ორმაგი მოქალაქეობა აფხაზეთში: არა ფუფუნება, არამედ მგზავრობის საშუალება
ორმაგი მოქალაქეობა აფხაზეთში
აფხაზეთის მცხოვრებთა თითქმის ნახევარი საზღვარგარეთ გამგზავრებას ვერ ახერხებს, რადგან მათი პასპორტები საერთაშორისოდ არ არის აღიარებული. მაგრამ აფხაზეთში ორმაგი მოქალაქეობაც კი – აფხაზური და რუსული – ჯერ კიდევ არ იძლევა გარანტიას რუსეთის მიმართ დაწესებული სანქციების გამო გადაადგილების თავისუფლებისთვის.
აფხაზეთის მოსახლეობის დაახლოებით 60 პროცენტს აქვს ორმაგი, აფხაზეთის და რუსეთის მოქალაქეობა. ხალხმა რუსული პასპორტის აღება 2000-2008 წლებში მოახერხა, როცა აფხაზეთში ორმაგი მოქალაქეობის მიღება გამარტივებული პროცედურებით იყო შესაძლებელი. დანარჩენ 40 პროცენტს აქვს მხოლოდ აფხაზური პასპორტი, რომლის მიხედვითაც რუსეთის ფედერაციის გარდა ვერსად გადაადგილდებიან. მაგრამ მათაც კი, ვისაც რუსული პასპორტი აქვს, სასტიკად იზღუდება გადაადგილება. სანქციების ფონზე კი წრე უფრო და უფრო იკუმშება.
ხელიდან გაშვებული შესაძლებლობები
აფხაზი დიპლომატები მრავალი წელია წარუმატებლად ცდილობენ დაარწმუნონ მსოფლიო საზოგადოება, რომ აფხაზეთის პასპორტი სამგზავრო დოკუმენტად მაინც აღიარონ.
20 წლის სტუდენტი ამინა აბშილავა ჩივის, რომ აფხაზური პასპორტით „ქვეყნიდან გასვლის უუფლებობის“ გამო, მან ხელიდან გაუშვა სწავლასთან და მუშაობასთან დაკავშირებული უამრავი შესაძლებლობა. გოგონას არაერთხელ შესთავაზეს მონაწილეობა სხვადასხვა საერთაშორისო პროექტებსა და უცხოურ ტრენინგებში, მაგრამ იძულებული გახდა, უარი ეთქვა.
„როგორც კი ეს შესაძლებელი გახდება, აუცილებლად ავიღებ რუსულ პასპორტს, რადგან ბევრი საინტერესო რამ მელის“, – ამბობს ამინა.
არაღიარებული რესპუბლიკის მოქალაქეებისთვის რუსული პასპორტების გაცემით, რუსეთის ფედერაცია ამტკიცებდა, რომ ისინი მოქალაქეობის არმქონენი იყვნენ. მაგრამ მას შემდეგ, რაც 2008 წელს რუსეთმა აფხაზეთის დამოუკიდებლობა აღიარა და სოხუმთან ოფიციალური დიპლომატიური ურთიერთობა დაამყარა, გამარტივებული სისტემა გაუქმდა. ახლა აპირებენ მის დაბრუნებას – სექტემბრის ბოლოს რუსეთმა და აფხაზეთმა ხელი მოაწერეს შეთანხმებას ორმაგი მოქალაქეობის საკითხების მოგვარების შესახებ, მაგრამ ამ შეთანხმების ხელმოწერის პარალელურად, ევროკავშირმა განაცხადა, რომ უარი თქვა აფხაზეთში გაცემული რუსული პასპორტების აღიარებაზე (ისინი “რეალურისგან” განსხვავდება სერიის ორი ნომრით). შესაბამისად, ასეთ პასპორტზე შენგენის ვიზის აღება შეუძლებელია.
- ტესტი ერთგულებასა და ალკოჰოლზე – როგორ გრძელდება ტურისტული სეზონი აფხაზეთში
- “ეს არ იყო მისთვის სახალისო მოგზაურობა” – რას ფიქრობენ ქართველი ექსპერტები ლუკაშენკოს სოხუმში ვიზიტზე
შემოვლითი გზა ევროპაში
თუმცა, არსებობს ამ აკრძალვის თავიდან აცილების გზაც – გადაიხადოს ფული “ვისაც სჭირდება” რუსეთის სახელმწიფო დაწესებულებებში, აიღოს რუსეთის დროებითი ბინადრობის ნებართვა, ამის საფუძველზე კი მიიღოს ზოგადი პასპორტი და მასთან ერთად მიმართოს ვიზის ასაღებად ამა თუ იმ ევროპული ქვეყნის ცენტრებს, რომლებიც ჯერ კიდევ მზად არიან მიიღონ რუსეთის მოქალაქეები. მაგრამ, პირველ რიგში, ეს მეთოდი მოითხოვს ფულს, დროსა და ძალისხმევას, რაც აფხაზეთის ყველა მცხოვრებს არ აქვს. და მეორეც, ამ მომენტში, მსოფლიოში “ნამდვილი” რუსული პასპორტიც კი არ არის განსაკუთრებით მიღებული.
ამინა აბშილავას თქმით, რაც უფრო მეტად ზღუდავს დასავლეთი აფხაზეთის მოსახლეობას სანქციებით, მით უფრო მეტად ხდებიან აფხაზები დამოკიდებულნი რუსეთზე. თუმცა, შესაძლებელია, საქართველოს პასპორტის აღება, რაც ევროკავშირში უვიზოდ შესვლას გულისხმობს. მაგრამ ამინასთვის ეს ვარიანტი სრულიად მიუღებელია:
„ფეისბუქზე ქართველი ახალგაზრდები წერენ, ამბობენ, აიღეთ ჩვენი პასპორტები და მთელი მსოფლიო ღია იქნება თქვენთვის. მაგრამ ეს არ არის ჩვენი გზა. ჩვენი მშობლები იბრძოდნენ, რომ საკუთარ ქვეყანაში აფხაზებად გვეცხოვრა. ჩვენ კი, ეიფელის კოშკს რომ შევხედოთ, ამაზე უარს ვიტყვით? არა, ეს არ მოხდება. მეტიც, იქვე რუსეთია და მალე დაიწყებენ რუსული პასპორტების გაცემას“.
ამინას არ სჯერა, რომ რუსეთი იზოლირებული იქნება:
“ის ზედმეტად დიდი და ძლიერია იმისთვის, რომ მსოფლიომ ვერ შეამჩნიოს ისინი, ისევე როგორც ჩვენ.”
ორი მოქალაქეობა – ოთხჯერ მეტი პენსია
მაგრამ არის კიდევ ერთი მიზეზი, რის გამოც ორმაგი მოქალაქეობა აფხაზეთში მნიშვნელოვნად აისახება ცხოვრების ხარისხზე. ფაქტია, რომ რუსული პასპორტი იძლევა რუსული პენსიის მიღების უფლებას, რაც ოთხჯერ აღემატება აფხაზურს.
მარინა კობახია ერთ-ერთია, ვისაც 2008 წლამდე რუსეთის მოქალაქეობის მოპოვების დრო არ ჰქონდა. ახლა კი, საპენსიო ასაკის მიღწევის შემდეგ, ის ძალიან ნანობს ამას:
„მაშინ ქმარ-შვილს მივმართეთ მოქალაქეობის მოთხოვნით, საბუთებიც მოვაგროვე, მაგრამ არ იყო საკმარისი თანხა, რომ გადასახადი ერთდროულად გადამეხადა. ასე დავრჩი პასპორტისა და პენსიის გარეშე. ახლა ვმუშაობ, ხელფასს ვიღებ, ამიტომ არის შესაძლებლობა, რომ ჩემი მოთხოვნილებების ნაწილი დავიკმაყოფილო, მაგრამ ბავშვების დახმარების გარეშე ამას ვერ ვახერხებ.“
რუსეთის ფედერაციის მოქალაქის დარიცხული სიბერის შემწეობაც კი ოთხჯერ მეტია, ვიდრე აფხაზის. მინიმალური პენსია რუსეთში დღეს არის დაახლოებით 10000 რუბლი (161$), აფხაზეთში კი 2500 რუბლი (40$). მარინა კობახიას თქმით, ეს ბაზარში ერთი წასვლისთვისაც კი არ არის საკმარისი.
„ახლა ველოდები საბუთების მიღების დაწყების შესახებ ინფორმაციას. წავალ და მაშინვე ავიღებ. რუსული პენსიით უფრო თავდაჯერებულად ვიგრძნობ თავს.“ – ამბობს ქალი.
გარდა ხანდაზმულობის შეღავათებისა, ორმაგი მოქალაქეობა აფხაზეთში ასევე საშუალებას გაძლევთ მიიღოთ სხვა რუსული სოციალური შემწეობები და შეღავათები. მაგალითად, სამშობიარო კაპიტალი. მართალია, ამისათვის კიდევ ერთხელ მოგიწევთ ძნელი გზის გავლა: კანონის თანახმად, ასეთი შერავათები ეკისრება მხოლოდ რუსეთში მცხოვრებ პირებს. ეს ნიშნავს, რომ ისევე როგორც უცხოური პასპორტის მისაღებად, თქვენ უნდა გადაიხადოთ რუსული სახელმწიფო დაწესებულების ოფიციალური ხარჯი და მიმართოთ ბინადრობის „ყალბი“ ნებართვისთვის. ასეთი სერვისების შესახებ განცხადებები ხშირად გვხვდება სოციალურ ქსელებში.
