ვინ დგას აზერბაიჯანში ფემინისტებზე თავდასხმის უკან
სოციალური ქსელების კვლევამ არასანუგეშო დასკვნებამდე მიგვიყვანა
აზერბაიჯანში, ფემინისტების მოძრაობამ მოახერხა, ტრადიციულად ექცია 8 მარტთან დაკავშირებული მსვლელობა – მას უკვე ზედიზედ მესამე წელია ატარებენ. თუკი 2020 წელს, პოლიციის მცდელობებმა, ხელი შეეშალათ ღონისძიებისთვის, ის მხოლოდ კიდევ უფრო მასშტაბურად აქცია, 2021 წელს, ისეთი რაოდენობით პოლიციელები ჩართეს, რომ მიტინგი ძალიან სწრაფად ჩაახშეს.
აზერბაიჯანში ფემინისტებს მუდმივად ვიღაც უტევს, მაგრამ 2021 წლის მარტში, მათ განსაკუთრებით გაუჭირდათ: პირადი მონაცემების მოპარვისა და მოძრაობის ლიდერების ყალბი „მიმოწერის“ სოციალურ ქსელებში გავრცელების გარდა, ათასობით გაბრაზებული კომენტარი და პარლამენტის დეპუტატის მხრიდან კრიტიკაც კი იყო.
ჩნდება კითხვა: ეს პატრიარქალური საზოგადოების სტიქიური წინააღმდეგობაა თუ ვიღაცის მიერ ორგანიზებული კამპანია? თუ კი, მაშინ, ვინ დგას ამის უკან?
თავდასხმა სოციალურ ქსელებში
სოციალურ ქსელებში, პირადი გვერდი გაუტეხეს აქტივისტ ნარმინ შაჰმარზადეს. მას მიაჩნია, რომ ამისათვის მისი პირადობის დამადასტურებელი მონაცემები გამოიყენეს და ამაში ჩართულები არიან მობილური ოპერატორები, თავად გატეხვა კი ხელისუფლების დაკვეთით მოხდა. ეს ვერსია ბევრს ეჩვენა დამაჯერებლად, იმიტომ რომ მობილური ოპერატორები უკვე არაერთხელ მუშაობდნენ პოლიციასთან ერთად, როდესაც ეხმარებოდნენ მიტინგების მონაწილეების თვალთვალში. ამას გარდა, როგორც ნარმინი ამბობს, კერძო პირებს ასეთი ოპერაციის რესურსები არ აქვთ.
გატეხვის შემდეგ, ბოროტმოქმედებმა ინტერნეტში გამოაქვეყნეს მისი პირადი მიმოწერა და სხვა მონაცემები, თანაც, მათი დიდი ნაწილი გაყალბებული იყო. „ფეიკ-მიმოწერას“ მკითხველი უნდა დაერწმუნებინა, რომ ფემინისტები იყენებენ ახალგაზრდა გოგოებს, რომლებიც თვითმკვლელობის პირას არიან, რათა ფული და ცნობადობა მოიპოვონ.
როგორც ჩანს, ეს დაკავშირებულია ცოტა ხნის წინ მომხდარ, რამდენიმე ახალგაზრდა გოგონას თვითმკვლელობასთან, რომელზე ყურადღების მიქცევასაც ფემინისტები ცდილობდნენ. საქმე ისაა, რომ ეს თვითმკვლელობები და ფემიციდის მრავალრიცხოვანი ფაქტები, პირდაპირ არის დაკავშირებული „ქალების ქცევის წესებთან“, რომელსაც აზერბაიჯანში, ბევრი „ეროვნულ ფასეულობებს“ უწოდებს.
ეს ეროვნული ფასეულობების იდეა კარგად არის ასახული ანტიფემინისტების ლოზუნგზე – „ფემინიზმი კლავს (გაუფრთხილდით თქვენს შვილებს)“.
ბაქოში, სწორედ ასე აკრიტიკებენ ფემინისტების შესახებ ნებისმიერი პოსტის ქვეშ ბევრ კომენტარში: „ფემინისტები უნერგავენ ახალგაზრდა გოგონებს, რომ ისინი არ არიან ვალდებული, მოუსმინონ უფროსებს, მოკრძალებულად ჩაიცვან და სახლში დაბნელებამდე მივიდნენ. გოგოები კი ამის გამო ეჩხუბებიან მშობლებს და საბოლოოდ, თავს იკლავენ“.
- ფემინისტური მარში ბაქოში: ლოზუნგები პოლიციელების წამოძახილების ფონზე
- ბაქოში, ფემინისტური მარშის ერთ-ერთმა მონაწილემ თვითმკვლელობა სცადა
სახალხო რისხვა თუ „ტროლების“ თავდასხმა?
ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ანტისამთავრობო ვებგვერდი ქვეყანაში – მეიდან ტვ-ია. სწორედ ამიტომ, აქ ყველაზე ადვილია დააკვირდეთ სამთავრობო ტროლების შეტევას.
ფემინისტების აქციის დაშლის შესახებ ახალ ამბავს , ბევრი აგრესიული კომენტარი აქვს, მაგრამ მათი ავტორების უმეტესობა რეალური ადამიანია. არის პროფილები, რომლებიც ეჭვს ბადებს – „ცარიელი“, ერთი პროფილის ფოტოთი და სულ რამდენიმე მეგობრით.
ავიღოთ, მეიდან ტვ-ის სხვა ვიდეო.
აქაც არის საეჭვო ანგარიშები, მაგალითად, პროფილი, რომელიც საინფორმაციო ვებგვერდის ბმულზეა აგებული, ერთი ტიპის პროფილები, რომლებიც, თითქოს, ერთნაირი პროფილის ფოტოებით არის გენერირებული – ვიღაც, კონგოში მცხოვრები ადამიანის.
კომენტარების შინაარსი შემდეგ პუნქტებზე ემთხვევა ერთმანეთს:
- პოლიცია მართალია. ყველაფერი სწორად გააკეთეს;
- ამ ქალებს არ ჰყავთ კაცები, რაკი მიტინგზე გავიდნენ (მამაკაცი არა მეწყვილეს სახით, არამედ, ოჯახში საერთოდ);
- აზერბაიჯანში, ქალებთან დაკავშირებული პრობლემები არ არსებობს, აქ მათ პატივს სცემენ, უყვართ;
- ისინი ყველა „გაფუჭებული“ ქალები არიან;
- მე თვითონ ქალი ვარ და ასეთებს არ ვიწონებ. ისინი ჩვენი ქვეყნის იმიჯს აფუჭებენ.
ოფიციალური პირები მორალის სადარაჯოზე
აზერბაიჯანელმა ოფიციალურმა პირებმა ნეგატიური განცხადებები გააკეთეს ფემინისტების მიტინგთან დაკავშირებით, რასაც ისინი ადრეც აკეთებდნენ, მაგრამ, არა ასე მასობრივად.
რაზი ნურალიევი, მილი მეჯლისის დეპუტატი (სააგენტო АПА-სთვის მიცემული ინტერვიუდან ამორჩეული ციტატები):
„ჩვენი ფემინისტები ჩვეულებრივ ძალადობას ისე წარმოადგენენ, როგორც ქალთა უფლებების დარღვევას“.
„არ შეიძლება ოჯახური პრობლემების გენდერულ თანასწორობასთან შერევა“.
„არ შეიძლება გენდერულ თანასწორობად ჩაითვალოს ალკოჰოლის დემონსტრაციული დალევა, მოწევა, ისეთ პოზებში ფოტოების გადაღება და სოციალურ ქსელებში განთავსება, რომელიც ეწინააღმდეგება ჩვენს კულტურას, დასვენების ადგილებში ისეთი მოქმედება, რომელმაც შესაძლოა გავლენა მოახდინოს ჩვენი ახალგაზრდების მორალზე – სულერთია, მამაკაცებზე თუ ქალებზე“.
„სამწუხაროდ, ზოგიერთ ფემინისტს მიაჩნია, რომ თანასწორობა უპასუხისმგებლობა და მამაკაცების დამცირებაა“.
მეჰრიბან ზეინალოვა, ქალების დახმარების საზოგადოებრივი გაერთიანების თავმჯდომარე:
„ჩვენ, კონსტიტუციის 25-ე მუხლი გვაქვს, სადაც საუბარია მამაკაცებისა და ქალების თანასწორობაზე. არის იქ ბრძანება, რომელიც ქალების უფლებებს ზღუდავს? არა“.
სტამბოლის კონვენციის შესახებ: „თუკი შეგვიძლია, ეს ყველაფერი დავარეგულიროთ ჩვენი კანონების საშუალებით, რატომ უნდა ავიღოთ საკუთარ თავზე ზედმეტი ვალდებულება?“.
„მიტინგის დროს მათ ჰქონდათ გამოსვლები, რომელიც ეხებოდა ხალხის გრძნობებს. ისინი პანიკას თესავდნენ“.
დეპუტატმა ტაჰირ ქერიმლიმ მილი მეჯლისის სხდომაზე განაცხადა, რომ ფემინისტები „ჩვენი ოჯახების დანგრევას ცდილობენ“.
სარდარ ჯალალოღლუ, აზერბაიჯანის დემოკრატიული პარტიის თავმჯდომარე:
„მსოფლიოს არცერთ ქვეყანაში არ არის დაშვებული რადიკალური ფემინიზმი“.
„რა არის თავისუფლება? თუკი კონსტიტუციაში ნათქვამია, რომ გაქვს თავისუფლება, ე.ი. თავისუფალი ხარ“.
„ინდოეთში, ქალს არ შეუძლია სახლიდან მარტო გავიდეს ქუჩაში, აზერბაიჯანში კი ქალებს ადგილს უთმობენ ავტობუსში. როგორ შეიძლება, ასეთი ხალხი შეარცხვინო? რომელ ძალადობაზეა ლაპარაკი?“.
„უთხარი მათ, რომ ფემინიზმი კლავს“
მოულოდნელად, ფემინიზმის კრიტიკის ერთ-ერთი წყარო გახდა არც ისე პოპულარული Facebook-გვერდი, „უთხარი მათ“. საკუთარი ვებგვერდიც აქვს.
„უთხარი მათ“ ისლამს ქადაგებს, თანაც, არა მხოლოდ ყურანის ციტირებით და მორალისკენ მოწოდებებით, როგორც სხვა ადგილობრივი გვერდები. აქ მთელი განყოფილება აქვს ათეიზმის სისტემატიზებულ კრიტიკას, არც დასავლელი მქადაგებლების ციტატებია იშვიათობა. „უთხარი მათ“ ფემინიზმის ასეთივე სისტემური კრიტიკით არის დაკავებული.
გვერდის ადმინისტრატორი და ვებგვერდზე სტატიების უმრავლესობის ავტორი, ვინმე, ზია ბილაევია, ბლოგერი, რომელიც ათეისტი იყო, მაგრამ რამდენიმე წლის წინ ისლამი მიიღო.
ვებგვერდიც და Facebook-გვერდიც, აშკარად არ არის ერთი ხელის მოსმით გაკეთებული. და ფემინისტებზე თავდასხმებსაც სერიოზულად მიუდგნენ – ყველაზე პოპულარული სააგიტაციო სურათები სწორედ აქედან გავრცელდა. მაგალითად, აი ეს, სადაც ეშმაკი ფემინისტს დავალებას აძლევს, „დაანგრიოს 40 ოჯახი“ და „15 ბავშვი მშობლების გარეშე დატოვოს“. მართალია, ეს ისე გამოიყურება, როგორც პაროდია, მაგრამ, აღმოჩნდა, რომ სწორედ ასე წარმოუდგენიათ ფემინიზმის არსი სოციალურ ქსელებში ამ თემაზე კომენტარების ავტორებს.
კარიკატურის ავტორი – პოპულარული კარიკატურისტი ელმაილ გულამი. ის ისეთ პროსახელისუფლებო ვებგვერდებზე მუშაობდა, როგორებიცაა az.shafaqna.com და İnteraz.
კიდევ ერთი პოპულარული ნახატი, სლოგანით „ფემინიზმი კლავს“, სამოქალაქო საზოგადოების გულის გასახეთქად, გამოქვეყნდა მინისტრთა კაბინეტთან არსებული ოპერატიული შტაბის Instagram-ანგარიშზე. თუმცა, შემდეგ აღმოჩნდა, რომ ეს არაოფიციალური გვერდია, რომელზეც შტაბი არ არის პასუხისმგებელი.
რომ დავუბრუნდეთ ვებგვერდს „უთხარი მათ“, ავტორები, რომლებიც მათთან თანამშრომლობენ – ეს ძირითადად არა უბრალოდ რელიგიური მოღვაწეები არიან, არამედ, მეცნიერ-თეოლოგები და ხშირად – საზღვარგარეთ განათლებამიღებულები. ჩვენი მცდელობები, ავტორების გავლით ორგანიზაციის სპონსორებზე გავსულიყავით, არაფერ კონკრეტულამდე არ მივიდა. მხოლოდ აღმოვაჩინეთ ისლამური „სამეცნიერო-საგანმანათლებლო ცენტრი“ – აზერბაიჯანულ ენაზე
პოპულარულ ახალგაზრდულ ვიდეოარხზე, CavanTV, რომელიც აქამდე, თითქოს, ქალების უფლებების დასაცავად გამოდიოდა, მოულოდნელად ანტიფემინისტური რგოლი განთავსდა.
ამ ვიდეოში, წამყვანი ამბობს, რომ „ჩვენ ყველამ ვიცით, რომ ისინი ქუჩაში ფულისთვის გამოვიდნენ“, ასევე, მომიტინგეებს მორალისა და პატრიოტული გრძნობების არარსებობაში ადანაშაულებს. ამასთან, ყარაბაღის ომის დროს, მათ სომხების თანაგრძნობაში სდებს ბრალს.
ამ რგოლს ნეგატიური რეაქცია მოჰყვა ახალგაზრდებს შორის, რადგან კარგად იგრძნობოდა მისი „შეკვეთილობა“. თავად არხი პროსახელისუფლებოა – ამით აიხსნება მისი კავშირი Cavan Gənclər Hərəkatı İctimai Birliyi-სთან (საზოგადოებრივი გაერთიანება „ახალგაზრდული მოძრაობა“), რომელსაც სახელმწიფო აფინანსებს.
ვინ დგას ამის უკან?
შეიძლება თუ არა ერთმნიშვნელოვნად იმის მტკიცება, რომ სახელმწიფო „იბრძვის“ ფემინისტური მოძრაობის წინააღმდეგ აზერბაიჯანში? დიახ. მაგრამ სამთავრობო პროპაგანდას არ სჭირდება ამისათვის დაძაბვა, საკმარისია მოძრაობის ლიდერებზე „კომპრომატის“ წარმოდგენა, შემდეგ კი ყველაფერს ბრბო გააკეთებს. მარტივი ლოგიკური ჯაჭვი მუშაობს – ეს ქალები ამორალურები არიან – ყველა, ვინც მათ უჭერს მხარს, თვითონაც ამორალურია – ეს ქალები თვითონ ფემინისტები არიან და სხვა ფემინისტები მათ უჭერენ მხარს – ფემინისტები ამორალურები არიან.
პროპაგანდა ძალიან ნაყოფიერ ნიადაგზე მოხვდა, როდესაც მხოლოდ დათესა უთანხმოების მარცვალი, შემდეგ შეგიძლიათ აღარ ინერვიულოთ. თავად საზოგადოება შექმნის კონტენტს, რომელიც ცილს დასწამებს ნებისმიერ გოგონას, ვინც პატრიარქატის წინააღმდეგ გაიბრძოლებს.
