პირველი ეკონომიკური გარიგება დამოუკიდებლობის შემდეგ: აზერბაიჯანული ბენზინი სომხეთში ჩავიდა
აზერბაიჯანული ბენზინის პირველი მიწოდება სომხეთში
პირველად დამოუკიდებლობის მოპოვების შემდეგ, სომხეთში აზერბაიჯანული ბენზინის პარტია შევიდა. ამ ნაბიჯს ოფიციალური ერევანი ორ ქვეყანას შორის ახლად დამყარებული მშვიდობის ერთ-ერთ პირველ პრაქტიკულ შედეგად აფასებს.
SOCAR-ისგან შეძენილი 1,218 ტონა A95 ბენზინი 22 ვაგონით ერევანში საქართველოს გავლით რკინიგზით ჩავიდა.
სომხეთის ეკონომიკის მინისტრმა გევორგ პაპოიანმა განაცხადა, რომ ეს შეიძლება ჩაითვალოს სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის პირველ სავაჭრო-ეკონომიკურ გარიგებად არა მხოლოდ სამშვიდობო შეთანხმების შემდეგ, არამედ საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგაც.
“ომის ნაცვლად, ჩვენ ვვაჭრობთ. ომი ნიშნავს დანაკარგებს, ვაჭრობა — კეთილდღეობას“, — დაწერა მინისტრმა Facebook-ზე.
ტვირთის ტრანზიტი საქართველომ უზრუნველყო, რომელმაც აზერბაიჯანიდან სომხეთში პირველი გადაზიდვისთვის ტრანზიტის საფასური გააუქმა. პაპოიანმა ეს გადაწყვეტილება “სიმბოლურ ჟესტად“ შეაფასა, რომელიც სამშვიდობო პროცესის მხარდაჭერას ემსახურება. თუმცა, სომხურ მედიასა და სოციალურ ქსელებში გავრცელდა ცნობები, რომ მომავალ გადაზიდვებზე ქართული მხარე უფრო მაღალ გადასახადებს მოითხოვს.
ამ საკითხს გამოეხმაურა სომხეთის პრემიერ-მინისტრი ნიკოლ ფაშინიანიც. მისი თქმით, საქართველოს რკინიგზასთან დაკავშირებული ტარიფების საკითხი პრობლემად რჩება, თუმცა ბიზნესს, საჭიროების შემთხვევაში, ალტერნატიული ლოგისტიკური გზების მოძიება შეუძლია. ფაშინიანმა ასევე აღნიშნა, რომ გარიგება კერძო კომპანიებმა განახორციელეს, მაგრამ მისი პოლიტიკური წინაპირობა სწორედ სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის მშვიდობის პროცესმა შექმნა.
აზერბაიჯანული ბენზინის იმპორტი ორი სომხური კერძო კომპანიის მიერ განხორციელდა. ოფიციალური ინფორმაციით, შეთანხმება შესაძლებელი გახდა სომხეთისა და აზერბაიჯანის ვიცე-პრემიერების 28 ნოემბერს გაბალაში მიღწეული შეთანხმების შემდეგ. აზერბაიჯანული სააგენტო APA იუწყება, რომ ბენზინის ექსპორტი წმინდად კომერციული ხასიათისაა და საწვავი საერთაშორისო საბაზრო ფასებით იყიდება.
ვანაძორის სარკინიგზო სადგურზე, სადაც ტვირთი ჩამოვიდა, ბენზინი შემოწმებას გადის. სადგურის ხელმძღვანელის, სერგეი მკრტჩიანის განმარტებით, პროცედურა მოიცავს ავზების გახსნას, ნიმუშების აღებასა და დოკუმენტაციის შემოწმებას, რაც აუცილებელია, რადგან სომხეთი ევრაზიის ეკონომიკური კავშირის წევრია. შემოწმების დასრულების შემდეგ, ვაგონების ნაწილი ერევნისკენ, ნაწილი კი კარმირ ბლურის მიმართულებით გაემართება.
კომენტარები
ექსპერტები მიესალმებიან საწვავის იმპორტის დივერსიფიკაციის მცდელობას, თუმცა ფასებზე სწრაფ გავლენას ნაკლებად ელიან. ეკონომისტ დავით ისახანიანის თქმით, სომხეთში ბენზინზე წლიური მოთხოვნა დაახლოებით 480,000 ტონას შეადგენს, მაშინ როდესაც შემოტანილი პარტია ამ მოცულობის მხოლოდ 0.25%-ია.
“ასეთი რაოდენობა ბაზარზე ფასების მნიშვნელოვან ცვლილებას ვერ გამოიწვევს. რეალური ეფექტი მხოლოდ სტაბილური და მასშტაბური მიწოდების შემთხვევაში იქნება შესაძლებელი“, – ამბობს ის.
აზერბაიჯანული ბენზინის ხარისხსა და კონკურენტუნარიანობაზე საუბრისას, ეკონომიკის მინისტრმა აღნიშნა, რომ ყველაფერი ფასზე იქნება დამოკიდებული:
“თუ მიწოდება გაგრძელდება და ფასები დაეცემა, მაშინ ის კონკურენტუნარიანი იქნება. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბიზნესები იმპორტს უბრალოდ არ გააგრძელებენ.“
თემა მწვავე დებატების საგნად იქცა სომხურ სოციალურ მედიაშიც. ზოგი მომხმარებელი ნაბიჯს ეკონომიკურად გამართლებულად და მშვიდობისკენ მიმართულ სიგნალად აფასებს, სხვები კი აზერბაიჯანთან ვაჭრობას “მორალურ კომპრომისად“ და “ღალატად“ მიიჩნევენ. ერთ-ერთ კრიტიკულ კომენტარზე პასუხად მინისტრმა დაწერა: “მე აღარ დავუშვებ სომხური სისხლის დაღვრას, მაგრამ იმდენ ბენზინს დავუშვებ, რამდენიც გსურთ“.
მიუხედავად ემოციური რეაქციებისა, ანალიტიკოსები აღნიშნავენ, რომ მიმდინარე გარიგება უფრო სიმბოლურ და პოლიტიკურ მნიშვნელობას ატარებს, ვიდრე ეკონომიკურს — როგორც პირველი პრაქტიკული მცდელობა ათწლეულების კონფლიქტის შემდეგ თანამშრომლობისკენ გადადგმული ნაბიჯის სახით.
