გადამწყვეტი 180 დღე. რა უნდა მოასწროს საქართველომ დეკემბრამდე, თუ ევროკავშირთან დაახლოება უნდა
ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი
წინასწარი მონაცემებით (საბოლოო პასუხი 23-24 ივნისს იქნება), ევროკავშირი უკრაინასა და მოლდოვას მისცემს კანდიდატის სტატუსს პირობებით. საქართველოს კი – პირობებს იმ დათქმით, რომ მათი შესრულების შემთხვევაში საქართველოსაც ექნება შანსი მოიპოვოს კანდიდატის სტატუსი.
მოკლედ რომ ვთქვათ, ევროკავშირის კარი საქართველოსთვის ღია რჩება. თუმცა, შემდეგ ეტაპზე გადასასვლელად კონკრეტული თორმეტი რეკომენდაციის შესრულებაა საჭირო.
ამისთვის საქართველოს ხელისუფლებას ძალიან მოკლე ვადა აქვს – 180 დღე. ამ წლის ბოლოს კომისია კვლავ შეაფასებს მთავრობის მიერ გაწეულ სამუშაოს და თუ რეკომენდაციები შესრულებული იქნება, ქვეყანა კანდიდატის სტატუსს მიიღებს.
რა მოხდება იმ შემთხვევაში, თუ ხელისუფლება ვერ ან არ შეასრულებს ამ რეკომენდაციებს? გავეთიშებით ასოცირებულ ტრიოს და უკრაინა-მოლდოვა ჩვენს გარეშე გააგრძელებენ ამ ბრძოლას? ექნება საქართველოს კიდევ რაიმე შესაძლებლობა თუ სამუდამოდ დაიხურება საქართველოსთვის ევროკავშირის კარი? რატომ ამბობენ, რომ ეს 180 დღე გადამწყვეტია საქართველოსთვის?
ამ კითხვებს JAMnews-ი ფონდი ღია საზოგადოება-საქართველოს ევროინტეგრაციის პროგრამის ხელმძღვანელთან ვანო ჩხიკვაძესთან ერთად პასუხობს, რომელიც ბრიუსელიდან დღეს დილით დაბრუნდა.
ორი დღე ევროკომისიის გადაწყვეტილებამდე. შეიცვლება რამე?
ჩვენთან საუბარში ჩხიკვაძე ამბობს, რომ სავარაუდოდ სურათი არ შეიცვლება და 24 ივნისისთვის, უკრაინის და მოლდოვისგან განსხვავებით, საქართველო დადებით პასუხს არ უნდა ელოდოს.
„ბრიუსელში უფრო მეტი საუბარი მიდის უკრაინასა და მოლდოვაზე. სამწუხაროდ, ძალიან კანტი-კუნტად, აქა – იქ არის მათთან ერთად ნახსენები საქართველო“.
შემდეგი ვადა, როცა საქართველო კვლავ უნდა დაელოდოს პასუხს კანდიდატის სტატუსზე, დაახლოებით 180 დღეა, უკვე ცოტა ნაკლებიც.
ექსპერტები ამ ვადას 17 ივნისიდან ითვლიან. ამ დღეს გამოქვეყნდა ევროკომისიის უარყოფითი მოსაზრება, რომელშიც გაიწერა 12 რეკომენდაცია და განისაზღვრა მათი შესრულების დრო – მომდევნო 6 თვე.
შესაბამისად, ახლა უფრო მნიშვნელოვანია რას გააკეთებს საქართველო წლის ბოლომდე დარჩენილ ვადაში.
რა შეიძლება მოხდეს 180 დღის შემდეგ? სამი სცენარი
ვანო ჩხიკვაძე გვიხსნის სამ სცენარს, რაც შეიძლება მოხდეს ამ შეფასების შემდეგ:
#1 – საქართველოს მთავრობა შეასრულებს ყველა რეკომენდაციას და მიიღებს კანდიდატის სტატუსს, უკრაინა და მოლდოვა ვერ შეასრულებენ მათთვის მიცემულ რეკომენდაციებს და ვერ გადავლენ მოლაპარაკებების ეტაპზე. ანუ, ასოცირებული ტრიოს წევრები ისევ ერთ საფეხურზე ვიქნებით, გავთანაბრდებით – ამ სცენარის მიხედვით, საქართველო დაეწევა პარტნიორებს და ასოცირებული ტრიო ისევ ერთად გააგრძელებს სვლას;
#2 – სამივე ქვეყანა შეასრულებს მათთვის მიცემულ რეკომენდაციებს, საქართველო მიიღებს სტატუსს, უკრაინა და მოლდოვა გადავლენ მოლაპარაკებების ეტაპზე – ესეც კარგი სცენარია, რადგან საქართველო სულ არ გაეთიშება პროცესს, უბრალოდ, ჩამორჩება ტრიოს დანარჩენ ორ წევრს;
#3 – საქართველო ვერ, ან არ შეასრულებს რეკომენდაციებს, უკრაინა და მოლდოვა კი შემდეგ ეტაპზე გადავლენ – ეს ცუდი სცენარია, რადგან დაშორება საქართველოსა და ამ ქვეყნებს შორის უკვე ორი ნაბიჯი გახდება და ნელ-ნელა ის ჩამოშორდება ასოცირებულ ტრიოს.
„უფრო საქართველოს ინტერესშია შენარჩუნდეს ის ტრიო, რომლის შექმნასაც ასევე თავად ცდილობდა, ვიდრე უკრაინისა და მოლდოვის“, – ამბობს ვანო ჩხიკვაძე.
რატომ არის ძალიან მნიშვნელოვანი, არ ჩამოვრჩეთ უკრაინას და მოლდოვას
ევროკავშირს რეგიონული გაფართოებები ახასიათებს. თუ უკრაინა და მოლდოვა შეუერთდებიან ამ ორგანიზაციას, ხოლო საქართველო ბორტს მიღმა დარჩება, მაშინ საქართველოს მოუწევს სხვა პარტნიორები ეძებოს ევროკავშირთან დასაახლოებლად:
“მოგვიწევს ჩვენი რეგიონის, სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებს დაველოდოთ. და ასევე, დაველოდოთ როდის შეიცვლება ურთიერთობები თურქეთსა და ევროკავშირს შორის. მოცემულ მომენტში ამის ნიშნები არ ჩანს“, – ამბობს ჩხიკვაძე.
გარდა ამისა, ევროკავშირში შეიცვლება პრეზიდენტი ქვეყანა და საქართველოს მომავალი იმაზე იქნება დამოკიდებული, რომელ ქვეყანას როგორი დამოკიდებულება აქვს კავკასიისადმი. პრეზიდენტ ქვეყნებს ევალებათ, რომ შეძლონ კონსენსუსი გაწევრიანების მსურველ ქვეყანაზე.
ევროკავშირში პრეზიდენტები წელიწადში ორჯერ იცვლებიან. ახლა ევროკავშირის პრეზიდენტი ქვეყანა საფრანგეთია, სულ რამდენიმე დღეში ამ პოზიციას ჩეხეთი გადაიბარებს, 2023 წლის პირველ ნახევარში კი პრეზიდენტი ქვეყანა შვედეთი იქნება.
„შვედეთი ძალიან დაინტერესებულია ჩვენი რეგიონით. ამიტომ, კარგი იქნება რომ ჩვენ ეს შესაძლებლობა გამოვიყენოთ. შემდეგ პრეზიდენტებს თუ ავიღებთ, ესენი არიან: ესპანეთი, ბელგია, უნგრეთი და მათთვის ჩვენი რეგიონი ნაკლებად პრიორიტეტულია“, – ამბობს ვანო ჩხიკვაძე.
და კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ფაქტორი, რომელიც საქართველომ უნდა გაითვალისწინოს ისაა, რომ 2024 წელს თავად ევროკავშირში იწყება დიდი ცვლილებები – უნდა აირჩიონ ახალი ევროკომისია და ევროპარლამენტი. ვანო ჩხიკვაძე ვარაუდობს, რომ იმ პერიოდში ისინი შიდა პროცესებით დაკავდებიან და “შესაძლებელია, აღარ დარჩეთ დრო, ან აღარ ჰქონდეთ საქართველოს ინტერესი“.
ამ მოცემულობებიდან გამომდინარე, როდის მიეცემა საქართველოს გაფართოების მორიგ შესაძლებლობა, ძნელი სათქმელია, ამიტომ უწოდებენ დღეს არსებულ სიტუაციას “ისტორიულ შანსს”, რომელიც ქვეყანამ არ უნდა გაუშვას ხელიდან.
რა უნდა აკეთებდეს ახლა ხელისუფლება?
ვანო ჩხიკვაძე ამბობს, რომ ხელისუფლებამ რეკომენდაციებში ჩამოწერილ 12-ვე პუნქტზე კონკრეტული სამოქმედო გეგმა უნდა ჩამოწეროს. შემდეგ, გამოიყენოს ევროკავშირთან არსებული დიალოგის შესაძლებლობა, ჩავიდეს ბრიუსელში და შეათანხმოს ეს გეგმა:
„მერე რომ არ აღმოჩნდეს, რომ ჩვენ რაღაცეები გავაკეთოთ, მაგრამ არ იყოს საკმარისი, ან ევროკავშირს სხვა მოლოდინი ჰქონდეს“.
შემდეგ, უნდა დაიწყოს მუშობა ამ გეგმის მიხედვით.
„და, რაც უფრო მალე ვიზამთ ამას, მით უფრო კარგი იქნება. დღეებს კი არა, თითოეულ საათს აქვს მნიშვნელობა. აგვისტო ევროკავშირში შვებულებების პერიოდია, ამიტომ კარგი იქნება, ეს ყველაფერი გაკეთდეს ივლისში და სექტემბრიდან დავიწყოთ „საშინაო დავალებების“ შესრულება“, – ამბობს ვანო ჩხიკვაძე.
ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი
