ოსი აბიტურიენტების უმეტესობა სასწავლებლად რუსეთში მიდის. რამდენი მათგანი დაბრუნდება?
სამხრეთ ოსეთში სკოლის მოსწავლეები გამოცდებს აბარებენ და უნივერსიტეტებში ჩასაბარებლად ემზადებიან. როგორც ბოლო წლებში ხდება, მათი უმეტესობა სასწავლებლად რუსეთში გაემგზავრება. იმის შესახებ, თუ რატომ ხდება ასე, ჰყვება ჟურნალისტი, ბლოგერი და მეწარმე ალან პარასტაევი.
სამხრეთ ოსეთში აქტიური საგამოცდო პერიოდია. ისევე როგორც საბჭოთა კავშირის დროს და 90-იან წლებში, ჩვენი მოზარდები გამოცდებს სკოლებში აბარებენ – ერთიანი სახელმწიფო გამოცდის კომპონენტის გარეშე, რომელიც რუსეთისგან განსხვავებით, ჩვენთან არ შემოუღიათ.
ბოლო წლების განმავლობაში სამხრეთ ოსეთის აბიტურიენტების უმრავლესობა რუსეთის უმაღლეს სასწავლებლებში აბარებს. ამისათვის მათ გასაუბრებების – იგივე გამოცდების, გავლა მოუწევთ.
აქ საკმაოდ რთული სისტემა მუშაობს. ადგილები რუსეთის უმაღლეს სასწავლებლებში, ან, უფრო სწორედ, კვოტები სამხრეთ ოსეთისთვის რუსეთის სხვადასხვა უწყების მიერ ყოველწლიურად ნაწილდება. ისინი ცხინვალის სხვადასხვა სტრუქტურებთან თანამშრომლობენ, ამიტომ სამხრეთ ოსეთიდან აბიტურიენტებისთვის გამოყოფილი ადგილების ზუსტი რაოდენობის განსაზღვრა ძნელია.
კვოტების განაწილებასთან დაკავშირებული ყველაზე ცნობილი ორგანიზაცია არის “როსსოტრუდნიჩესტვო”, რომელიც სამხრეთ ოსეთში 2003 წლიდან მუშაობს.
წელს, ისევე როგორც წინა წლებში, ამ ორგანიზაციის მეშვეობით სამხრეთ ოსეთის აბიტურიენტებისთვის 18 ადგილი იქნება გამოყოფილი. მიუხედავად იმისა, რომ ადგილების რაოდენობა უცვლელი რჩება, სამხრეთ ოსეთის სხვადასხვა უწყებასთან თანამშრომლობით ყოველწლიურად მიმართულებები და სპეციალობები იცვლება.
აღსანიშნავია, რომ 2013 წლამდე გასაუბრებებს სამხრეთ ოსეთის განათლების სამინისტრო ატარებდა, რომელიც ფაქტობრივად ანაწილებდა ადგილებს რუსეთის უნივერსიტეტებში. თუმცა, ბოლო წლებში ამას “როსსოტრუდნიჩესტვოს” წარმომადგენლობა თავად, საკუთარი სპეციალისტების მეშვეობით აკეთებს.
წელს აბიტურიენტები კონკურსს ონლაინ გადიან. მომავალ ბაკალავრებს აღარ უწევთ დოკუმენტების ტარება და რიგში დგომა, რათა ქაღალდზე შევსებული ფორმა წარადგინონ. აბიტურიენტისგან საჭირო ყველა ინფორმაცია საიტზე აიტვირთება, სადაც მას “როსსოტრუდნიჩესტვო” ამოწმებს.
რატომ ჭარბობენ აბიტურიენტებს შორის მომავალი სამხედროები?
თუმცა, “როსსოტრუდნიჩესტვოს” მიერ სამხრეთ ოსეთის აბიტურიენტებისთვის რუსეთის უნივერსიტეტებში განაწილებული ადგილები მხოლოდ ნაწილია იმ ადგილებისა, რასაც რუსეთის უწყებები ყოველწლიურად გამოყოფენ.
კვოტების თვალსაზრისით, წელს რუსეთის თავდაცვის სამინისტრო ლიდერობს, რომელმაც სამხრეთ ოსეთის აბიტურიენტებს სამხედრო უნივერსიტეტებში (ყოფილი სამხედრო სასწავლებლები) 91 ადგილი დაუთმო. შედარებისთვის, რუსეთის შინაგან საქმეთა სამინისტრომ სამხრეთ ოსეთისთვის 21 ადგილი გამოყო უმაღლეს სასწავლებლებში.
მაგრამ ეს სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ 91 ოფიცერი – არტილერისტი ან მედესანტე გვეყოლება. სპეციალობების დიდი ნაწილი, რასაც რუსეთის სამხედრო უწყება აბიტურიენტებს სთავაზობს, მშვიდობიანი პროფესიებია, როგორიცაა ექიმი, ფინანსისტი, ინჟინერი, მუსიკოსი და დიპლომატიც კი.
პირველ რიგში, რა თქმა უნდა, სამხედრო უნივერსიტეტებში მიდიან ისინი, ვისაც ნამდვილად სურს საკუთარი ცხოვრების სამხედრო სამსახურთან დაკავშირება. ვიღაც სამხრეთ ოსეთის ჯარში მსახური უნდა. მაგრამ არიან ისეთებიც, ვისაც იმედი აქვთ, რომ სამხრეთ ოსეთის შეიარაღებულ ძალებში რამდენიმე წლიანი სამსახურის შემდეგ, რუსეთის შეიარაღებულ ძალებში გადავლენ. მით უმეტეს, რომ რუსეთის მოქალაქეობა უმეტეს შემთხვევაში უკვე აქვთ. შეთანხმების თანახმად, ჩვენს სტუდენტებს რუსეთის სამხედრო სასწავლებლების შემდეგ რუსულ არმიაში არ იღებენ – ისინი უცხოელი სტუდენტების სტატუსით სწავლობენ.
იგივე ხდება სხვა ძალოვანი უწყებების (უშიშროება, შინაგან საქმეთა სამინისტრო) და საგანგებო სიტუაციების სამინისტროს უმაღლეს სასწავლებლებში.
დიპლომატები, კულტურა და სხვა სპეციალობები
დიპლომატიის შესწავლას, რათა დაიცვან ჩვენი საგარეო პოლიტიკური ინტერესები, აბიტურიენტებს მოსკოვის საერთაშორისო ურთიერთობების ინსტიტუტი და დიპლომატიური აკადემია სთავაზობენ. შედეგად, სამხრეთ ოსეთი 10 დიპლომირებულ დიპლომატს მიიღებს.
ჩემი ნაცნობების აზრით, ყველაზე აქტიური ხელოვნებისა და კულტურის პოპულარიზაციაში ცხინვალში რუსეთის სამეცნიერო და კულტურული ცენტრია. ის ანაწილებს კვოტებს სპეციალობებისთვის, რომლებიც ეხება კინოს, თეატრს, მხატვრობას და სხვა შემოქმედებით სფეროებს.
თუ ამ ჩამონათვალს დავამატებთ ჩრდილოეთ ოსეთი- ალანიის რესპუბლიკის უნივერსიტეტების მიერ გამოყოფილ ადგილებს, რომელთა შორის 60-ს მხოლოდ “სამთო ინსტიტუტი” გამოყოფს, აშკარაა, რომ სამხრეთ ოსეთის ახალგაზრდობა სასწავლებლად ადგილების ნაკლებობას არ უჩივის.
დაბრუნდებიან თუ არა ახალგაზრდები?
მაგრამ არის კიდევ ერთი პრობლემა, რომელიც უკავშირდება ჩვენი ახალგაზრდობის დაბრუნებას სწავლის შემდეგ. ეს პრობლემა მრავალმხრივია. აბიტურიენტებთან გარკვეული ფორმის შეთანხმება არსებობს – რუსეთში უნივერსიტეტში ჩაბარების შემდეგ ისინი იღებენ ვალდებულებას, დამთავრების შემდეგ სამხრეთ ოსეთში დაბრუნდნენ.
თავის მხრივ, სახელმწიფო იღებს პასუხისმგებლობას ახალგაზრდა სპეციალისტის დასაქმებაზე. და სწორედ აქ იწყება კითხვები, რომელთაგან პირველია – რამდენად დააკმაყოფილებს დაბრუნებულ სტუდენტს შემოთავაზებული თანამდებობა? გარდა ამისა, ვაკანსიები შეიძლება უბრალოდ არ იყოს.
მაგალითად, დიპლომატების შემთხვევაში – ამ პროფესიისადმი ჩემი პატივისცემის მიუხედავად, მიმაჩნია რომ ისინი ჩვენს პირობაზე უკვე აშკარად ძალიან ბევრი გვყავს.
კიდევ ერთი პრობლემატური ასპექტი კვალიფიკაციას, ან, უფრო სწორედ, სამუშაო გამოცდილების შეძენას უკავშირდება. აშკარაა, რომ რუსეთის დაწესებულებაში, კომპანიაში, ქარხანაში დიპლომის მიღებიდან მინიმუმ ორი წლის განმავლობაში მუშაობის შესაძლებლობა აძლევს სპეციალისტს უფლებას საკუთარ თავს პროფესიონალი უწოდოს და უფრო პროდუქტიულად იმუშაოს სახლში დაბრუნების შემდეგ.
როგორ უნდა მოვახერხოთ ასეთი პრაქტიკის და, რაც მთავარია, შემდეგ უკან დაბრუნების ორგანიზება? დამსაქმებელს აღარ სურს კარგი სპეციალისტის გაშვება და თვითონ სპეციალისტსაც შეიძლება არ სურდეს გუნდის დატოვება, სადაც მან პირველ წარმატებებს მიაღწია.
ხშირად ხდება ისე, რომ კვოტით მოწყობილი სტუდენტის მშობლები თავად წაახალისებენ შვილს დარჩეს იქ, სადაც სწავლობდა. არა ერთი ან ორი ასეთი მაგალითის შესახებ პირადად მსმენია. მართალია, მე ეს არ მესმის, რადგან, ჩემი აზრით, ცხინვალში ცხოვრება და მუშაობა ნამდვილად უფრო ადვილია, ვიდრე რუსეთის ბევრ რეგიონში და მის დედაქალაქშიც კი, სადაც ცხოვრების გიჟური რიტმი და არანაკლებ გიჟური ფასებია. თუმცა, კარიერული ზრდა იქ უფრო სწრაფია, მაგრამ ყოველთვის არა.
თუ ვსაუბრობთ რუსეთის უნივერსიტეტებში და სამხრეთ ოსეთის სახელმწიფო უნივერსიტეტის აბიტურიენტთა რაოდენობის შეფარდებაზე, ის დაახლოებით 60- 40 პროცენტზეა. მაგალითად, შარშან ადგილობრივმა უნივერსიტეტმა 207 ახალგაზრდა მიიღო დღის განყოფილებაზე. მათგან მინიმუმ 170 იმ წლის საშუალო სკოლის კურსდამთავრებული იყო. ჩემი გათვლებით, წელს რუსეთში ორასზე მეტი ყოფილი მოსწავლე გაემგზავრება.
სტატია მომზადებულია ცხინვალის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად.ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
