"კითხვებს აჩენს ორმაგი სტანდარტი" - ჯანეზაშვილი უარს ამბობს ომბუდსმენობის კანდიდატების გასაუბრებაში მონაწილეობაზე

ჯანეზაშვილი უარს ამბობს ომბუდსმენობის კანდიდატების გასაუბრებაში მონაწილეობაზე

სახალხო დამცველობის ერთ-ერთი კანდიდატი ნაზი ჯანეზაშვილი საკანონმდებლო ორგანოში მიმდინარე ომბუდსმენობის კანდიდატების გასაუბრებაში მონაწილეობას არ მიიღებს, თუმცა, არ აპირებს მოხსნას საკუთარი კანდიდატურა.

ჯანეზაშვილის თქმით, გასაუბრების პროცესი არ ტოვებს შთაბეჭდილებას, რომ ის რეალურად ისახავს მიზნად მიუკერძოებელი და პრინციპული სახალხო დამცველის შერჩევას. ასევე, მისი განმარტებით, კანდიდატურასთან დაკავშირებით მას ჰქონდა რეალისტური მოლოდინები, “იმის გათვალისწინებით, რომ მმართველი ძალა კარგად არის ინფორმირებული ჩემი საქმიანობისა და კრიტიკული მოსაზრებების შესახებ” სასამართლოში არსებულ სიტუაციასთან მიმართებაში.

ნაზი ჯანეზაშვილი 2010-2011წწ. იყო “კონსტიტუციის 42-ე მუხლის” გამგეობის თავმჯდომარე, ხოლო 2011-2013წწ. აღმასრულებელი დირექტორი; მისი მონაწილეობით დაფუძნდა თბილისის ადამიანის უფლებათა სახლი, სადაც 2013 წლამდე გამგეობის წევრი იყო. 2013 წლის თებერვლიდან  არის საერთაშორისო არასამთავრობო “ციხის საერთაშორისო რეფორმის” სამხრეთ კავკასიის რეგიონული ოფისის პროგრამების კოორდინატორი საქართველოს სახალხო დამცველის  ოფისთან არსებული პრევენციის ეროვნული მექანიზმის ექსპერტი.

ჯანეზაშვილი იყო იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს არამოსამართლე წევრი, რომელიც მკაცრად აკრიტიკებდა საქართველოში მოქმედ სასამართლო კლანს, რის გამოც ხელისუფლების მიმართ ლოიალურად განწყობილი მოსამართლეების მხრიდან ხშირად გამხდარა თავდასხმის ობიექტი.

ნაზი ჯანეზაშვილმა 2021 წელს დააფუძნა არასამთავრობო ორგანიზაცია”საქართველოს სასამართლოს გუშაგი”. როგორც ჯანეზაშვილმა განმარტა, ორგანიზაცია არ იქნება მრავალპროფილური და მხოლოდ სასამართლოსთან დაკავშირებულ საკითხებზე იმუშავებს.

“ევროკავშირის 12-პუნქტიანი გეგმის ერთ-ერთი მოთხოვნაა, რომ ახალ სახალხო დამცველად დაინიშნოს დამოუკიდებელი და ზეგავლენებისგან თავისუფალი ადამიანი გამჭვირვალე პროცესის საფუძველზე. შესაბამისად, ჩემი თავდაპირველი გადაწყვეტილება, მიმეღო სახალხო დამცველის შერჩევის პროცესში კანდიდატის სტატუსით მონაწილეობა, სწორედ, აქედან გამომდინარეობდა.” – ამბობს ნაზი ჯანეზაშვილი. 

სახალხო დამცველობის კანდიდატი ხაზს უსვამს, რომ სახალხო დამცველობის კანდიდატებთან გასაუბრების პროცესმა არ დაუტოვა შთაბეჭდილება, რომ ის რეალურად ისახავს მიზნად მიუკერძოებელი და პრინციპული სახალხო დამცველის შერჩევას. მისი თქმით, დეკლარირებულად პროცესის ამოცანაა მიუკერძოებელი კანდიდატის გამოვლენა, “თუმცა აშკარა არის, რომ ხელისუფლება ეძებს მისდამი ლოიალურად განწყობილ სახალხო დამცველს:

“ამაზე მეტყველებს შეკითხვები, რომლებიც ემსახურება კანდიდატებისგან ახსნა-განმარტებების მიღებას, წარსულში ხელისუფლების მიმართ გამოთქმული კრიტიკული განცხადებების გამო. სამწუხაროდ, ამან კამპანიური ხასიათი მიიღო.”

ნაზი ჯანეზაშვილი კიდევ ერთ გარემოებას გამოყოფს: კერძოდ, მისი თქმით, სახალხო დამცველის კანდიდატებთან გასაუბრების პროცესში გამოიკვეთა ინტერესთა კონფლიქტი, რადგან ერთ-ერთი კანდიდატი ამავდროულად არის საქართველოს პარლამენტის წევრი და წარმოადგენს პოლიტიკურ პარტიას.

“იაგო ხვიჩია თავის პოლიტიკურ ჯგუფთან ერთად მონაწილეობს კონკურენტი კანდიდატების გასაუბრებაში, რისთვისაც ის იყენებს საპარლამენტო მანდატს. ის ასევე გადაწყვეტილებას მიიღებს კონკურენტი კანდიდატების არჩევასთან დაკავშირებით. რასაც ემატება ის ფაქტი, რომ განსხვავებული ფორმატით დაიგეგმა მისი გასაუბრება – გუშინ, 3 ნოემბერს, საქართველოს პარლამენტიდან მივიღეთ შემოთავაზება დავესწროთ იაგო ხვიჩიას გასაუბრებას და მას დავუსვათ შეკითხვები. სხვა კანდიდატების შემთხვევაში ასე არ მომხდარა.” – დასძენს ჯანეზაშვილი.

ომბუდსმენობის კანდიდატის თქმით, კითხვებს აჩენს ორმაგი სტანდარტი: ერთი მხრივ, სხვა კანდიდატებისგან მოითხოვენ, რომ ისინი არ იყვნენ პოლიტიზებულები, მაგრამ ამავდროულად სათანადო შეფასება არ ეძლევა იმას, რომ ერთ-ერთი კანდიდატი არის პოლიტიკოსი. რაც, ჯანეზაშვილის თქმით, პროცესის დისკრედიტაციას და უნდობლობას იწვევს:

“შეგახსენებთ, რომ 2019 წელს ეუთოს (ODIHR) მიერ შეფასებული იქნა საქართველოს უზენაესი სასამართლოს კანდიდატურების შერჩევის პროცესი. იუსტიციის საბჭოს მდივანმა, რომელიც იმავდროულად იყო განმცხადებელი უზენაესი სასამართლოს მოსამართლის თანამდებობაზე, მოახდინა თვითაცილება კანდიდატთა წარდგენის პროცესის ეტაპიდან. მაგრამ ვინაიდან ის ინარჩუნებდა საბჭოს მდივნის თანამდებობას, კითხვები ინტერესთა კონფლიქტის თაობაზე მაინც ძალაში დარჩა.”

● სახალხო დამცველი: გასულ წელს ადამიანის უფლებების მდგომარეობა რიგ შემთხვევებში უფრო დამძიმდა
● სასამართლო, კორუფცია, პირადი ცხოვრება – გაეროს ადამიანის უფლებათა კომიტეტის ანგარიში
● სახალხო დამცველი: ქართული საზოგადოება გაცილებით პროგრესულია, ვიდრე პოლიტიკური ელიტა

პარლამენტში სახალხო დამცველობის 19 კანდიდატს უნდა მოუსმინონ, აქედან უმეტესობა საკანონმდებლო ორგანოში უკვე წარსდგა.

2022 წლის 9 სექტემბერს საქართველოს პარლამენტმა სახალხო დამცველის არჩევის დროებითი წესი 83 ხმით დაამტკიცა. მესამე მოსმენით კანონპროექტს მხარი არ დაუჭირეს “ნაციონალურმა მოძრაობამ”, “ლელომ” და “სტრატეგია აღმაშენებელმა”. პარტიებმა ამის მიზეზად ის დაასახელეს, რომ მათი შენიშვნების გათვალისწინება არ მოხდა.

ცვლილებების მიხედვით, მომავალი სახალხო დამცველის არჩევა დროებითად მოქმედი წესით მოხდება. კერძოდ: პარლამენტის თავმჯდომარე ბრძანებით შეფასების სამუშაო ჯგუფს შექმნის, რომლის შემადგენლობაც ცხრა წევრისგან, სამოქალაქო საზოგადოებისა და მათ შორის, პროფესიული და აკადემიური წრეების წარმომადგენლებისგან დაკომპლექტდება. შეფასების სამუშაო ჯგუფის შექმნამდე, პარლამენტის თავმჯდომარე სახალხო დამცველის კანდიდატურის წარდგენის უფლების მქონე სუბიექტებთან, საპარლამენტო ფრაქციებთან და პოლიტიკურ ჯგუფებთან კონსულტაციებს გამართავს.

შეფასების სამუშაო ჯგუფი სახალხო დამცველობის კანდიდატს კეთილსინდისიერების, მიუკერძოებლობის, დამოუკიდებლობის, მაღალი რეპუტაციის, სათანადო პროფესიული ცოდნისა და ადამიანის უფლებებისა და ფუნდამენტური თავისუფლებების სფეროში პრაქტიკული გამოცდილების ქონით შეაფასებს.