"გარე ძალებს სურთ სომხეთში ომის პროვოცირება ხელისუფლების შეცვლის მიზნით" - ფაშინიანი

ფაშინიანი – “ნამდვილი სომხეთის” შესახებ

„დელიმიტაციის პროცესის შეჩერება ნიშნავს სომხეთისთვის უსაფრთხოების გარანტიების ფორმირებისა და ქვეყნის სუვერენიტეტის დამკვიდრების პროცესების შეჩერებას“, – განაცხადა სომხეთის პრემიერმინისტრმა მორიგი პრესკონფერენციის დროს. ნიკოლ ფაშინიანმა მოძრაობა „ტავუშს სამშობლოსთვის“ გამოეხმაურა. საუბარია ხალხის საპროტესტო აქციაზე, რომლებიც საზღვრისპირა რეგიონიდან ერევნისკენ ფეხით მიემართებიან ხელისუფლებისგან „პასუხის მისაღებად“ და აზერბაიჯანთან საზღვრის დელიმიტაციის პროცესის დასასრულებლად.

ნიკოლ ფაშინიანის თქმით, ზოგიერთი შიდა და გარე ძალები ამ გზით ომის პროვოცირებას აპირებენ, რათა ქვეყანაში არჩევნების გარეშე მოხდეს ხელისუფლების შეცვლა. იგივე სცენარი განხორციელდა 2020 წლის ყარაბაღის ომის დროს, ირწმუნება პრემიერი.

„ძალები, რომლებიც ითხოვენ დელიმიტაციის შეწყვეტას, გარე ძალების გარკვეული მხარდაჭერით, ყველაფერს გააკეთებენ იმისათვის, რომ სომხეთის ახალი ტერიტორიები დაიკავონ. და ისინი ამას იყენებენ სომხეთის რესპუბლიკაში პოლიტიკური ცვლილებების განსახორციელებლად“, – ხაზგასმით აღნიშნა მან.

ფაშინიანი დარწმუნებულია, რომ გეგმა ასეთია: „ქვეყანაში არალეგიტიმური, მარიონეტული ხელისუფლების დამყარება და დე-ფაქტო ქვეყნის სახელმწიფოებრიობის განადგურება – მის დე იურე განადგურებამდე“.

პრემიერმა ვრცლად ისაუბრა საპროტესტო მოძრაობაზე და იმის შესახებ, ვინ დგას მის უკან.

„სომეხთა კათალიკოსი ხელმძღვანელობს პოლიტიკურ მოძრაობას“

ფაშინიანს მიაჩნია, რომ მოძრაობა „ტავუშს სამშობლოსთვის“ თავად სრულიად სომეხთა კათალიკოსი ხელმძღვანელობს. ფაქტია, რომ ერევნისკენ მიმავალი მსვლელობის მონაწილეები გაერთიანდნენ და მოეწყო ტავუშის ეპარქიის წინამძღვრის, მთავარეპისკოპოსის ბაგრატ გალსტანიანის ხელმძღვანელობით. ეს არის ქვეყანაში პატივცემული სასულიერო პირი, რომლის ირგვლივ სულ უფრო მეტი ხალხი იყრის თავს – და მან წინა დღეს განაცხადა, რომ კათალიკოსი თავად აკურთხებდა მოძრაობას.

უფრო მეტიც, უკვე გამოჩნდა უმაღლესი სულიერი საბჭოს განცხადება, რომელიც მოუწოდებს ქვეყნის ხელმძღვანელობას დაემორჩილოს ხალხის ნებას.

პრემიერის თქმით, მოძრაობის მიზანი აშკარაა – სომხეთის ყოფილი პრეზიდენტების ხელისუფლებაში მოყვანა.

„ეკლესიის დახმარებით სომხეთში ხელისუფლების შეცვლის ეს სცენარი წარმოადგინა ბლოკ Hayastan-ის [ყოფილმა პრეზიდენტმა] რობერტ ქოჩარიანმა 2021 წლის არჩევნების შემდეგ“, – განაცხადა მან.

კითხვაზე, მზად არის თუ არა გადადგეს, თუ მოძრაობა უფრო მეტ მხარდამჭერს შეკრებს და მსგავს მოთხოვნას დააყენებს, ფაშინიანმა უპასუხა:

„მუდმივი და პერიოდულად გადადგომა არასერიოზულია. ქვეყანაში შეიძლება სხვადასხვა პოლიტიკური პროცესი მიმდინარეობს, მაგრამ არის ურყევი ფაქტორი: ეს არის ხალხის ხმა, რომელიც არსად არ უნდა შეფასდეს. ხალხის ნებით მოვედი და ხალხის ნებით წავალ“.

“ჩვენ დასამალი არაფერი გვაქვს”

იმის განმარტებით, თუ რატომ არ ქვეყნდება სომხეთის ტავუშის რეგიონით დაწყებული საზღვრის დელიმიტაციის პროცესის დეტალები, ნიკოლ ფაშინიანმა განაცხადა, რომ „არაფერი საიდუმლო არ ხდება“. თუმცა, არის ნიუანსები, რომლებიც არ გამჟღავნდება, რათა „არ დაზიანდეს სამუშაო პროცესი და არ მოხდეს მისი პოლიტიზირება“.

პრემიერმა ხალხი დაარწმუნა, რომ დელიმიტაციისა და დემარკაციის პროცესის დაწყებამდე შესაბამისმა კომისიამ ინვენტარიზაცია ჩაატარა და ყველა დოკუმენტი შეისწავლა. აქედან გამომდინარე, საზღვარი მითითებულია “სსრკ-ის უახლესი რუქების საფუძველზე, რომლებსაც აქვთ იურიდიული ძალა”.

ნიკოლ ფაშინიანმა განაცხადა, რომ ტავუშის რეგიონში დაგეგმილი სამუშაოების 90 პროცენტი უკვე დასრულებულია. დელიმიტაცია და დემარკაცია იძლევა ნდობას უსაფრთხოების გარანტიების ფორმირებაში, ხაზგასმით აღნიშნა მან.

“მე თანახმა ვარ, ხელი მოვაწერო სამშვიდობო შეთანხმებას ნოემბრამდე”

სომხეთის პრემიერმინისტრი ეთანხმება აზერბაიჯანის პრეზიდენტ ილჰამ ალიევს, რომ სამშვიდობო ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს 2024 წლის ნოემბრამდე.

„ეს მოითხოვს, რომ ყველა შეთანხმებული პრინციპი იყოს გათვალისწინებული სამშვიდობო შეთანხმებაში. თუ ახლა არ ვიტყვი, რომ მომავალ კვირას მოვაწერთ შეთანხმებას, მაშინ შეთანხმება ჯერ არ არის მიღწეული“, – ხაზგასმით აღნიშნა მან.

ამასთან, ფაშინიანმა იმედი გამოთქვა, რომ მნიშვნელოვანი პროგრესი იქნება მიღწეული საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრის დროს, რომელიც 10 მაისს ყაზახეთშია დაგეგმილი.

“სომხეთი უნდა იყოს საგანი, რომელიც უზრუნველყოფს სატრანსპორტო კავშირებს”

პრემიერმინისტრმა ასევე გამოხატა თავისი მოსაზრება 2020 წლის ნოემბერში რუსეთისა და აზერბაიჯანის პრეზიდენტებთან ერთობლივად გაფორმებულ სამმხრივ განცხადებაზე. ეს ის დოკუმენტია, რომელმაც ყარაბაღში საომარი მოქმედებების დასრულება გამოიწვია. და ფაშინიანმა ახლა ისაუბრა მისი განხორციელების შედეგებზე. არ არსებობს ლაჩინის დერეფანი, რომელიც უზრუნველყოფდა სომხეთსა და მთიან ყარაბაღს შორის უწყვეტი კომუნიკაციას. აქ სომხები აღარ ცხოვრობენ და რუსული სამშვიდობო ძალები არ უზრუნველყოფენ მათ უსაფრთხოებას. ამ ჩამოთვლის შემდეგ, ფაშინიანი ასკვნის, რომ „განცხადება, არსებითად, არ არის მართებული“.

ამასთან დაკავშირებით ის მიმართავს ამ დოკუმენტის მე-9 პუნქტს, რომელსაც ხშირად იხსენებენ რუსეთსა და აზერბაიჯანში.

ციტატა განცხადების ტექსტიდან: „რეგიონში ყველა ეკონომიკური და სატრანსპორტო კავშირი განიბლოკება. სომხეთის რესპუბლიკა უზრუნველყოფს სატრანსპორტო კავშირებს აზერბაიჯანის რესპუბლიკის დასავლეთ რეგიონებსა და ნახიჩევანის ავტონომიურ რესპუბლიკას შორის, რათა უზრუნელყონ მოქალაქეების, მანქანებისა და ტვირთების შეუფერხებელი გადაადგილება ორივე მიმართულებით. სატრანსპორტო კომუნიკაციებზე კონტროლს ახორციელებს რუსეთის FSB-ს სასაზღვრო სამსახური.

პრემიერი ხაზს უსვამს, რომ მეცხრე პუნქტი ეხება არა მხოლოდ აზერბაიჯანსა და ნახიჩევანს შორის კომუნიკაციის უზრუნველყოფას, არამედ რეგიონში სატრანსპორტო კომუნიკაციების განბლოკვას.

„ვინც გვადანაშაულებს ვალდებულებების შეუსრულებლობაში, უნდა აღიარონ, რომ ამ კუთხით ცდილობდნენ სომხეთისგან ისეთი დათმობის მიღებას, რომელსაც არანაირი კავშირი არ ჰქონდა ამ პუნქტის შინაარსთან. და ეს არის ალოგიკური, მიუღებელი და მიუღებელი“.

პრემიერმა ყურადღება გაამახვილა აზერბაიჯანის მოთხოვნაზე ექსტრატერიტორიული დერეფნის უზრუნველყოფის შესახებ, რომელსაც სომხეთი არ გააკონტროლებს. ამ საკითხთან დაკავშირებით კიდევ ერთ მოთხოვნასაც შევეხე – რუსული კონტროლი გზაზე.

ამის შესახებ ფაშინიანმა კიდევ ერთხელ განმარტა განცხადებაში

• „არ არსებობს მინიშნება, რაიმე ფორმულირება, რომ სომხეთის სუვერენიტეტი და იურისდიქცია შეზღუდულია.
• არ არის ნახსენები, რომ მესამე მხარემ, კერძოდ რუსეთმა, უნდა უზრუნველყოს უსაფრთხოება სომხეთის რომელიმე ტერიტორიაზე“.

მან განმარტა, რომ განცხადების მიხედვით, სატრანსპორტო კავშირებს სომხეთის რესპუბლიკაა და არა სხვა სუბიექტი. ხოლო რუსეთის ფედერაციამ უნდა განახორციელოს კონტროლი სატრანსპორტო კომუნიკაციებზე, რაც სულაც არ ნიშნავს მის ადგილზე ყოფნას. მისი თქმით, კონტროლის ორგანიზება შესაძლებელია რეგულარულად გაგზავნილი ანგარიშების სახითაც.

„მორჩეს ნეგატიური ნიუანსები სომხეთსა და რუსეთის ფედერაციას შორის ურთიერთობებში“

სომხეთის კაბინეტის ხელმძღვანელმა 8 მაისს მოსკოვში ვიზიტისა და პრეზიდენტ პუტინთან მოსალოდნელი შეხვედრის შესახებ შეკითხვასაც უპასუხა:

„შეხვედრის დღის წესრიგი მრავალფეროვანია, ბევრი კითხვა დაგროვდა. ზოგიერთი მათგანი არაერთხელ აღიზარდა. ჩვენ არასდროს ვყოფილვართ იმ აზრზე, რომ ეს კითხვები მხოლოდ გაჟღერების მიზნით არის გაჟღერებული. ისინი გაჟღერდა სომხეთსა და რუსეთს შორის მეგობრული ურთიერთობების კონტექსტიდან უარყოფითი ნიუანსების აღმოფხვრის მიზნით“.

კითხვაზე, თუ რატომ არ მიიღებს ფაშინიანი მონაწილეობას რუსეთის პრეზიდენტის ინაუგურაციის ცერემონიაში, პრემიერ-მინისტრმა უპასუხა, რომ მას „მოწვევა არ მიუღია“. 9 მაისის აღლუმთან დაკავშირებით მან გასული წლის მონაწილეობა გაიხსენა:

„არ ვფიქრობ, რომ ეს ყოველწლიურად უნდა გავაკეთო. მე არ მახსოვს სომხეთის რომელიმე ლიდერის ან რომელიმე სხვა ქვეყნის ლიდერის პრაქტიკა, რომელიც ყოველწლიურად მონაწილეობდა 9 მაისის ღონისძიებაში“.

ფაშინიანის კონცეფცია “ნამდვილი სომხეთის” შესახებ

პრემიერმა პრესკონფერენცია დაიწყო და დაასრულა ჟურნალისტებისთვის სლაიდის ჩვენებით, რომელზედაც ეწერა „ნამდვილი სომხეთი“, შემდეგ კი რუკა, რომელიც ასახავს მის ტერიტორიას კილომეტრებში. მან ქვეყნის მომავლის ხედვა ასე განმარტა:

„სომხეთი არის სუვერენული სახელმწიფო, რომელმაც უნდა გაატაროს დამოუკიდებელი საგარეო პოლიტიკა. ქვეყნის ტერიტორია 29743 კვადრატული მეტრია. პოლიტიკური სისტემა არის საპარლამენტო დემოკრატია. სომხეთის არსებობის აზრი არ არის ემსახუროს ისტორიულ სამართლიანობას, ემსახუროს ეროვნულ დღის წესრიგს, არამედ უზრუნველყოს სომხეთის მოქალაქეების თავისუფლება, ბედნიერება და კეთილდღეობა“.

ფაშინიანმა ასევე განაცხადა, თუ რა ნაბიჯები უნდა გადადგას სომხეთმა რეგიონში:

• საქართველოსა და ირანთან კეთილმეზობლური ურთიერთობების გაღრმავება და განვითარება,
• თურქეთთან და აზერბაიჯანთან საომარი მოქმედებების აღმოფხვრა,
• რეგიონული ტრანსპორტის ინტეგრაცია,
• ეკონომიკური კავშირების დამყარება, გაღრმავება, განვითარება“.
• ხოლო ქვეყნის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა, მისი აზრით, შესაძლებელია საგარეო ურთიერთობების დივერსიფიკაციის, ჯარში რეფორმის, უსაფრთხოებისა და თავდაცვის ყოვლისმომცველი სისტემის დანერგვის შედეგად.

პრემიერმინისტრი ქვეყნის მთავარ პრობლემად მიიჩნევს „შემდგომ განვითარებას, კერძოდ, სოციალურ-ეკონომიკურს, რისთვისაც მას მშვიდობა სჭირდება“.