ორი კონფერენცია უკრაინაზე - შეიცვალა თუ არა აზერბაიჯანის პოზიცია? კომენტარი ბაქოდან
უკრაინის კონფლიქტი და აზერბაიჯანი
ბოლო დღეებში უკრაინის კონფლიქტზე ორი მნიშვნელოვანი საერთაშორისო კონფერენცია გაიმართა. გერმანიაში – უკრაინის აღდგენის კონფერენცია და ასევე უკრაინის სამშვიდობო სამიტი შვეიცარიაში. აზერბაიჯანმა მონაწილეობა მიიღო მხოლოდ ერთ ღონისძიებაში – ბერლინში.
ეს ზოგიერთ პოლიტიკურ წრეში ეჭვქვეშ აყენებს აზერბაიჯანის ვალდებულებას უკრაინის მხარდაჭერაში. როგორც ცნობილია, აზერბაიჯანი კონფლიქტის დაწყებიდანვე ღიად უჭერდა მხარს უკრაინის ტერიტორიულ მთლიანობას. მათი პოზიცია ბუნდოვანი არ არის და ბერლინის კონფერენციაში მონაწილეობით ქვეყანამ კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ გააგრძელებს ჰუმანიტარულ დახმარებას უკრაინის მიმართ, როგორც ამას კონფლიქტის პირველი დღიდან აკეთებს. ამის შესახებ სამხრეთ კავკასიის კვლევითი ცენტრის (CSSC) ანალიტიკურ მასალაში.
- “ბუჩამდე იყო აფხაზეთი, უკრაინის ოკუპაციამდე იყო საქართველოს ოკუპაცია” – პრეზიდენტის მიმართვა უკრაინის სამშვიდობო სამიტზე
- “თეთრი დროშა არ არის მოლაპარაკება, ეს კაპიტულაციაა” – სლავოი ჟიჟეკი უკრაინის დახმარების აუცილებლობაზე
ჰუმანიტარული კონფერენცია და პოლიტიკური სამიტი
“ამ ორი კონფერენციის არსი და მიზანი სხვადასხვა წრეში განსხვავებულად არის განმარტებული. ზოგიერთი ცდილობს წარმოაჩინოს ეს მოვლენები, როგორც ახალი მსოფლიო წესრიგის ფორმირება და სახელმწიფოების ორ პოლუსად დაყოფა“, – ნათქვამია სამხრეთ კავკასიის კვლევითი ცენტრის (CSSC) ანალიტიკურ მასალაში.
“ამ ღონისძიებებიდან პირველი არის უკრაინის აღდგენის კონფერენცია, რომელიც ჩატარდა ბერლინში 60-მდე ქვეყნის წარმომადგენლის მონაწილეობით: მესამედ ორგანიზებული კონფერენციის ფარგლებში 16 მილიარდი ევროს ღირებულების 100-ზე მეტი ხელშეკრულება გაფორმდა ომით დაზიანებული ტერიტორიების აღდგენის შესახებ.
მეორე საერთაშორისო ღონისძიება არის უკრაინის სამშვიდობო სამიტი, რომელიც გაიმართა შვეიცარიაში. ღონისძიებაში 160 მოწვეული ქვეყნიდან 91-მა მიიღო მონაწილეობა, სამიტის დასკვნით დოკუმენტს კი ხელი 80-მა ქვეყანამ მოაწერა, რომელთაგან ერთმა (რუანდამ) მოგვიანებით ხელმოწერა უკან გაიწვია.
თუ ბერლინის კონფერენცია იყო წმინდა ჰუმანიტარული ხასიათი, შვეიცარიის სამიტი, უპირველეს ყოვლისა, პოლიტიკური მოვლენა იყო. ეს სამიტი უფრო მნიშვნელოვანი იყო როგორც დელეგაციების რაოდენობისა და შემადგენლობის, ასევე დღის წესრიგის თვალსაზრისით. სამიტის მთავარი არსი ზელენსკის და მისი სამშვიდობო გეგმის მხარდაჭერა იყო.
მიუხედავად იმისა, რომ უკრაინის პრეზიდენტის უფლებამოსილების ვადა 20 მაისს დასრულდა, გადაწყდა, რომ არ ჩატარდეს ახალი არჩევნები, ვინაიდან ქვეყანა საომარ მდგომარეობაშია. თუმცა, ამ თარიღის შემდეგ რუსეთმა უარი თქვა ზელენსკის სახელმწიფოს ლეგიტიმურ მეთაურად აღიარებაზე – ამ მხრივ, შვეიცარიის სამიტი ფაქტობრივად გახდა მსოფლიო საზოგადოების მიერ ზელენსკის ლეგიტიმურობის აღიარება და დადასტურება.
მეორე მხრივ, შემთხვევითი არ არის, რომ სამშვიდობო სამიტის პარალელურად, რუსეთის ლიდერმა გამოაცხადა თავისი ალტერნატიული სამშვიდობო გეგმა და კიდევ ერთხელ გამოავლინა მკვეთრი განსხვავებები მხარეთა მიდგომებში.
აზერბაიჯანის პოზიცია
“მიუხედავად იმისა, რომ აზერბაიჯანის დელეგაცია არ მონაწილეობდა შვეიცარიის სამიტში, მან მონაწილეობა მიიღო ბერლინის კონფერენციაში. ბაქო იყო ერთ-ერთი პირველი, ვინც უკრაინას ჰუმანიტარული დახმარება გაუწია კონფლიქტის აქტიური ფაზის დაწყების დროს.
ამ დროისთვის ბაქომ კიევს 40 მილიონი აშშ დოლარის დახმარება გაუწია. ჩვენმა ქვეყანამ განახორციელა უკრაინაში კონფლიქტის შედეგად დაზარალებული ბავშვების სამედიცინო და სოციალურ-ფსიქოლოგიური რეაბილიტაციის პროგრამა, სადაც მონაწილეობს 154 ბავშვი.
აზერბაიჯანმა მხარი დაუჭირა უკრაინაში ინფრასტრუქტურის აღდგენის პროექტებს და, ამ კონტექსტში, განახორციელა სკოლის შენობის რეკონსტრუქცია ქალაქ ირპენში.
როგორც ქვეყანამ, რომელიც ებრძვის ნაღმების საფრთხეს ოკუპაციისგან გათავისუფლებულ ტერიტორიებზე, აზერბაიჯანი ასევე დაეხმარა უკრაინას განაღმვით ოპერაციებში და აჩვენა თავისი სოლიდარობა მსგავსი პრობლემების წინაშე მდგარ ქვეყნებთან.
ბერლინის კონფერენციაში მონაწილეობით აზერბაიჯანმა აჩვენა მზადყოფნა უკრაინისადმი ჰუმანიტარული დახმარების გაგრძელებისთვისაც. ამავდროულად, აზერბაიჯანის პრეზიდენტისა და ვოლოდიმირ ზელენსკის ბოლო სატელეფონო საუბარი და უკრაინის სახელმწიფო მეთაურის COP29-ზე მიწვევა მიუთითებს იმაზე, რომ ოფიციალური ბაქო აღიარებს უკრაინის პრეზიდენტის ლეგიტიმურობას.
რეზიუმე
ასე რომ, უკრაინის აღდგენის კონფერენცია და უკრაინის სამშვიდობო სამიტი არ არის ახალი მსოფლიო წესრიგის, მსოფლიო სახელმწიფოების ორ განსხვავებულ ბანაკად დაყოფის ინდიკატორი. სინამდვილეში, ეს მოვლენები არსებითად არ ემსახურება მშვიდობას. ეს არის მხოლოდ გადადგმული ნაბიჯები ერთ-ერთი მხარის პოზიციის გასამჟღავნებლად და მომავალ მოლაპარაკებებში პოზიციის გაძლიერების სურვილი. დღეს ზელენსკის და პუტინის სამშვიდობო გეგმებს შორის უზარმაზარი და გადაულახავი განსხვავებებია. ამიტომ, დიპლომატიის ადგილი აქ უახლოეს მომავალში არ იქნება.
როგორც ჩანს, მხარეებს შორის საომარი მოქმედებები გარკვეული დროით კიდევ გაგრძელდება. ნათელია, რომ ამ გზით ისინი შეეცდებიან მეტი უპირატესობა მოიპოვონ მომავალი დისკუსიებისთვის და გააძლიერონ პოზიციები მოლაპარაკების მაგიდასთან. მოსკოვსა და კიევს მიაჩნია, რომ ომის გზით შესაძლებელია ახალი რეალობის შექმნა და ამით რადიკალური ცვლილებების მიღწევა კონფლიქტის შემდეგ ეტაპზე – სამშვიდობო პროცესში.
