკივნეულად განიცდიდა იმას, რომ თავის სამშობლოში თამაშგარე დარჩა:

„ის იყო ქვეყნის პრეზიდენტი, რეფორმატორი, ადამიანი, რომელზეც მთელი მსოფლიო ლაპარაკობდა. ასეთი ადამიანისთვის შეუძლებელია რეგიონულ პოლიტიკოსად დარჩენა [როგორიც ის იყო უკრაინაში]“. 

პრორუსული განწყობები და ძალადობა 

საქართველო ძალიან პატრიარქალური, რელიგიური და ტრადიციული ქვეყანაა. ოჯახისა და ტრადიციების ერთგულებას აქ ძალიან აფასებენ, სასულიერო პირები კი სოფლებში – დღემდე ყველაზე გავლენიანი და პატივსაცემი ადამიანები არიან. ძლიერი კონსერვატორული განწყობების ფონზე, საქართველოში ძალას იკრებენ პრორუსული მოძრაობები. 

„საქართველოს დამოუკიდებლობის მოპოვებისთანავე, ყოველთვის იყვნენ ადამიანები, რომლებიც ცდილობდნენ პოლიტიკაში მოსვლას და რუსეთის ინტერესების გატარებას, – უხსნის „Заборона“-ს JAMnews-ის რედაქტორი, დიმიტრი ავალიანი, – იყო, მაგალითად, КГБ-ს ყოფილი ხელმძღვანელი, იგორ გიორგაძე, რომელიც საქართველოდან გაიქცა, ან აჭარის მეთაური ასლან აბაშიძე, რომელიც კრემლთან ძალიან მეგობრობდა. ახლა კრემლი ფსონს კონსერვატიულ ძალებზე აკეთებს. ისინი ეკლესიასა და ტრადიციებთან სიახლოვის დეკლარირებას ახდენენ და მკვეთრად ანტიდასავლურად არიან განწყობილი. ისინი ამბობენ, რომ საქართველოს მთავარი მტერი – დასავლეთია, მას უნდა ვებრძოლოთ. აქედან გამომდინარეობს მეორე პუნქტი – დასავლეთთან ბრძოლაში ჩვენ მხოლოდ რუსეთი შეიძლება დაგვეხმაროს, ის ერთმორწმუნე, ქრისტიანული ქვეყანაა, რომელიც ტრადიციულ ღირებულებებს იცავს“. 

„მრავალი წელი – ჯერ კიდევ სააკაშვილამდე და მის შემდეგაც, 2010 წლიდან დაწყებული, მასშტაბური ინვესტიციები ხორციელდება საქართველოს საინფორმაციო ველში, – ამატებს მარგარიტა ახვლედიანი, – ეს არის რბილი ძალა, რომელიც აქტიურად ფარავს ადგილობრივ მედიას და ქმნის საკუთარს. ისინი ქართულ ენაზე მუშაობენ და ყველანაირად ადიდებენ ქართველ ხალხს – არაჩვეულებრივსა და განსაკუთრებულს, რომელსაც ძალიან აფუჭებს დასავლური გავლენა“. 

ერთ-ერთი ასეთი აშკარად პრორუსული არენაა – ტელეკომპანია და ინტერნეტპლატფორმა „ალტ-ინფო“, რომელმაც საკუთარი პოლიტიკური პარტია „კონსერვატიული მოძრაობა“ შექმნა – ის უკვე დაარეგისტრირა საქართველოს იუსტიციის სამინისტრომ. 

ამ პარტიის თავმჯდომარემ, ზურაბ მახარაძემ უარი განაცხადა „Заборона“-სთან ურთიერთობაზე – არ მოეწონა სტატია ქართულ ეკლესიაში სექსუალურ დანაშაულებსა და რუსეთის გავლენებზე.

ეკლესია კონსერვატორების მთავარი მოკავშირეა, რომელიც მათ ძალიან ეხმარება, ამბობს დიმიტრი ავალიანი. „ალტ-ინფო“ არ მალავს თავის პრორუსულ მიმართულებას. თანაც ისინი დაკავშირებული არიან რუსული ნაციონალიზმის ყველაზე რადიკალურ წარმომადგენლებთან, მაგალითად, ულტრამემარჯვენე ალექსანდრ დუგინთან. „ალტ-ინფოს“ საიტზე გამოქვეყნდა მასთან ინტერვიუ, პროექტის ერთ-ერთი სპონსორი, კონსერვატორი ბიზნესმენი ლევან ვასაძე კი, დუგინს მოსკოვში რამდენჯერმე შეხვდა. 

ხელისუფლება ჟურნალისტების წინააღმდეგ 

სწორედ „ალტ-ინფო“ იყო „თბილისი პრაიდის“ დროს ქართველ ჟურნალისტებზე თავდასხმის მთავარი იდეოლოგი და მამოძრავებელი ძალა. ამ მედიასაშუალების ეთერში პირდაპირ მოუწოდებდნენ აქციის მონაწილეების დარბევისა და ცემისაკენ. 

„ეს მოვლენა [პარტია „კონსერვატიული მოძრაობა“] თავისი წინამორბედებისაგან ცოტათი განსხვავებულია, – მსჯელობს დიმიტრი ავალიანი, – 5 ივლისს მათ დარბევა მოაწყვეს: ორგანიზებულად მიიყვანეს ადამიანები, დაჰყვეს ჯგუფებად, მათ ჰყავდათ მეთაურები, რომლებიც რაციით ურთიერთობდნენ. მათ იცოდნენ, სად წასულიყვნენ, ვინ ეცემათ და ვინ დაერბიათ. ეს ხალხი ყოველდღიურად მაუწყებლობს თავისი არხის მეშვეობით. ისინი ამბობენ: „ლიბერასტები“ შეიძლება მოკლა კიდეც, ეს ცოდვა არ არის. ძალით უნდა დავიცვათ ჩვენი ტრადიციები და ინტერესები. აქამდე ასეთი რამ საქართველოში არც ერთ პრორუსულ პარტიას არ უქნია“. 

ამასთან, ავალიანის აზრით, „ქართული ოცნება“ პირდაპირ მფარველობს მსგავს მოძრაობებს. მისი თქმით, 5 ივლისის შემდეგ დაკავებულთა შორის არ ყოფილა არც ერთი ორგანიზატორი – მხოლოდ ისინი, ვინც თავდასხმებში მონაწილეობდა. „ალტ-ინფომ“ უკვე აღუთქვა მატერიალური დახმარება ამ ადამიანებს. 

„ხელისუფლებას ახლა საზოგადოებაში ლეგიტიმურობისა და  მხარდაჭერის პრობლემა აქვს, ამიტომ კონსერვატიულ და ანტიდასავლურ ელექტორატს თავისიანებად განიხილავს, – განმარტავს ავალიანი, – „ქართულ ოცნებას“ მკაფიო მსოფლმხედველობა არ გააჩნია, გარდა იმისა, რომ შეასრულოს ოლიგარქ ივანიშვილის სურვილები. როგორც ივანიშვილი იტყვის – ისეთი იქნება საგარეო პოლიტიკაც და საშინაოც“. 

დიმიტრიც და მარგარიტაც ამბობენ: „ხელისუფლება არ იცავს ჟურნალისტებს, მეტიც, მათთან ბრძოლაზე გადავიდა. იმის ნაცვლად, რომ პრორუსულ გავლენებს ებრძოლონ. დიმიტრის თქმით, ძალოვნები ოპოზიციისა და ჟურნალისტების ფარული მოსმენით არიან დაკავებული. „ქართულ ოცნებას“ დამოუკიდებელი მედია აღიზიანებს. ეს კი, საბოლოო ჯამში, იქამდე მივიდა, რომ საზოგადოებამ ჟურნალისტებს ეჭვის თვალით ყურება დაუწყო. 

„მედიაქსელის“ მხარდაჭერით