მოლაპარაკებები უკრაინის ომის გარშემო
მოლაპარაკებები უკრაინის ომის გარშემო
ამ დღეებში, კიევსა და მოსკოვში, უკრაინის ბედზე, რომელიც უკვე ორი თვეა იგერიებს რუსეთის სამხედრო აგრესიას, მნიშვნელოვანი მოლაპარაკებები გაიმართა. გაეროს გენერალური მდივანი, ომის ზონაში ჰუმანიტარული დერეფნების გახსნის იმედით, რუსეთის პრეზიდენტს შეხვდა. მაგრამ, როგორც აღმოჩნდა, სულ ტყუილად.
პარალელურად, უკრაინის პრეზიდენტი შეხვდა აშშ-ის სახელმწიფო მდივანსა და თავდაცვის მინისტრს, რათა მათთან ერთად განეხილა უკრაინის სამხედრო დახმარება. გერმანიაში კი, ამავე მიზნით, 44 ქვეყნის თავდაცვის მინისტრი შეიკრიბა. დასავლეთში ფიქრობენ, რომ რუსეთი უნდა დასუსტდეს, რათა მომავალში სხვა ქვეყნებზე თავდასხმის საშუალება აღარ ჰქონდეს.
შექმნილ ვითარებას დამოუკიდებელი გამოცემა Novaya Gazeta – Europe აანალიზებს.
ერთსა და იმავე დღეს, გაეროს გენერალური მდივანი, რუსეთის დედაქალაქში, პრეზიდენტ პუტინს ხვდებოდა, რათა უკრაინაში ზავის შესახებ დაეთანხმებინა. გერმანიაში, რამშტაინის ამერიკულ სამხედრო ავიაბაზაზე კი უკრაინის უსაფრთხოების მრჩეველთა ჯგუფი – თავდაცვის მინისტრები, შტაბის უფროსები და სხვა სამხედრო ლიდერები 44 ქვეყნიდან, კიევისთვის თანამედროვე იარაღის სწრაფად მიწოდების კოორდინაციაზე მსჯელობდნენ.
ასე, ორი მთავარი ხაზი – დიპლომატიური გადაწყვეტა და უკრაინის სამხედრო გამარჯვება, რომლის შესახებაც 24 თებერვლის შემდეგ ნატო და შტატები პირველად ალაპარაკდნენ, – ერთმანეთი პარალელურად არსებობს.
- ხუთი ნაბიჯი, რომლითაც ნატოს შეუძლია ახლავე დაეხმაროს უკრაინას
- მშვიდობიანი მოსახლეობის ხოცვა-ჟლეტა უკრაინაში. ფოტო
“ორი განსხვავებული მოსაზრება”
გაეროს გენერალურმა მდივანმა ანტონიო გუტერეშმა განაცხადა, რომ “მოსკოვში მშვიდობის გზავნილით ჩავიდა”.
საგარეო საქმეთა მინისტრ სერგეი ლავროვთან მისი შეხვედრის შემდეგ, სკეპტიკოსები დარწმუნდნენ, რომ მათი პროგნოზი, – ნაკლებად სავარაუდოა ამ ვიზიტმა რამე შეცვალოს, – სწორი იყო.
„ჩვენ გვაქვს ორი განსხვავებული მოსაზრება იმის შესახებ, რა ხდება უკრაინაში“, – განაცხადა გაეროს ხელმძღვანელმა.
მოსკოვში, გუტერეშმა, ჰუმანიტარულ საკითხებზე საკონტაქტო ჯგუფის შექმნის იდეა გააჟღერა, რომელშიც შევიდოდნენ: რუსეთი, უკრაინა და შეერთებული შტატები.
“ქვეყნებმა ერთად უნდა მოძებნონ შესაძლებლობები უსაფრთხო დერეფნების გასახსნელად“, – განაცხადა გაეროს ხელმძღვანელმა ლავროვთან მოლაპარაკების შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე.
მან უკრაინაში “ომის შესაძლო დანაშაულებზე” დამოუკიდებელი გამოძიების დაწყების შესახებაც განაცხადა.
ლავროვმა განაცხადა, რომ მოსკოვი მზადაა ითანამშრომლოს გაეროსთან უკრაინის მშვიდობიანი მოსახლეობის დასახმარებლად.
მისი თქმით, რუსეთი უკრაინაში კონფლიქტის მშვიდობიანი მოლაპარაკებების გზით მოგვარების მომხრეა, თუმცა კიევის დელეგაციისა და უკრაინის პრეზიდენტის ვოლოდიმირ ზელენსკის ქცევა “დამთრგუნველია”.
გუტერეშისა და პუტინის შეხვედრა პირისპირ ფორმატში, მთელ მსოფლიოში კარგად ნაცნობ, გრძელ მაგიდასთან გაიმართა. შეხვედრა დაახლოებით ერთ საათს გაგრძელდა.
პუტინმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ რუსეთმა დონეცკისა და ლუჰანსკის სახალხო რესპუბლიკებს, გაეროს წესდების 51-ე მუხლის შესაბამისად, სამხედრო დახმარება გაუწია. გუტერეშმა კი ხაზი გაუსვა, რომ ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა სრულიად არ შეესაბამება გაეროს წესდებას და მას “რუსეთის შეჭრა” უწოდა.
მათ იკამათეს „კოსოვოს პრეცედენტზე“, რომელსაც პუტინმა დონბასი შეადარა. გაეროს გენერალურმა მდივანმა შეახსენა, რომ გაერო არ ცნობს კოსოვოს. პუტინმა აღნიშნა, რომ მარიუპოლში ბრძოლები შეწყდა და სტამბულის მოლაპარაკებებს “დიდი გარღვევა” უწოდა.
ჩიხი მოლაპარაკებებში
პირველი, ვისაც გუტერეში ევროპული ტურნეს დროს შეხვდა, თურქეთის პრეზიდენტი იყო. პუტინთან შემდგომ სატელეფონო საუბარში, რეჯეფ თაიფ ერდოღანმა რუსეთის პრეზიდენტს მოუწოდა დასთანხმდეს ზელენსკის პირდაპირ მოლაპარაკებებზე.
რუსეთისა და უკრაინის დელეგაციების მოლაპარაკებები სტამბულში, მარტის ბოლოს, მას შემდეგ შეფერხდა, რაც უკრაინის პრეზიდენტმა რუსი ჯარი ბუჩაში ომის დანაშაულების ჩადენაში დაადანაშაულა.
პუტინმა აღიარა, რომ მოლაპარაკებები ჩიხში იყო. მოსკოვში ბუჩას “უკრაინული პროვოკაცია” უწოდეს.
ანკარა, რომელსაც მჭიდრო კავშირები აქვს როგორც კიევთან, ასევე მოსკოვთან, ომის დასრულების მცდელობაში თავს ნეიტრალურ შუამავლად წარმოაჩენს.
ექსპერტების აზრით, გაერო-ს მიერ ინიცირებული დიპლომატიური დიალოგი შესაძლოა მოსკოვისთვის საომარი მოქმედებების აქტიური ეტაპიდან გამოსვლის საშუალება გახდეს, ომის ინიციატორისთვის „სახის შენარჩუნების“ შესაძლებლობით. თუ ეს საერთოდ შესაძლებელია.
პუტინის დასტური, რომ უკრაინასთან დიპლომატიური შეთანხმების მიღწევა სურს, მაშინ იქნება დადებითი სიახლე, როდესაც მოლაპარაკებები განახლდება და შედეგამდე მივა. თორემ, სხვა შემთხვევაში, როგორც აზარტული მოთამაშეები ამბობენ, ყველა ისევ „თავისთვის დარჩება“.
მიზანი რუსეთის დასუსტებაა
ამერიკულ დელეგაციასა და ზელენსკის შორის მოლაპარაკების შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე, აშშ-ს თავდაცვის მინისტრი ოსტინი ცალსახა იყო. მისი სიტყვები ახალი ამბების სათაურებად იქცა: „გვინდა, რუსეთი ისე დასუსტდეს, რომ ვეღარ გააკეთოს ის, რაც უკრაინაში შეჭრისას გააკეთა”.
არანაკლებ მნიშვნელოვანია ამერიკელი გენერლის კიდევ ერთი ფრაზა, რომელშიც მან, რუსეთზე სამხედრო გამარჯვების შესაძლებლობის შესახებ საუბრისას, შემთხვევით ან განზრახ, რამდენჯერმე გაიმეორა ნაცვალსახელები: “ისინი” და “ჩვენ”:
„მათ (უკრაინელებს) სჯერათ, რომ ჩვენ შეგვიძლია გავიმარჯვოთ; ჩვენ გვჯერა, რომ მათ, ჩვენ შეგვიძლია გავიმარჯვოთ. მათ შეუძლიათ გაიმარჯვონ, თუ ექნებათ შესაბამისი აღჭურვილობა, შესაბამისი მხარდაჭერა. და ჩვენ ვაპირებთ ყველაფერი გავაკეთოთ – გავაგრძელოთ ყველაფრის გაკეთება იმისათვის, რომ ამას მივაღწიოთ” [ოსტინის ციტატა სიტყვასიტყვით].
შეგახსენებთ, რომ საომარი მოქმედებების დაწყებამდე, აშშ-ს გაერთიანებული შტაბის უფროსმა მარკ მილიმ, კონგრესის მოსმენაზე, ერთ-ერთი კანონმდებლის შეკითხვის პასუხად განაცხადა, რომ რუსეთის არმიას კიევის აღება 72 საათში შეეძლო.
ორთვიანი საომარი მოქმედებების შემდეგ, პენტაგონმა სიტუაციის მისეული ანალიზი მკვეთრად შეცვალა. 26 აპრილს, CNN-თან ინტერვიუში, მილიმ, რომელიც მონაწილეობს რამშტაინის ბაზაზე “უკრაინის შეიარაღების სამიტში”, განაცხადა, რომ ოსტინს ეთანხმება.
თუ უკრაინა დასავლელი მოკავშირეებისგან მოთხოვნილ იარაღს მიიღებს, მას შეუძლია გაიმარჯვოს: შეინარჩუნოს თავისი სუვერენიტეტი და დაასუსტოს რუსეთი იქამდე, რომ შემდგომი შეჭრა შეუძლებელი გახდეს.
ამ კონფლიქტში ფსონი უფრო მეტია, ვიდრე მხოლოდ უკრაინა, – ხაზგასმით აღნიშნა გენერალმა.
ბლინკენთან და ოსტინთან მოლაპარაკებების დაწყებამდე, ზელენსკიმ განაცხადა, რომ ის ამერიკელებისგან კონკრეტულ შედეგს ელოდება, როგორც შეიარაღებაზე, ასევე უსაფრთხოების გარანტიებზე.
”დღეს ჩვენთან ხელცარიელი ვერ მოხვალ, ჩვენ ველოდებით არა უბრალოდ საჩუქრებს, ჩვენ ველოდებით კონკრეტულ ნივთებს და კონკრეტულ იარაღს”, – განაცხადა მან.
ზელენსკიმ არაერთხელ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ მის ქვეყანას სჭირდება მეტი შეიარაღება, მათ შორის, შორ მანძილზე მოქმედი საჰაერო თავდაცვის სისტემები და საბრძოლო თვითმფრინავები.
ბლინკენმა და ოსტინმა, უკრაინისა და 15 სხვა მოკავშირე და პარტნიორი ქვეყნის (ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპასა და ბალკანეთში) სამხედრო დაფინანსებისთვის 713 მილიონ აშშ დოლარზე მეტის გამოყოფის შესახებ განაცხადეს. აქედან, 322 მილიონზე მეტი უკრაინისთვისაა განკუთვნილი.
ვაშინგტონის ფული ასევე დაეხმარება ნატოს მოკავშირეებს შეივსონ ის სამხედრო მარაგი, რაც უკრაინას გადასცეს საკუთარი რეზერვებიდან.
24 თებერვლის შემდეგ, შეერთებულმა შტატებმა, უსაფრთხოების კუთხით დაახლოებით 3,7 მილიარდი დოლარის დახმარება უზრუნველყო და 4,3 მილიარდ დოლარზე მეტი გამოყო ხელისუფლებაში ბაიდენის მოსვლის შემდეგ.
ამ კვირაში ამერიკელი დიპლომატები უკრაინაში ბრუნდებიან, ჯერ ლვივში, მაგრამ განიხილება საელჩოს გახსნის შესაძლებლობა კიევშიც.
პრეზიდენტი ბაიდენი უკრაინაში ელჩის პოსტზე ბრიჯიტ ბრინკს წარადგენს, რომელიც ამჟამად აშშ-ს ელჩია სლოვაკეთში. იქამდე იგი უზბეკეთსა და საქართველოში მუშაობდა. ეს თანამდებობა ვაკანტურია მას შემდეგ, რაც ქვეყანაში სენატის მიერ დანიშნული ბოლო ელჩი, მარი იოვანოვიჩი, 2019 წელს პრეზიდენტმა ტრამპმა თანამდებობიდან გადააყენა.
“ვიქნებით მზად” ბირთვული ომისთვის?
უკრაინის შეიარაღების სამიტს 44 ქვეყანა ესწრება – საუკეთესო მტკიცებულება იმისა, ვის აქვს მხარდაჭერა ამ სამხედრო კონფლიქტში.
„ჩვენს მიერ შემუშავებული სტრატეგია – უკრაინის მასობრივი მხარდაჭერა, რუსეთზე ზეწოლა, ამ ძალისხმევაში ჩართული ათობით ქვეყნის სოლიდარობა – იძლევა რეალურ შედეგებს. ჩვენ ვხედავთ, რომ როდესაც საქმე ეხება რუსეთის სამხედრო მიზნებს, ის მარცხდება, უკრაინა კი წარმატებას აღწევს“, – განაცხადა სახელმწიფო მდივანმა ბლინკენმა.
არ უნდა დაგვავიწყდეს: სიტუაციის რადიკალურად შესაცვლელად მოსკოვს ჯერ კიდევ აქვს საშინელი ბერკეტი, რომლის გამოყენების შესაძლებლობა “არ შეიძლება არ შეფასდეს” (ამბობენ რუსი პოლიტიკოსები, სამხედროები და პროპაგანდისტები) – ბირთვული იარაღი.
ამერიკელი სამხედროები ამ სცენარზე კომენტარს არ აპირებენ. პენტაგონის ხელმძღვანელმა ლოიდ ოსტინმა ბირთვული ომის დაწყების შესაძლებლობაზე საუბარს კონტრპროდუქტიული უწოდა და სახიფათო რიტორიკად შეაფასა. ამერიკელი სამხედროების ზოგადი პასუხი კი მოკლე და მოსალოდნელია: „ჩვენ სერიოზულად ვეკიდებით საფრთხეს, ვიქნებით მზად“.
