"მე-40 დღეს ამოვიყვანეთ ნანგრევებიდან". კიევის მახლობლად რუსეთის ჯარმა ცხედრები და ნანგრევები დატოვა
უკრაინის ომში დახოცილი მშვიდობიანი მოქალაქეები
უკრაინის დედაქალაქიდან რუსული ჯარის გასვლის შემდეგ, რუსი სამხედროების მიერ დატოვებულ თითქმის ყველა ქალაქსა და სოფელში, ყოველდღიურად სულ უფრო მეტ სამოქალაქო პირის ცხედარს პოულობენ – მოკლულს ან ნანგრევების ქვეშ მოყოლილს. ამის შესახებ უკრაინული გამოცემა Hromadske ჰყვება.
მას შემდეგ, რაც კიევის ოლქი “რუსმა განმათავისუფლებლებმა” დატოვეს, ადგილებზე ნანგრევების დემონტაჟი მიმდინარეობს. შენობების ქვეშ ცხედრების აღმოჩენა გრძელდება. ოკუპირებულ ქალაქებში კი პოლიცია აგრძელებს მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ ჩადენილი, ახალ-ახალი დანაშაულების აღრიცხვას.
12 აპრილს სოფელ ბუზოვაიაში მასობრივი სასაფლაო იპოვეს. იქამდე, 133 მშვიდობიანი მოქალაქის ცხედარი ნახეს სოფელ მაკაროვში. პარალელურად, გრძელდება ცხედრების ექსჰუმაცია ბუჩას მასობრივი სასაფლაოებიდან.
კიევის რეგიონის ყველა მცხოვრებს, რომელიც ომის ჯოჯოხეთს გადაურჩა, თავისი ისტორია აქვს.
ბოროდიანკაში
მაშველები ნანგრევების დემონტაჟს აგრძელებენ. ქალაქის შესასვლელთან შენობები მთლიანად არის დანგრეული. ტარას შევჩენკოს დაცხრილული, მაგრამ გადარჩენილი ძეგლისკენ მიმავალი ქუჩის გასწვრივ, დაბომბილი სახლები დგას.
სოფლის მთავარ მოედანზე მაშველები მუშაობენ. «Ой, у лузі червона калина» – მღერის კვარცხლბეკზე მუსიკოსთა ჯგუფი.
„ჩვენ ვცდილობთ შემართება ავამაღლოთ. ვიცავთ უკრაინას იმით, რასაც საუკეთესოდ ვაკეთებთ“, – განმარტავენ მუსიკოსები.
დაბომბილ სახლებთან ხალხი მოთმინებით ადევნებს თვალს მაშველების მუშაობას. ზოგი აქ იმიტომ მოვიდა, რომ ნანგრევებიდან ახლობლების გამოყვანას ელოდება. ზოგი ნაწილობრივ გადარჩენილი ბინებიდან ნივთებს იღებს.
„ხალხი ითხოვს უფლებას, უბრალოდ შევიდნენ ბინაში და ნივთები წამოიღონ. ჩვენ მათ ვეხმარებით. ხანდახან ავეჯი გამოგვაქვს”, – გვიამბობს მაშველი სერგეი.
- “უკრაინა ომს აგებს. ზელენსკიმ ომი ვერ აიცილა”. ვინ დგას საქართველოში რუსული პროპაგანდის უკან
- აბა ომი გინდათ?! – ვინ და რატომ აძლიერებს საქართველოში ომის ბუნებრივ შიშს? ექსპერტების შეფასებები
სახლის ნანგრევებში სერგეიმ ვიღაცის ბანკნოტების კოლექცია იპოვა. ფოტოს უღებს. იმედი აქვს, რომ ერთ დღეს მისი მეპატრონე ამ ფოტოს ნახავს და ბანკნოტებს მიაკითხავს.
„ამ „განმათავისუფლებლებს“ მაშველებისთვის ცეცხლი რომ არ გაეხსნათ, პირველივე დღიდან აქ ვიმუშავებდით“, – დასძენს სერგეი.
სახლს, სადაც სერგეი მუშაობს, 40 დღის წინ ჭურვი მოხვდა. მაშველებამდე აქ გამნაღმველები მუშაობდნენ. ადგილზე უკვე იპოვეს ორი მამაკაცის ცხედარი. არსებობს ინფორმაცია, რომ ნანგრევების ქვეშ შესაძლოა, სულ მცირე, კიდევ ორი ადამიანი იყოს.
ფოტო: Nadezhda Dry / hromadske
სახლის წინ ქალი ზის. ელოდება, როდის ამოიყვანენ მაშველები მისი რძლისა და ოთხი წლის შვილიშვილის ცხედრებს. დღეს უკვე ამოიცნო გარდაცვლილი შვილი. ვალენტინას ლაპარაკი უჭირს. მის ამბავს მისი და, თამარა ჰყვება.
„დაბომბვის დროს, პირველ დღეებში, სახლში იყვნენ. ერთ დღეს ჩემმა დამ დამირეკა და მითხრა: ტომა, იქნებ შენთან, კერძო სექტორში გადმოვიდნენ? შევთავაზე, მოდი გავიქცეთ, – იხსენებს ქალი, – მაგრამ მოგვიანებით შემატყობინა, რომ უკვე გვიანი იყო. შვილმა უთხრა, რომ სარდაფში გაიქცნენ“.
თამარა გვიმხელს, რომ თავდაპირველად იმედი ჰქონდათ, რომ მისი დისშვილი და მისი ოჯახი ბოროდიანკადან ევაკუირებული იყვნენ და კავშირზე არ გამოდიოდნენ. მაგრამ რამდენიმე დღის წინ მეზობლებმა თქვეს, რომ იმ დღეს ვიტალი ნახეს.
“მეზობლებმა თქვეს, რომ ბავშვი ისე კიოდა, ეს ხმა დღემდე ესმით. სამი დღე ზედიზედ მოვდიოდით აქ (სახლთან – რედ.). ღამეები არ გვეძინა. დღეს ამოიყვანეს, მე-40 დღეს. ჩემმა დამ ამოიცნო თავისი შვილი, რადგან ჯიბეში ბინის გასაღები და “ფლეშკა” უპოვა. ნეკა თითზე მისი შვილის ბეჭედი ჰქონდა. გოგონას მაისური და ჩანთაც იპოვეს”.
თამარას თქმით, ბებია შვილიშვილთან დიდ დროს ატარებდა, რადგან მისი მშობლები ბევრს მუშაობდნენ.
ტრაგედიამდე ცოტა ხნით ადრე გოგონა ბებიასთან ერთად, კერძო სახლში ცხოვრობდა, მაგრამ შემდეგ მშობლებმა წაიყვანეს.
ბოლო სიტყვები, რაც პატარა შვილიშვილმა უთხრა თამარას დას, იყო: „ბებია, მე შენთან დავბრუნდები“.
ვიშეგრადში
ოკუპანტები 3 მარტს შევიდნენ. ის დღე ქალაქის მცხოვრებლებს საშინლად ახსოვთ – ჰყვებიან ეგრეთ წოდებულ “წმენდაზე”. ორი ადამიანი რუსებმა თავში გასროლით მოკლეს. რამდენიმე დაჭრეს.
„თავში ესროლეს და მოკლეს, სახლში შევიდნენ და ისე ესროლეს, არც დალაპარაკებიან. გამომძიებლები ამბობენ, რომ როგორც ჩანს სცემეს კიდეც, სხეულზე სისხლჩაქცევებია“, – გვიყვება ევგენი. მამამისი, იური, რომელიც დამპყრობლებმა დახვრიტეს, პირდაპირ ეზოში დაკრძალეს.
მომხდარის შესახებ შვილმა მხოლოდ ორი კვირის შემდეგ შეიტყო.
„3 მარტს ვესაუბრეთ. ტელეფონით დავურეკე, მაგრამ უკვე მძიმედ იყო. შეიძლება მას არც ველაპარაკებოდით, სულ სხვანაირი ხმა იყო”, – იხსენებს მამაკაცი.
კიდევ ერთი სამარხი პოლიციამ მეზობელ ეზოში აღმოაჩინა. დამპყრობლებმა სახლის პატრონი, ყოფილი ექიმი მოკლეს. ხოლო მისი დაჭრილი ცოლი და ქალიშვილი, გლეხების თქმით, მათი ნების საწინააღმდეგოდ, ბელარუსში გადაიყვანეს.
„ესროდნენ ყველას, ვინც არ მოსწონდათ. ექიმს თავში ესროლეს, მას წყალი მოჰქონდა. იურას – პირდაპირ თავის საწოლში” , – იხსენებს ჟენია, კიდევ ერთი მეზობელი.
„მესამე დღეს რუსები მოვიდნენ. შემოგვეჭრებოდნენ, მაგრამ კარი არ გავაღეთ, ოთხი დღე ვისხედით სახლში. იქამდე მივედით, რომ წყალი რომ ამოიწურა, თეფშები არყით გავრეცხეთ და წიგნების დაწვით ვთბებოდით. რამდენიმე დღის შემდეგ ისევ მოვიდნენ და საკეტები გატეხეს. დედა გავიდა. ესენი აღარ იყვნენ იგივე ხალხი, ბურიატები იყვნენ. გვითხრეს: „არ გესვრით, ვიცით, რომ აქ “ინვალიდი” ცხოვრობსო“.
სოფელში რომ შემოვიდნენ, – ჰყვება ევგენი, – ყველა მეზობლის დიდ სახლში შეყარეს და ტელეფონები წაართვეს. თვითონ სახლებში შევიდნენ.
იგივეს გვიყვება გალინა იაკოვლევნაც. მეზობელთან, რომლის სახლშიც ოკუპანტებმა ადგილობრივები შეყარეს, გალინა ტელეფონის დასატენად დადიოდა.
„ტელეფონის ასაღებად რომ მივედი, ჯერ არ ვიცოდი, რომ პაველ ვასილიევიჩი მოკლეს. ვხედავ, მეორე სართულზე ფანჯრებია ჩამსხვრეული. რომ მივედი, ვხედავ, დგას დამტვრეული გენერატორი და ორი დაცხრილული ძაღლი წევს. ცოტა წინ უკვე თავად იდგნენ, ავტომატებით. მათ მოკლეს პაველ ვასილიევიჩი და იურა და აიძულეს ჩვენი ბიჭები, რომ ისინი დაემარხათ“.
კოლონშჩინაში
ვხვდებით ქალს, რომელიც სახლში ველოსიპედით ბრუნდება. ლიდია ჰქვია. სასაფლაოზე იყო. მის ქმარს დღეს 43 წელი შეუსრულდებოდა. მაგრამ სერგეი და მისი 14 წლის მეზობელი დენისი რუსებმა მოკლეს.
ფოტო: Nadezhda Dry / hromadske
„ბიჭი, მეზობელი, ხანდახან მოდიოდა ჩვენთან. მაშინ ელექტროენერგია არ გვქონდა, აქვე ერთი სახლია, მზის პანელებით, ხალხი გაემგზავრა იქიდან და და გასაღები ჩემს ქმარს დაუტოვეს. ბატარეებს და ტელეფონებს ვტენიდით იქ”, – იხსენებს ლიდია, – პირველ, თუ მეორე დღეს, როცა რუსი დამპყრობლები შემოვიდნენ, დენისი წაიყვანა და ბატარეის წამოსაღებად წავიდა. რუსებმა ორივე დახვრიტეს. სახლამდე ვერ მიაღწიეს – ღობესთან იპოვეს“.
ოკუპაციის შემდეგ სერგეის სოფლის დატოვება არ უნდოდა. დარწმუნებული იყო, რომ დამპყრობლები მშვიდობიან მოსახლეობას არ დახვრეტდნენ.
„ბოლომდე არ სჯეროდა და არ სურდა წასვლა. ჩვენ დიდი ფერმა გვაქვს. ამბობდა: „სად წავალ? მშვიდობიან მოსახლეობას არ ესვრიან. მე არ მაქვს იარაღი – რატომ მომკლავენ? დარწმუნებული იყო, რომ ადეკვატური ხალხი იყო”, – ამბობს ლიდია.
იმ დღეს მის ქმარს და მეზობელ ბიჭს არც იარაღი ჰქონდათ და არც სხვა საშიში საგნები. ისინი ჩვეულებრივ, სოფლის ტანსაცმელში იყვნენ გამოწყობილი.
ქალის თქმით, გაუჩინარების შემდეგ, პირველ დღეებში ქმრის ძებნა უსაფრთხო არ იყო. როცა მიხვდა, რომ სიტუაცია ცოტა დამშვიდდა, სოფლის მცხოვრებლებს სთხოვა დახმარება და ქმრის ძებნა დაიწყო. მეხუთე დღეს, ერთად იპოვეს.
“მადლობა ღმერთს, იმის უფლება მაინც მომცეს, რომ სასაფლაოზე დამემარხა”, – ამბობს ლიდია.
მოტიჟინში
ამ სოფელში მისი გათავისუფლების შემდეგ, მალევე ჩავედით. ოპერატორი სოფლის ცენტრში წავიდა, მე საგუშაგოსთან ახლოს დავრჩი.
ორი და, ვერა და ჟენია, ჟურნალისტებს დანახვისთანავე “მოხალისეების” ყავასა და ვაფლზე გვეპატიჟებიან. ამბობენ, რომ სოფლის გათავისუფლების შემდეგ ეს ბევრი აქვთ. აქვთ პურიც, რომელიც მოხალისეებმა სოფელში ოკუპაციის დროს მიიტანეს.
ვერა გვეკითხება ხომ არ არის რამე სიახლე ბუჩაზე. სოფელში კავშირგაბმულობა არ არის და ოკუპანტების მიერ ასობით მოკლულის შესახებ ქალებს არაფერი გაუგიათ. ვერას იქ ქალიშვილი ჰყავს, რომელსაც რამდენიმე კვირაა ვერ უკავშირდება. შვილის ბედის შესახებ არაფერი იცის.
ჟენია კიევში ცხოვრობდა. მოტიჟინში ომის გამო გაიქცა, თავის დასთან. მაგრამ რუსის ჯარი ამ სოფელშიც შევიდა და ბრძოლა ყოველდღე მიმდინარეობდა.
ქალებს ტანსაცმლით უწევდათ ძილი. დაბომბვისგან თავის დასაცავად ქუჩის მოპირდაპირედ, სარდაფში გარბოდნენ. უსაფრთხო არც იქ იყო, მაგრამ ფიქრი, რომ უსაფრთხოდ ხარ, იქ უფრო ადვილია – ამბობს ვერა.
ფოტო: Nadezhda Dry / hromadske
ომის დროს ვერამ ჩანაწერების გაკეთება დაიწყო. ეშინოდა რომ დამპყრობლები იპოვიდნენ, მაგრამ, წერას განაგრძობდა:
„საუბრის ხმა გავიგე. მეგონა წამლები მოიტანეს. კარს ვაღებ და ქუჩის გასწვრივ – ჯარისკაცები. ნელა ვხურავ და ღრიჭოდან ვიხედები. ორი ადამიანი მოვიდა ჩვენს ჭიშკართან, უცებ შებრუნდნენ და გზა გააგრძელეს.
ერთ საღამოს ნატაშას, მეზობლის ეზოში ვიყავით. მას ორი ძაღლი ჰყავდა. სიტუაცია რომ ჩაწყნარდა, ჟენია გაიქცა იმის სანახავად, რა ხდებოდა. ნახა მკვდარი ძაღლი, ნაჯახი, ჩამსხვრეული ფანჯრები.
ერთი თვეა ნორმალური სამსახურის გარეშე ვართ. წინდების ქსოვა ცოტა ყურადღების გადატანაში მეხმარება. მაგრამ, სულ ერთია, გული სულ მიცემს, თავი მტკივა, სხეული მიკანკალებს. ყველანაირი საშინელი ისტორია მიტრიალებს თავში. ჟენიას ვეტყვი, რომ თუ რამე დამემართება, ნება მისცენ ვაშლის ხის ქვეშ დამმარხოს. თუ ვინმე გადარჩება, დედასთან ერთად დაკრძალავენ. ინფორმაცია სახლის კედელზე უნდა დაწერონ. სხვა როგორ?
27 მარტის ღამე. წმინდა კვირა. ღამე მშვიდია. დილით შორიდან რაღაც სროლა იყო. გავიგეთ მარიუპოლის, ლვოვის, ლუცკის შესახებ. გუშინდელი სროლების შემდეგ გაზი გაითიშა. ჯერ ისევ არ არის”.
მოტიჟინი რომ გაათავისუფლეს, ქალები ტიროდნენ, როდესაც ჯარისკაცებს ესალმებოდნენ.
საუბრის დასასრულს, ჟენია მთხოვს მის შვილს დავურეკო. ჩემი ტელეფონის ელემენტი ორ პროცენტზეა, მაგრამ ვცდილობთ. ვაჟი პასუხობს, რომ უსაფრთხოდაა.
ქალი ეკითხება ბუჩაში მყოფი მისი ქალიშვილ ქსიუშას შესახებ თუ ისმის რამე.
პასუხად გვესმის მთავარი: ცოცხალია.
